कॉर्टिसोल (Cortisol) हे शरीरातील एक महत्त्वाचे स्ट्रेस हार्मोन आहे, जे चयापचय आणि तणावावर नियंत्रण ठेवते. पण, शरीरात कोर्टिसोलची पातळी जास्त झाल्यास चिंता, थकवा आणि वजन वाढणे यासारख्या समस्या उद्भवतात. यावर उपचार म्हणून आहारातील असे काही पोषक घटक आहेत जे कॉर्टिसोलची पातळी नैसर्गिकरित्या नियंत्रित करतात. त्यांचा रोजच्या आहारात समावेश केल्यास तणाव कमी होतो, मनःस्थिती सुधारते आणि एकंदर आरोग्य चांगले राहते.
1. मॅग्नेशियम (Magnesium)
मॅग्नेशियम आणि तणाव यांचा जवळचा संबंध आहे. मॅग्नेशियमच्या कमतरतेमुळे तणाव वाढतो आणि तणावामुळे मॅग्नेशियमची पातळी कमी होते. मॅग्नेशियम हे मज्जासंस्थेला शांत ठेवण्यास आणि शरीराच्या ताणतणावावरील प्रतिक्रियेला नियंत्रित करण्यास मदत करते. मॅग्नेशियमच्या कमतरतेमुळे तणाव आणि कॉर्टिसोलची पातळी वाढते. मॅग्नेशियमयुक्त पदार्थ जसे की, शेंगदाणे, बिया आणि कडधान्ये खाल्ल्याने कोर्टिसोल कमी होण्यास मदत होते.
2. व्हिटॅमिन सी (Vitamin C)
व्हिटॅमिन सी ॲड्रेनल ग्रंथीच्या कार्याला मदत करते, ज्यामुळे कोर्टिसोलचे उत्पादन नियंत्रित होते. हे जुन्या तणावामुळे होणारे ऑक्सिडेटिव्ह स्ट्रेस कमी करते. शिमला मिरची, लिंबूवर्गीय फळे, किवी आणि स्ट्रॉबेरीमध्ये भरपूर प्रमाणात व्हिटॅमिन सी असते. रोज पुरेशा प्रमाणात व्हिटॅमिन सी घेतल्याने कॉर्टिसोलची पातळी लक्षणीयरीत्या कमी होते.
3. ओमेगा-3 फॅटी ॲसिड (Omega-3 fatty acids)
मासे, अक्रोड आणि जवस यांसारख्या ओमेगा-3 फॅटी ॲसिडने समृद्ध असलेले पदार्थ शरीरातील सूज आणि कोर्टिसोल कमी करण्यास मदत करतात. रोजच्या आहारात ओमेगा-3 घेतल्याने कोर्टिसोलची पातळी संतुलित राहते.
4. बी व्हिटॅमिन (B Vitamins - B5, B6, B12)
बी व्हिटॅमिन ऊर्जा उत्पादनासाठी आणि ॲड्रेनल आरोग्यासाठी आवश्यक आहेत. व्हिटॅमिन बी5 कॉर्टिसोलच्या निर्मितीत मदत करते, तर बी6 आणि बी12 मनःस्थिती आणि मज्जासंस्थेच्या कार्याला नियंत्रित करतात. त्यांच्या कमतरतेमुळे ताणतणाव आणि कॉर्टिसोलचे उत्पादन वाढू शकते. संपूर्ण धान्य, कडधान्ये आणि अंडी हे बी व्हिटॅमिनचे उत्कृष्ट स्त्रोत आहेत.
5. फॉस्फॅटिडिलसेरिन (Phosphatidylserine)
फॉस्फॅटिडिलसेरिन हे एक पोषक तत्व आहे जे मेंदूच्या आरोग्याला मदत करते आणि शारीरिक तसेच मानसिक ताणानंतर शरीरातील कॉर्टिसोलची पातळी कमी करते. आहारात फॅटी फिश, मांस, दुग्धजन्य पदार्थ, सोया उत्पादने, पांढरी व काळी बीन्स, सूर्यफुलाचे बी याचा समावेश केल्यास कोर्टिसोल बॅलेन्स ठेवण्यास मदत होते.
