‘CBSE’च्या शैक्षणिक संरचनेत होणार मोठे बदल, ‘10 वी’साठी पाच ऐवजी दहा पेपर

पुढारी ऑनलाईन डेस्क : केंद्रीय माध्यमिक शिक्षण मंडळ (CBSE) माध्यमिक आणि उच्च माध्यमिक स्तरावरील शैक्षणिक संरचनेत मोठे बदल करण्याच्या तयारीत आहे. सीबीएसई बोर्डाच्या प्रस्तावानुसार दहावीच्या विद्यार्थ्यांना पाच ऐवजी दहा विषयांचे पेपर द्यावे लागणार आहेत. त्यांना शैक्षणिक सत्रात दोन ऐवजी तीन भाषांचा अभ्यास करावा लागणार आहे. यामध्ये मूलत: दोन भारतीय भाषांचा समावेश असेल. इतर 7 विषय असतील. त्याचप्रमाणे, इयत्ता 12वीमध्ये विद्यार्थ्यांना एका ऐवजी दोन भाषांचा अभ्यास करावा लागेल, ज्यामध्ये एक भारतीय भाषा असणे बंधनकारक असेल. प्रस्तावानुसार त्यांना सहा विषयांत उत्तीर्ण व्हावे लागणार आहे. सध्या सीबीएसईच्या दहावी आणि बारावीमध्ये प्रत्येकी पाच विषय घेऊन उत्तीर्ण व्हावे लागते.

शैक्षणिक समानता

प्रस्तावित बदल हे शालेय शिक्षणात राष्ट्रीय क्रेडिट फ्रेमवर्क लागू करण्याच्या CBSE च्या व्यापक उपक्रमाचा एक भाग आहेत, असे द ‘इंडियन एक्सप्रेस’ने वृत्त दिले आहे. क्रेडेन्शिअलायझेशन या बदलाचा उद्देश व्यावसायिक आणि सामान्य शिक्षणामध्ये शैक्षणिक समानता आणणे हा आहे जेणेकरून राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरण 2020 मध्ये प्रस्तावित केल्याप्रमाणे दोन्ही शिक्षण प्रणालींना महत्त्व मिळू शकेल.

शिक्षणाचे सुमारे 1200 तास…

सध्या शालेय अभ्यासक्रमात औपचारिक क्रेडिट सिस्टम नाही. CBSE च्या योजनेनुसार, एका शैक्षणिक वर्षात अंदाजे शिकण्याचे 1200 तास असतील. हे तुम्हाला 40 क्रेडिट देईल. काल्पनिक शिकवणीचा अर्थ हा त्या निश्चित वेळेशी आहे जो एका सरासरी विद्यार्थ्याला आवश्यक निकाल मिळविण्यासाठी लागतो. म्हणजेच प्रत्येक विषयाला ठराविक तास दिले जातात जेणेकरून एका वर्षात एका विद्यार्थ्याने त्यात यशस्वी होण्यासाठी एकूण 1200 शिक्षण तास घालवले पाहिजेत. या तासांमध्ये शाळेतील शैक्षणिक शिक्षण आणि शाळेबाहेरील गैर-शैक्षणिक किंवा अनुभवात्मक शिक्षण या दोन्हींचा समावेश असेल. उत्तीर्ण होण्यासाठी विद्यार्थ्याने वर्षभरात एकूण 1200 तासांचे शिक्षण पूर्ण केले पाहिजे. या 1200 तासांमध्ये शालेय शिक्षण आणि शाळेबाहेरील प्रायोगिक शिक्षण या दोन्हींचा समावेश असेल.

सीबीएसईच्या नव्या योजनेनुसार इयत्ता 10वी साठी 3 भाषांव्यतिरिक्त गणित आणि संगणकीय विचार, सामाजिक विज्ञान, विज्ञान, कला शिक्षण, शारीरिक शिक्षण आणि आरोग्य, व्यावसायिक शिक्षण आणि पर्यावरण शिक्षण हे सात विषय प्रस्तावित आहेत.

यातील तीन भाषा, गणित आणि संगणकीय विचार, सामाजिक शास्त्र, विज्ञान, पर्यावरण शिक्षण या विषयांचे मूल्यमापन बाह्य परिक्षेनुसार केले जाईल. तर कला शिक्षण, शारीरिक शिक्षण आणि आरोग्य, व्यावसायिक शिक्षण या विषयांचे मूल्यमापन बाह्य आणि अंतर्गत परिक्षेनुसार केले जाणार आहे. परंतु पुढील वर्गात जाण्यासाठी विद्यार्थ्यांना सर्व 10 विषय उत्तीर्ण करावे लागतात.

प्रस्तावानुसार, इयत्ता 11वी आणि 12वीमध्ये सध्याच्या पाच विषयांऐवजी (एक भाषा आणि चार इतर विषय) विद्यार्थ्यांना सहा विषयांचा (दोन भाषा आणि पाचव्या पर्यायी विषयासह चार विषय) अभ्यास करावा लागेल. दोन भाषांपैकी किमान एक भारतीय भाषा असली पाहिजे.

इयत्ता 9, 10, 11 आणि 12 च्या शैक्षणिक संरचनेतील या बदलाचा प्रस्ताव CBSE ने त्यांच्याशी संलग्न असणा-या शाळांना गेल्या वर्षी पाठवला होता. त्यानुसार सर्व शाळांकडून 5 डिसेंबर 2023 पर्यंत सूचना मागवण्यात आल्या होत्या. रिपोर्टनुसार, बोर्डाला शाळा प्रमुख आणि शिक्षकांकडून अनुकूल प्रतिसाद मिळाला आहे. मात्र, कोणत्या शैक्षणिक वर्षापासून हा बदलाची अंमलबजावणी केली जाईल हे अद्याप स्पष्ट झालेले नाही, असे सीबीएसईच्या एका अधिकाऱ्याने सांगितले आहे.