करुण नायर, भारतीय क्रिकेटमधील एक असा खेळाडू ज्याने आपल्या तिहेरी शतकाने क्रिकेटविश्वाला थक्क केले, पण त्यानंतरच्या काळात त्याला संधी मिळवण्यासाठी प्रचंड संघर्ष करावा लागला. 2016 मध्ये इंग्लंडविरुद्ध चेन्नई कसोटीत नाबाद 303 धावांची खेळी खेळणारा हा खेळाडू भारताचा दुसरा तिहेरी शतकवीर ठरला होता. पण त्यानंतर त्याला भारतीय कसोटी संघातून बाहेरचा रस्ता दाखवण्यात आला आणि त्याच्या पुनरागमनाचा प्रवास हा धैर्य, मेहनत आणि जिद्दीने भरलेला आहे.
करुण नायरने 2016 मध्ये इंग्लंडविरुद्धच्या कसोटी मालिकेत चेन्नईत तिहेरी शतक ठोकले. या खेळीत त्याने 32 चौकार आणि 4 षटकार मारले आणि भारताने 759 धावांचा डोंगर उभारत सामना एक डाव आणि 75 धावांनी जिंकला. ही खेळी इतकी प्रभावी होती की, त्याला क्रिकेट विश्वात ‘भविष्यातील स्टार’ म्हणून पाहिले जाऊ लागले. त्याच्या या कामगिरीने त्याला भारताचा पहिला त्रिशतकवीर वीरेंद्र सेहवागच्या पंक्तीत नेऊन ठेवले. पण क्रिकेटप्रेमींच्या मनात एकच प्रश्न होता – हा तारा आता कुठपर्यंत चमकेल?
या यशानंतर करुणची कारकीर्द अपेक्षेप्रमाणे पुढे सरकली नाही. 2017 मध्ये ऑस्ट्रेलियाविरुद्धच्या मालिकेत त्याला फक्त चार डाव खेळण्याची संधी मिळाली आणि अपयशामुळे त्याला संघातून वगळण्यात आले. त्यानंतर तब्बल आठ वर्षे त्याला भारतीय कसोटी संघात स्थान मिळाले नाही. हा कालावधी करुणसाठी त्याच्यासाठी अंधारमय रात्रीसारखा होता, जिथे संधींचा प्रकाश दिसेनासा झाला. तरीही, करुणने आपल्या मनातील ज्योत विझू दिली नाही.
करुणचा प्रवास म्हणजे तुफानातून मार्ग काढणाऱ्या नाविकाची गाथा. निवड समितीच्या दुर्लक्षाने त्याच्या हृदयावर घाव घातले, पण त्याने ते घाव स्वप्नपूर्तीसाठी इंधन बनवले. देशांतर्गत क्रिकेटच्या रणांगणावर त्याने धावांचे डोंगर रचले. प्रथम श्रेणी क्रिकेटमध्ये 7,000 हून अधिक धावा, 19 शतके, 34 अर्धशतके. 2015 मध्ये रणजी ट्रॉफीच्या अंतिम सामन्यात तमिलनाडूविरुद्ध 328 धावांची खेळी खेळून त्याने कर्नाटकाला विजेतेपद मिळवून दिले. प्रत्येक धाव जणू त्याच्या आत्म्याचा उद्घोष होती – ‘मी अजूनही लढतोय!’
करुणने इंग्लंडमधील काउंटी क्रिकेटमध्येही आपली छाप पाडली, पण भारतीय संघात पुनरागमनासाठी त्याला संधी मिळाली नाही. या काळात त्याला अनेकदा निराशा आणि मानसिक दबावाचा सामना करावा लागला. 2022 मध्ये त्याने एका सोशल मीडिया पोस्टद्वारे आपली व्यथा व्यक्त केली होती, ज्यामध्ये तो म्हणाला, ‘मला फक्त एक संधी द्या.’ ही पोस्ट क्रिकेटप्रेमींमध्ये चर्चेचा विषय ठरली आणि त्याच्या संघर्षाची तीव्रता अधोरेखित झाली.
2016 मधील पंपा नदीतील अपघाताने त्याला जीवनाचा खरा अर्थ समजावला. सहा जणांचा मृत्यू पाहिलेल्या त्या भयंकर क्षणातून तो थोडक्यात बचावला. त्या घटनेने त्याला अंतर्मुख केले. ‘जीवन क्षणभंगुर आहे, पण स्वप्ने अजरामर आहेत,’ असे तो म्हणाला. या अनुभवाने त्याला क्रिकेटच्या मैदानावर अधिक निर्धाराने उतरायला शिकवले.
2024-25 च्या विजय हजारे ट्रॉफीत करुणने जणू क्रिकेटच्या काव्याला नवे शब्द दिले. विदर्भाचा कर्णधार म्हणून जबाबदारी सांभळताना त्याने 8 सामन्यांच्या 7 डावांत 752 धावा कुटल्या. यात त्याने पाच शतके आणि एक अर्धशतक फटकावले. हा पराक्रम म्हणजे त्याच्या मानसिक ताकदीचा विजयोत्सव होता. जेम्स फ्रँकलिनचा जागतिक विक्रम मोडताना करुणच्या बॅटने जणू विश्वाला सांगितले, ‘मी परतलो आहे!’
या कामगिरीने मास्टर ब्लास्टर सचिन तेंडुलकर यांच्यासह अनेक दिग्गजांनी त्याच्या फॉर्मचे कौतुक केले. सचिनने आपल्या एक्स पोस्टमध्ये लिहिले, ‘7 डावांत 5 शतके आणि 752 धावा हा असाधारण पराक्रम आहे. ही मेहनत आणि एकाग्रतेची कमाल आहे.’
या कामगिरीमुळे करुण पुन्हा चर्चेत आला, पण चॅम्पियन्स ट्रॉफी 2025 आणि इंग्लंडविरुद्धच्या एकदिवसीय मालिकेसाठी त्याला भारतीय संघात स्थान मिळाले नाही. मुख्य निवडकर्ता अजित आगरकर यांनी याबाबत स्पष्टीकरण देताना सांगितले की, ‘सध्याच्या संघात स्थान मिळवणे खूप कठीण आहे. पण करुणच्या कामगिरीकडे आमचे लक्ष आहे, आणि भविष्यात संधी मिळू शकते.”
करुणच्या संघर्षाला खरी गती मिळाली ती आयपीएल 2025 मध्ये. दोन हंगाम न विकल्या गेल्यानंतर, दिल्ली कॅपिटल्सने त्याला 50 लाख रुपयांना विकत घेतले. मुंबई इंडियन्सविरुद्धच्या सामन्यात इम्पॅक्ट खेळाडू म्हणून त्याने 40 चेंडूत 89 धावा ठोकल्या, ज्यात 12 चौकार आणि 5 षटकारांचा समावेश होता. या खेळीतील प्रत्येक फटका म्हणजे त्याच्या आठ वर्षांच्या प्रतीक्षेचा विजय होता. ही खेळी म्हणजे फक्त धावांचा संग्रह नव्हता, तर स्वत:वरच्या विश्वासाचा आणि मानसिक लवचिकतेचा उत्सव होता. मात्र या वादळी खेळीनंतरही दिल्ली संघाला सामना जिंकता आला नाही, तरी करुणच्या फॉर्म आणि आत्मविश्वासाचे कौतुक झाले.
या खेळीने त्याच्या कसोटी पुनरागमनाच्या आशा पल्लवित झाल्या. तब्बल 2,900 दिवसांनंतर, 2025 मध्ये इंग्लंडविरुद्धच्या मालिकेसाठी त्याला भारतीय कसोटी संघात स्थान मिळाले. ही संधी त्याच्यासाठी आणि त्याच्या चाहत्यांसाठी भावनिक क्षण आहे.
करुण नायरच्या संघर्षात अनेक आव्हाने होती. निवड समितीच्या दुर्लक्षापासून ते मानसिक दबावापर्यंत. पण तो प्रत्येक अडथळ्याला धैर्याने सामोरे गेला. त्याची मानसिक ताकद म्हणजे नदीप्रमाणे सतत वाहणारी, डोंगराप्रमाणे अटल आणि आकाशासारखी अमर्याद. त्याने अपयशाला मित्र बनवले, टीकेला प्रेरणा बनवले आणि निराशेला संधीत रूपांतरित केले. त्याच्या प्रशिक्षकांनी त्याला ध्यान आणि योगाचे महत्त्व शिकवले, तर कुटुंबाने त्याला नेहमी आधार दिला. ‘तुझी मेहनत कधीच वाया जाणार नाही,’ असे त्याचे वडील म्हणायचे, आणि करुणने त्या शब्दांना जणू जीवनाचे सूत्र बनवले.
त्याच्या पुनरागमनाची कहाणी केवळ क्रिकेटपुरती मर्यादित नाही. ती एका खेळाडूची जिद्द, मेहनत आणि स्वत:वरच्या विश्वासाची गाथा आहे. क्रिकेट विश्वात अनेकदा ‘पीआर’ आणि ‘पसंती’ यांचा प्रभाव पडतो, पण करुणने आपल्या कामगिरीने सर्व टीकाकारांना उत्तर दिले.
करुण नायरचे कसोटी संघात पुनरागमन हा त्याच्या कारकिर्दीतील एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. पण आता त्याच्यासमोर आपले स्थान पक्के करण्याचे आव्हान आहे. टीम इंडियामध्ये मधल्या फळीतील स्पर्धा तीव्र आहे. केएल राहुल ऋषभ पंत यांच्यासारख्या खेळाडूंसोबत त्याला स्वत:ला सिद्ध करावे लागेल. पण त्याचे देशांतर्गत क्रिकेटमधील सातत्य आणि आयपीएलमधील आक्रमक खेळी पाहता त्याच्याकडे ही क्षमता निश्चितच आहे असे तज्ज्ञांचे मत आहे.
करुण नायरचे कसोटी संघातील पुनरागमन हा केवळ त्याच्या वैयक्तिक यशाची कहाणी नाही, तर प्रत्येक खेळाडूसाठी एक प्रेरणा आहे. त्याने दाखवून दिले की, अपयश आणि दुर्लक्ष यामुळे खचून न जाता, मेहनत आणि संयमाने यश मिळवता येते. त्याच्या तिहेरी शतकापासून ते 2025 मधील कसोटी पुनरागमनापर्यंतचा प्रवास हा क्रिकेटप्रेमींसाठी प्रेरणादायी प्रवास आहे. करुण नायरने आपल्या कृतीतून सिद्ध केले आहे की, खरी प्रतिभा कधीही हरत नाही; ती योग्य वेळी चमकतेच.