How Shubman Gill Became Test Captain of Team India
मुंबई : भारतीय क्रिकेट नियामक मंडळाने (बीसीसीआय) इंग्लंड दौऱ्यासाठी भारतीय कसोटी संघाची घोषणा केली असून, युवा फलंदाज शुभमन गिल ( Shubman Gill) याच्याकडे कर्णधारपदाची जबाबदारी सोपवण्यात आली आहे. ताे भारताचा 35 वा कसोटी कर्णधार ठरला. रोहित शर्मा आणि विराट कोहली यांच्या कसोटी क्रिकेटमधून निवृत्तीनंतर आता शुभमन गिलच्या कर्णधारपदाने भारतीय कसोटी क्रिकेटच्या नव्या अध्यायाला सुरुवात झाली आहे. गिल इंग्लंडच्या आव्हानाला कसे सामोरे जाईल आणि WTC मध्ये भारताला कशा पद्धतीने पुढे नेईल, याकडे संपूर्ण क्रिकेटविश्वाचे लक्ष लागले आहे.
भारतीय कसोटी क्रिकेटच्या नव्या क्षितिजाचा प्रणेता
भारतीय क्रिकेटच्या इतिहासात काही नावे कायमस्वरूपी कोरली गेली आहेत. भारतीय कसोटी क्रिकेटच्या इतिहासात आतापर्यंत 34 कर्णधारांनी संघाचे नेतृत्व केले आहे. सी. के. नायडू यांनी 1932 मध्ये भारताचा पहिला कसोटी कर्णधार म्हणून जबाबदारी सांभाळली होती. यानंतर सुनील गावस्कर, कपिल देव, सौरव गांगुली, महेंद्रसिंग धोनी, विराट कोहली आणि रोहित शर्मा. या दिग्गजांनी भारतीय क्रिकेटला जागतिक स्तरावर यशाच्या शिखरावर नेले. तर रोहित शर्मा हा अलीकडील कर्णधार होता.आता, 2025 मध्ये, एक नवे नाव या यादीत सामील होत आहे. शुभमन गिल. वयाच्या अवघ्या 25 व्या वर्षी भारतीय कसोटी संघाचा 35 वा कर्णधार म्हणून नियुक्त झालेला हा युवा तारा इंग्लंड दौऱ्यावर (20 जून 2025 पासून) भारतीय क्रिकेटच्या नव्या युगाची सुरुवात करणार आहे. गिलने यापूर्वी झिम्बाब्वे दौऱ्यावर टी-20 मालिकेत यशस्वी नेतृत्व केले आहे आणि आयपीएल 2025 मध्ये गुजरात टायटन्सला गुणतक्त्यात अव्वल स्थानावर नेण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावली आहे.
कर्णधारपदी शुभमन गिलची निवड का?
रोहित शर्माने अलीकडेच कसोटी क्रिकेटमधून निवृत्ती जाहीर केली, तर जसप्रीत बुमराहच्या दुखापतीमुळे त्याच्या कर्णधारपदावर प्रश्नचिन्ह उपस्थित झाले होते. अशा परिस्थितीत बीसीसीआयने दीर्घकालीन गुंतवणूक म्हणून 25 वर्षीय शुभमन गिलवर विश्वास दाखवला आहे. गिलने भारताचे मुख्य प्रशिक्षक गौतम गंभीर आणि निवड समितीचे अध्यक्ष अजित अगरकर यांच्याशी झालेल्या बैठकीत कर्णधारपदाबाबत चर्चा केली होती, जिथे त्याला नेतृत्वाची जबाबदारी देण्याचे संकेत मिळाले होते.काही तज्ज्ञांनी गिलच्या फलंदाजीच्या सातत्यावर प्रश्न उपस्थित केले असले, तरी त्याच्या नेतृत्व कौशल्यावर निवड समितीचा पूर्ण विश्वास आहे. गिलने आयपीएलमध्ये गुजरात टायटन्सचे यशस्वी नेतृत्व केले असून, 2025 च्या हंगामात 10 पैकी 7 सामने जिंकून त्याने आपली क्षमता सिद्ध केली आहे.
टीम इंडियाचे आजवरचे युवा कसोटी कर्णधार
भारताच्या कसोटी कर्णधारांच्या यादीत लाला अमरनाथ, विजय हजारे, मन्सूर अली खान पतौडी, अजित वाडेकर, सुनील गावसकर, कपिल देव, सौरव गांगुली, राहुल द्रविड, अनिल कुंबळे, महेंद्रसिंग धोनी, विराट कोहली आणि रोहित शर्मा यांसारख्या दिग्गजांचा समावेश आहे. गिल हा या यादीत सामील होणारा सर्वात युवा कर्णधारांपैकी एक आहे. त्याच्या नियुक्तीने भारतीय कसोटी क्रिकेटच्या नव्या युगाला सुरुवात होत आहे, विशेषत: विश्व कसोटी अजिंक्यपद स्पर्धेच्या (WTC 2025-27) दृष्टीने.
इंग्लंड दौऱ्यात गिलसमोरील आव्हानं काय आहेत?
20 जून 2025 पासून लीड्स येथे सुरू होणारी ही मालिका WTC 2025-27 च्या दृष्टीने महत्त्वाची आहे. इंग्लंडचा संघ त्यांच्या मायभूमीवर नेहमीच आव्हानात्मक ठरतो, आणि गिलच्या नेतृत्वाखालील भारतीय संघाला बेन स्टोक्सच्या आक्रमक 'बॅझबॉल' शैलीला सामोरे जावे लागेल. गिलच्या नेतृत्वाखालील युवा आणि अनुभवी खेळाडूंचा समतोल संघ या मालिकेत कशी कामगिरी करतो, हे पाहणे औत्सुक्याचे ठरेल.भारताचे माजी क्रिकेटपटू सुनील गावसकर यांनी गिलच्या कर्णधारपदाबाबत सावध आशावाद व्यक्त केला आहे. त्यांनी म्हटले आहे की, गिलकडे नेतृत्वाची क्षमता आहे, परंतु त्याला त्याच्या फलंदाजीवर सातत्य राखावे लागेल. दुसरीकडे, माजी क्रिकेटपटू सुरेश रैना यांनी गिलची तुलना विराट कोहलीशी करत त्याला "भारताचा पुढील सुपरस्टार" संबोधले होते.
गिलचा क्रिकेट प्रवास
पंजाबमधील फझिल्का येथे जन्मलेल्या शुभमन गिलने 2019 मध्ये न्यूझीलंडविरुद्ध एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये पदार्पण केले. त्याने कसोटी क्रिकेटमध्ये 25 सामने खेळताना 1492 धावा केल्या आहेत, ज्यात 4 शतके आणि 6 अर्धशतकांचा समावेश आहे. एकदिवसीय क्रिकेटमध्ये त्याने 50 डावांत 2500 धावा पूर्ण करत सर्वात जलद 2500 धावा करणारा खेळाडू म्हणून विक्रम नोंदवला आहे.
शांत नेतृत्वाचा नवा चेहरा
पंजाबच्या फझिल्का येथे जन्मलेला शुभमन गिल हा केवळ एक तांत्रिकदृष्ट्या परिपूर्ण फलंदाजच नाही, तर शांत आणि संयमी स्वभावाचा रणनीतीकार आहे. त्याने आयपीएल 2025 मध्ये गुजरात टायटन्सला 10 पैकी 7 सामने जिंकून गुणतक्त्यात अव्वल स्थान मिळवून दिले, तर झिम्बाब्वे दौऱ्यावर टी-20 मालिकेत 5-0 असा दणदणीत विजय मिळवला. कसोटी क्रिकेटमध्ये त्याने 25 सामन्यांत 1492 धावा (4 शतके, 6 अर्धशतके) केल्या असून, त्याच्या फलंदाजीतील सातत्य आणि नेतृत्वातील प्रगल्भता यामुळे बीसीसीआयने त्याच्यावर कसोटी कर्णधारपदाची मोठी जबाबदारी सोपवली आहे. रोहित शर्मा आणि विराट कोहली यांच्या निवृत्तीनंतर भारतीय कसोटी संघ पुनर्रचनेच्या टप्प्यातून जात आहे. अशा वेळी गिलसारखा युवा आणि उत्साही कर्णधार संघाला नवे दिशादर्शन देण्यास सक्षम आहे. त्याचा शांत स्वभाव, खेळपट्टीवरील परिस्थितीचे आकलन आणि खेळाडूंना प्रोत्साहन देण्याची कला यामुळे तो संघातील युवा आणि अनुभवी खेळाडूंना एकत्र बांधण्यात यशस्वी ठरेल, अशी अपेक्षा आहे.
रणनीती : आक्रमकता आणि संयमाचा संगम
इंग्लंडविरुद्धच्या पाच कसोटी सामन्यांच्या मालिकेत गिलला बेन स्टोक्सच्या नेतृत्वाखालील 'बॅझबॉल' शैलीला सामोरे जावे लागेल. इंग्लंडचा संघ आक्रमक फलंदाजी आणि धाडसी रणनीतींसाठी ओळखला जातो. गिलच्या नेतृत्वाखाली भारतीय संघ या आव्हानाला कसे सामोरे जाईल, यासाठी त्याची रणनीती खालीलप्रमाणे असेल
भेदक गोलंदाजीचा वापर
गिलकडे जसप्रीत बुमराह, मोहम्मद सिराज, आकाश दीप आणि अर्शदिप सिंग यांच्यासारखे वेगवान गोलंदाज, तसेच रविंद्र जडेजा आणि कुलदीप यादव, वॉशिंग्टन सुंदर यांच्यासारखे फिरकीपटू आहेत. लीड्स आणि मँचेस्टरसारख्या खेळपट्ट्यांवर वेगवान गोलंदाजांना प्राधान्य देत गिल इंग्लंडच्या फलंदाजांना सुरुवातीपासून दडपणाखाली आणेल. लॉर्ड्स आणि ओव्हल येथे फिरकीपटूंना मधल्या षटकांत विकेट्स मिळवण्याची जबाबदारी दिली जाईल.
फलंदाजीचा कणा मजबूत करणे
गिल स्वत: सलामीला यशस्वी जयस्वालसोबत खेळण्याची शक्यता आहे. त्याची तांत्रिकदृष्ट्या परिपूर्ण फलंदाजी आणि यशस्वीची आक्रमक शैली इंग्लंडच्या गोलंदाजांना त्रस्त करू शकते. मधल्या फळीत केएल राहुल, करुण नायर, ऋषभ पंत यांच्यावर मोठ्या धावसंख्येची जबाबदारी असेल. प्रसंगी गिल हा स्वत: चौथ्या क्रमांकावर खेळून संघाला स्थैर्य देईल.
चपळ क्षेत्ररक्षण, परिस्थितीशी जुळवून घेणे
गिलच्या नेतृत्वात क्षेत्ररक्षण हा महत्त्वाचा घटक असेल. यशस्वी जयस्वाल, सरफराज खान आणि ध्रुव जुरेल यांच्यासारखे चपळ क्षेत्ररक्षक इंग्लंडच्या फलंदाजांना धावांवर आळा घालतील. गिल स्वत: स्लिपमध्ये उभा राहून क्षेत्ररक्षणाची रणनीती आखेल. तसेच इंग्लंडमधील हवामान आणि खेळपट्टीच्या परिस्थितीला सामोरे जाण्यासाठी गिल लवचिक रणनीती अवलंबेल. उदाहरणार्थ, ढगाळ वातावरणात स्विंग गोलंदाजांना प्राधान्य दिले जाईल, तर सूर्यप्रकाशात फिरकीपटूंना संधी मिळेल.
गौतम गंभीरशी समन्वय : यशाचा मंत्र
मुख्य प्रशिक्षक गौतम गंभीर आणि गिल यांच्यातील समन्वय भारतीय संघाच्या यशाचा कणा असेल. गंभीर यांनी आयपीएलमध्ये कोलकाता नाइट रायडर्सला दोनदा विजेतेपद मिळवून दिले असून, त्यांचा आक्रमक आणि डेटा-आधारित दृष्टिकोन गिलच्या शांत नेतृत्वाशी पूरक ठरेल. दोघांमधील समन्वय खालीलप्रमाणे असेल..
इंग्लंडच्या प्रत्येक खेळाडूच्या कमकुवत बाजू लक्ष्य करणे
गाैतम गंभीर आणि गिल डेटा विश्लेषणाचा वापर करून इंग्लंडच्या प्रत्येक खेळाडूच्या कमकुवत बाजू लक्ष्य करतील. उदाहरणार्थ, जो रूटच्या फिरकीविरुद्ध खेळण्याच्या पद्धतीवर विशेष लक्ष दिले जाईल, तर जेम्स अँडरसनच्या स्विंग गोलंदाजीला सामोरे जाण्यासाठी फलंदाजांना तयार केले जाईल.
युवा खेळाडूंना प्रोत्साहन
गंभीर यांची युवा खेळाडूंना संधी देण्याची ख्याती आहे. गिल स्वत: युवा असल्याने, गंभीर यांच्यासोबत तो यशस्वी जैस्वाल, साई सुदर्शन आणि ध्रुव जुरेल यांच्यासारख्या खेळाडूंना प्रोत्साहन देईल.
गंभीर यांच्या आक्रमक दृष्टिकोन... शुभमनचा शांत स्वभाव
गंभीर यांच्या आक्रमक दृष्टिकोनामुळे आणि गिलच्या शांत स्वभावामुळे संघाला सकारात्मक आणि आत्मविश्वासपूर्ण मानसिकता मिळेल. गंभीर यांचा अनुभव आणि गिलचा ताजा दृष्टिकोन यामुळे संघाला कठीण परिस्थितीतही लढण्याची प्रेरणा मिळेल.
इंग्लंड दौऱ्याचे आव्हान
20 जून 2025 पासून लीड्स येथे सुरू होणारी ही मालिका WTC 2025-27 साठी महत्त्वपूर्ण आहे. इंग्लंडचा संघ त्यांच्या मायभूमीवर नेहमीच आव्हानात्मक ठरतो. बेन स्टोक्स, जो रूट, जॉनी बेअरस्टो आणि जेम्स अँडरसन यांच्यासारखे खेळाडू भारताला कठीण लढत देतील. गिलच्या नेतृत्वाखालील भारतीय संघाला इंग्लंडच्या आक्रमक शैलीला रोखण्यासाठी लवचिकता आणि मानसिक कणखरपणा दाखवावा लागणार. युवा खेळाडूंसाठी हा दाैरा अत्यंत महत्त्वपूर्ण ठरणार आहे.
