नवी दिल्ली: तुम्हालाही वृद्धापकाळातील खर्चाची चिंता सतावत आहे का? तुमच्याकडे कायमस्वरूपी नोकरी नाही, पीएफ कापला जात नाही आणि पेन्शनचीही कोणतीही सोय नाही? जर असे असेल, तर आता चिंता करण्याची गरज नाही. केंद्र सरकारची अटल पेन्शन योजना (APY) तुमच्यासाठी एक उत्तम पर्याय आहे, जी वृद्धापकाळात तुम्हाला आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी बनवू शकते.
ही योजना किती लोकप्रिय आहे, याचा अंदाज यावरून लावता येतो की केवळ 2023-24 या आर्थिक वर्षात 1.22 कोटी नवीन खाती उघडण्यात आली आहेत. या योजनेअंतर्गत तुम्ही दरमहा एक छोटी रक्कम जमा करून वयाच्या 60 वर्षांनंतर दरमहा 1 हजार ते 5 हजारपर्यंतची निश्चित पेन्शन मिळवू शकता. चला, या योजनेबद्दल सविस्तर जाणून घेऊया.
अटल पेन्शन योजना ही केंद्र सरकारने 2015 मध्ये सुरू केलेली एक सामाजिक सुरक्षा योजना आहे. याचा मुख्य उद्देश असंघटित क्षेत्रात काम करणाऱ्या (उदा. छोटे व्यावसायिक, मजूर, शेतकरी) लोकांना वृद्धापकाळात आर्थिक सुरक्षा प्रदान करणे हा आहे. या योजनेअंतर्गत, तुम्ही तुमच्या गुंतवणुकीनुसार वयाच्या 60 वर्षांनंतर एक निश्चित पेन्शन मिळवण्यासाठी पात्र ठरता.
निश्चित पेन्शन: वयाच्या 60 वर्षांनंतर तुम्हाला दरमहा ₹1000, ₹2000, ₹3000, ₹4000 किंवा ₹5000 ची हमी पेन्शन मिळते.
सरकारी योगदान: काही प्रकरणांमध्ये, सरकार तुमच्या योगदानाव्यतिरिक्त स्वतःहूनही तुमच्या खात्यात योगदान देते.
पती-पत्नीसाठी लाभ: पती-पत्नी दोघेही स्वतंत्रपणे या योजनेत खाते उघडून वृद्धापकाळात दरमहा 10 हजार रु. पर्यंत पेन्शन मिळवू शकतात.
नॉमिनीला लाभ: खातेधारकाच्या मृत्यूनंतर, त्याच्या/तिच्या जोडीदाराला पेन्शन मिळणे सुरू राहते. दोघांच्याही मृत्यूनंतर, जमा केलेली रक्कम नॉमिनीला परत केली जाते.
कर लाभ: या योजनेत केलेल्या गुंतवणुकीवर आयकर कलम 80CCD (1B) अंतर्गत कर सवलत मिळते.
अर्जदार भारताचा नागरिक असावा.
वय 18 ते 40 वर्षांच्या दरम्यान असावे.
बँक किंवा पोस्ट ऑफिसमध्ये बचत खाते असणे आवश्यक आहे.
महत्त्वाची अट: 1 ऑक्टोबर 2022 पासून, जे नागरिक आयकर भरतात, ते या योजनेत सामील होऊ शकत नाहीत.
तुम्हाला दरमहा किती रक्कम भरावी लागेल, हे तुमच्या वयावर आणि तुम्हाला हव्या असलेल्या पेन्शनच्या रकमेवर अवलंबून असते. जितक्या कमी वयात तुम्ही गुंतवणूक सुरू कराल, तितका कमी हप्ता तुम्हाला भरावा लागेल. उदाहरणार्थ: जर तुम्ही वयाच्या 18व्या वर्षी 5000 रु. दरमहा पेन्शनचा पर्याय निवडला, तर तुम्हाला दरमहा केवळ 210 रु. भरावे लागतील. तर, 30व्या वर्षी सामील झाल्यास हाच हप्ता 577रु. असेल.
या योजनेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन्ही पद्धतींनी उपलब्ध आहे.
१. ऑफलाइन प्रक्रिया: तुमचे ज्या बँकेत किंवा पोस्ट ऑफिसमध्ये खाते आहे, तिथे जाऊन तुम्ही 'अटल पेन्शन योजना' अर्ज घेऊ शकता. तो भरून आवश्यक कागदपत्रांसह जमा केल्यावर तुमचे खाते उघडले जाईल.
२. ऑनलाइन प्रक्रिया (नेट बँकिंगद्वारे):
तुमच्या बँकेच्या नेट बँकिंगमध्ये लॉग-इन करा.
'अटल पेन्शन योजना' किंवा 'APY' पर्यायावर क्लिक करा.
आवश्यक माहिती, नॉमिनीचे तपशील भरा आणि ऑटो-डेबिटसाठी मंजुरी द्या.
तुमचा अर्ज सबमिट होईल.
आधार कार्ड
ओळखीचा पुरावा (उदा. मतदान कार्ड, ड्रायव्हिंग लायसन्स)
पत्त्याचा पुरावा
बँक खाते क्रमांक
नोंदणीकृत मोबाईल नंबर
60 वर्षांनंतर: वयाची 60 वर्षे पूर्ण झाल्यावर तुम्हाला निवडलेल्या पर्यायानुसार दरमहा पेन्शन मिळणे सुरू होते.
60 वर्षांपूर्वी: विशेष परिस्थितीत (उदा. गंभीर आजार किंवा मृत्यू) जमा केलेली रक्कम काढता येते.
खातेधारकाचा मृत्यू झाल्यास: पेन्शनची रक्कम जोडीदाराला मिळते. दोघांच्याही मृत्यूनंतर संपूर्ण जमा रक्कम नॉमिनीला दिली जाते.