Odisha Train Accident: ओडिशातील भीषण रेल्वे अपघाताला कारणीभूत ठरलेले 'इंटरलॉकिंग' नेमकं काय आहे?
पुढारी ऑनलाईन: ओडिशा रेल्वे अपघाताचे कारण रेल्वेमंत्री अश्विन वैष्णवी यांनी माध्यमांशी बोलताना नुकतेच स्पष्ट केले आहे. रेल्वे स्टेशनवरील इलेक्ट्रॉनिक इंटरलॉकिंग सिस्टममध्ये बिघाड झाल्याने हा भीषण अपघात झाल्याचे त्यांनी सांगितले. भीषण रेल्वे अपघात (Odisha Train Accident) घडला, ते इलेक्ट्रॉनिक इंटरलॉकिंग म्हणजे काय, याविषयी जाणून घेवूया
रेल्वेच्या सिग्नल आणि इंटरलॉकिंग विभागात काम केलेले राजेंद्र अग्निहोत्री यांच्या म्हणण्यानुसार, रेल्वे स्थानकांजवळील यार्डमध्ये अनेक रेल्वे लाईन्स असतात. या लाईन्सला एकमेकांशी जोडण्यासाठी बिंदू असतात. हे पॉइंट्स चालवण्यासाठी प्रत्येक पॉइंटला एक मोटर जोडलेली असते. दुसरीकडे, लोको पायलटला सिग्नलद्वारे त्याच्या ट्रेनसह रेल्वे स्टेशनच्या यार्डमध्ये प्रवेश करण्याची परवानगी दिली जाते. आता पॉइंट्स आणि सिग्नल्समध्ये एकप्रकारचे लॉकिंग असते. लॉकिंग अशाप्रकारे असते की, पॉइंट सेट झाल्यानंतरच, सिग्नल त्याच ओळीसाठी येतो ज्यासाठी मार्ग सेट केला आहे. याला सिग्नल इंटरलॉकिंग (Odisha Train Accident) असे म्हणतात.
इंटरलॉकिंगमुळे ट्रेनची सुरक्षितता सुनिश्चित होते. इंटरलॉकिंग म्हणजे जर लूप लाइन सेट केली असेल तर, मुख्य लाइन सिग्नल लोको पायलटकडे जाणार नाही. दुसरीकडे, जर मेन लाइन सेट केली असेल तर लूप लाइनचा सिग्नल जाणार नाही. या सिस्टममध्येच बदल झाल्यास किंवा चुकीचा सिग्नल मिळाल्यास दुर्घटना घडण्याची दाट शक्यता असते, असे रेल्वे विभागातील राजेंद्र अग्निहोत्री यांनी म्‍हटलं आहे.
रेल्वे इंटरलॉकिंग सॉफ्टवेअरवर आधारित, बदल करणे सोपे : रेल्वे मंत्रालय
रेल्वे मंत्रालयाने दिलेल्या माहितीनुसार, रेल्वेमध्ये सिग्नल देण्यासंदर्भात वापरली जाणारी इंटरलॉकिंग ही महत्त्वाची प्रणाली आहे. याद्वारे यार्डमधील कार्ये अशाप्रकारे नियंत्रित केले जाते की, नियंत्रित क्षेत्रातून ट्रेनचा मार्ग सुनिश्चित केला जाईल. रेल्वे सिग्नलिंग हे इंटरलॉक सिग्नलिंग सिस्टमच्या पुढे आहे. यांत्रिक आणि इलेक्ट्रो-मेकॅनिकल इंटरलॉकिंग आज आधुनिक सिग्नलिंग आहे. इलेक्ट्रॉनिक इंटरलॉकिंग (EI) ही एक सिग्नलिंग व्यवस्था आहे ज्याचे इलेक्ट्रो-मेकॅनिकल किंवा पारंपारिक पॅनेल इंटरलॉकिंगपेक्षा बरेच फायदे आहेत. इलेक्ट्रॉनिक इंटरलॉकिंगमध्ये, इंटरलॉकिंग लॉजिक सॉफ्टवेअरवर आधारित आहे. यामध्ये कोणताही बदल करणे सोपे आहे. ईआय प्रणाली ही प्रोसेसर आधारित प्रणाली आहे. अयशस्वी झाल्यास यामध्ये कित्येकवेळा सिस्टमध्ये बिघाड होण्याची दाट शक्यता असते.
Odisha Train Accident: ओडिशा रेल्वे अपघात कसा झाला?
ओडिशा रेल्वे अपघातात कोरोमंडल एक्सप्रेस ट्रेन मुख्य मार्गावरून लूप लाईनवर गेली होती. ही एक्सप्रेस बहनगा बाजार स्टेशनच्या थोडं आधी लूप लाईनवर गेली होती, जिथे मालगाडी आधीच उभी होती. या मालगाडीला कोरोमंडल एक्सप्रेसची भीषण धडक बसली. त्यामुळे रेल्वेचे काही डबे दुसऱ्या मार्गावर घसरले. दरम्यान, मेन लाइनवरून खाली जाणारी बंगळुरू-हावडा सुपरफास्ट एक्स्प्रेस या डब्यांना धडकली आणि हा मोठा अपघात झाला.
रेल्वे बोर्ड सदस्य यांनी इंटरलॉकिंग सिस्टिम, कवच सिस्टिम याबाबत पत्रकार परिषदेत माहिती दिली. या व्हिडिओत तुम्ही सविस्तर समजून घेऊ शकता.