Dzud in Mongolia : हृदयद्रावक; 'या' देशात कडाक्याच्या थंडीने घेतला ५० लाख प्राण्यांचा बळी

By:Sonali Jadhav Published on: March 22, 2024, 5:59 PM

पुढारी ऑनलाईन डेस्क : मंगोलयातुन एक धक्कादायक बातमी समोर येत आहे. मंगोलिया देशात कडाक्याच्या थंडीने तब्बल ५० लाख प्राण्यांचा बळी घेतला आहे. तर हजारो लोकांचे जीवनमान आणि अन्नपुरवठा धोक्यात आला आहे. असा इशारा इंटरनॅशनल फेडरेशन ऑफ रेड क्रॉसने दिला आहे. (Dzud in Mongolia)

Dzud in Mongolia : काय आहे ‘डझुड’

थंड कोरड्या हवामानात दुष्काळ, प्रचंड हिमवृष्टी, प्रचंड थंडी आणि वादळे येतात अशा गंभीर परिस्थितीतीला डझुड (dzud) म्हणतात. अशी परिस्थिती वर्षभर टिकू शकते. अशा स्थिती चराईच्या क्षेत्रांना आच्छादित करते परिणामी पशुधनासाठी अन्न मिळणे बंद होते. मंगोलियातील सुमारे 300,000 लोक पारंपारिक भटके पशुपालक आहेत. हे लोक अन्नासाठी आणि बाजारात विकण्यासाठी त्यांची गुरेढोरे, शेळ्या आणि घोड्यांवर अवलंबून आहेत.

७० % पेक्षा जास्त पशुधन गमावले

आशिया पॅसिफिकचे IFRC प्रादेशिक संचालक अलेक्झांडर मॅथ्यू यांनी गुरुवारी (दि.२१) सीएनएन या वृत्तसंस्थेला सांगितले की, ” जे लोक जगण्यासाठी त्यांच्या पशुधनावर पूर्णपणे अवलंबून आहेत, ते काही महिन्यांतच निराधार झाले आहेत, त्यांपैकी काही आता स्वतःला खायला सुद्धा घालू शकत नाहीत. त्याचबरोबर थंडीत त्यांचे घर उबदार करू शकत नाहीत.” इंटरनॅशनल फेडरेशन ऑफ रेड क्रॉस (IFRC) नुसार, नोव्हेंबरपासून किमान २,२५० पशुपालक कुटूंबांनी त्यांचे ७० % पेक्षा जास्त पशुधन गमावले आहे. तर ७,००० हून अधिक कुटूंबांना आता पुरेसे अन्न मिळत नाही.

देशाच्या तीन चतुर्थांश भागावर डझुडचा परिणाम

देशाच्या तीन चतुर्थांश भागावर डझुडचा परिणाम झाला आहे. मंगोलियन सरकारने गेल्या महिन्यात घोषित केल्यानुसार १५ मे पर्यंत ही परिस्थीती चालेल. मंगळवार (दि. १९) पासुन IFRC ने आपली उपजीविका गमावलेल्या लोकांचे दुःख कमी करण्यासाठी निधीसाठी आवाहन सुरू केले. दरम्यान डझुडचा पशुपालकांना विनाशकारी आर्थिक फटका बसला आहे आणि बऱ्याच मंगोलियन लोकांसाठी, विशेषत: ग्रामीण भागात राहणाऱ्या लोकांसाठी प्रवास, व्यापार, आरोग्य सेवा आणि शिक्षणामध्ये अडथळे निर्माण झाले आहेत. कारण प्रचंड बर्फामुळे रस्ता प्रवेश बंद झाला आहे.

मंगोलियाच्या अर्थव्यवस्थेवर परिणाम

मंगोलियाच्या एकूण लोकसंख्येपैकी ३० टक्के लोक भटके पाळीव प्राणी असल्याने, डझुडचा देशाच्या अर्थव्यवस्थेवर खूप वाईट परिणाम झाला आहे. मंगोलियाच्या इमर्जन्सी ऑपरेशन्स सेंटरने (ईओसी) एका निवेदनात म्हटले आहे की, मंगोलियन मेंढपाळांनी अनेक महिने अत्यंत थंडीचा सामना केला आहे, ज्यामुळे ४.७ दशलक्ष पशुधनाचा मृत्यू झाला आहे. २,२५० खेडूत कुटुंबांनी त्यांचे ७० टक्क्यांहून अधिक पशुधन गमावले आहे.

Dzud in Mongolia : या वर्षाचा डझुड इतका वाईट का आहे?

मंगोलियातील कुटुंबे अनेकदा ऋतूंनुसार स्थलांतर करतात, त्यांच्या पशुधन चरण्यासाठी नवीन कुरण शोधण्यासाठी देशातील विस्तीर्ण गवताळ प्रदेशात प्रवास करतात. ते उन्हाळ्याच्या महिन्यांचा उपयोग चारा, गवत आणि पिके वाढवण्यासाठी आणि हिवाळ्यात त्यांचे प्राणी पाहण्यासाठी करतात. जागतिक आरोग्य संघटनेच्या म्हणण्यानुसार, या वर्षीचा हिमवर्षाव ४९ वर्षांतील सर्वाधिक आहे, ज्याने जानेवारीमध्ये देशाचा ९०% भाग व्यापला आहे. यूएनच्या म्हणण्यानुसार, गेल्या वर्षीच्या उन्हाळ्याची सुरुवात मुबलक पावसाने झाली. परंतु तापमानात तीव्र घसरण आणि नोव्हेंबरच्या सुरुवातीच्या हिमवृष्टीमुळे तापमानात अचानक वाढ झाली, ज्यामुळे तो बर्फ वितळला. त्यानंतर काही भागात -४०C च्या खाली गेलेल्या थंडीचा कडाका वाढला.

वारंवार घडत आहेत डझुड

मंगोलियामध्ये झूड्स अधिक वारंवार होत आहेत त्यामुळे कुरण आणि पशुपालकांना तीव्र हवामानाच्या दरम्यान सावरण्यासाठी वेळ मिळत नाही. IFRC चे मॅथ्यू म्हणाले, “हे डझड चक्रीय आहेत आणि ते अधिकाधिक वेळा घडत आहेत. गेल्या १० वर्षांत सहा झाले आहेत. पण यंदाचे हे आतापर्यंतचे सर्वात वाईट आहे. पण ते होतच राहतात. ते क्वचितच घडत असत आता ते वारंवार घडत आहेत.

यूएन डेव्हलपमेंट प्रोग्राम (UNDP) नुसार, मंगोलिया हा हवामान संकटामुळे सर्वाधिक प्रभावित झालेल्या देशांपैकी एक आहे, गेल्या ७० वर्षांत सरासरी हवेचे तापमान २.१ अंश सेल्सिअसने वाढले आहे. UN एजन्सींच्या म्हणण्यानुसार, मानवामुळे हवामान बदलामुळे देशाच्या चार वेगळ्या ऋतूंमध्ये व्यत्यय आला आहे, ज्यामुळे वारंवार उन्हाळी दुष्काळ आणि त्यानंतरच्या कडक हिवाळ्यात वाढ झाली आहे. IFRC नुसार, २०१० मध्ये मंगोलियामध्ये झालेल्या डझडपेक्षा या वर्षाच्या संकटाचा परिणाम अधिक असण्याचा अंदाज आहे, परिणामी १०.३ दशलक्ष पशुधन मरण पावू शकते.

हेही वाचा