दूरवर गेलेल्या ‘व्होएजर-1’ने पाठवला विचित्र डेटा
वॉशिंग्टन : अंतराळात अत्यंत दूरवर गेलेले ‘नासा’चे एक अंतराळ यान म्हणजे ‘व्होएजर-1’. ते अंतराळयान सध्या मानवाने अंतराळात पाठवलेले सर्वात दूरचे ऑब्जेक्ट आहे. हे अंतराळयान मानवापासून सर्वात दूर आहे. हे यान 24 अब्ज किलोमीटर अंतरावर पोहोचले आहे. काही काळापासून हे यान नीट काम करत नसल्यामुळे ते चालवणार्‍या शास्त्रज्ञांची चिंता मात्र आता वाढली आहे. ते अंतराळ संस्थेच्या मिशन कॉन्ट्रोलर्सना विचित्र डेटा पाठवत आहे, जो तर्कसंगत नाही. हे अंतराळयान अनियमित डेटा देत आहे.
नासाच्या जेट प्रोपल्शन लॅबोरेटरीमध्ये काम करणार्‍या सुझान डॉडच्या म्हणण्यानुसार, अंतराळयानाने त्यांच्याशी सुसंगतपणे बोलणे बंद केले आहे. सुझान डॉड 2010 पासून व्होएजर इंटरस्टेलर मिशनमध्ये सामील आहे आणि तिचे प्रोजेक्ट मॅनेजर म्हणून काम करत आहेत . व्होएजर1 आणि तिची बहीण व्होएजर 2 दोघेही 40 वर्षांहून अधिक काळ अवकाशात प्रवास करत आहेत. सायन्स फ्रायडेनुसार, 1977 मध्ये ते नासाने लाँच केले होते. हे यान पृथ्वीपासून खूप अंतरावर आहेत. नासाचे म्हणणे आहे की, त्यांचे अंतर सूर्य आणि पृथ्वीमधील अंतराच्या 130 पट आहे. हे यान 4 वर्षांच्या मोहिमेवर निघाले होते.
गुरू, शनी आणि त्यांच्या चंद्रांची माहिती गोळा करण्यासाठी त्यांना अवकाशात पाठवण्यात आले होते. म्हणजे त्यांनी नेमून दिलेल्या मिशनपेक्षा 35 वर्षे जास्त काम केले आहे. या दोन्ही अवकाशयानांनी गुरू आणि शनी या ग्रहांबाबत अनेक महत्त्वाचे शोध लावले आहेत. त्यांनी गुरूच्या चंद्रावर सक्रिय ज्वालामुखी शोधून काढले आहेत. ‘व्होएजर 2’ने युरेनस आणि नेपच्यूनचाही शोध घेतला आहे. या दोन ग्रहांपर्यंत पोहोचलेले हे एकमेव अंतराळयान आहे. सध्या शास्त्रज्ञ ‘व्होएजर 1’बद्दल चिंतेत आहेत; कारण नोव्हेंबरपासून पृथ्वीवर कोणताही संबंधित डेटा पाठविला गेला नाही. यानाने पृथ्वीच्या फिकट निळ्या बिंदूच्या प्रतिमेसह काही आश्चर्यकारक फोटो कॅप्चर केले आहेत.
कार्ल सेगन यांनी या विश्वात आपले अस्तित्व किती लहान आहे, हे यानिमित्ताने सांगितले आहे. आपल्या सूर्याच्या संरक्षणात्मक हेलिओस्फीअरच्या पलीकडे पाऊल टाकणारे पहिले अंतराळ यान असण्याबरोबरच, गुरू ग्रहाभोवती एक पातळ वलय, दोन नवीन जोव्हियन चंद्र, पाच नवीन शनीचे चंद्र आणि जी नावाच्या ग्रहासाठी एक नवीन वलय यासह अनेक महत्त्वपूर्ण शोध लावण्यात व्होयजर यानाने मदत केली. बाहेरील ग्रहांच्या दुर्मीळ भौमितिक संरेखनाचा लाभ घेण्यासाठी 1977 मध्ये ‘व्होएजर 1’ आणि ‘व्होएजर 2’ लाँच करण्यात आले, ज्यामुळे नासाला कमीत कमी इंधन वापरासह तुलनेने कमी कालावधीत गुरू, शनी, युरेनस आणि नेपच्यूनचा लेआऊट अशा चार ग्रहांचा फेरफटका मारता आला.