पुढारी ऑनलाईन : शेअर बाजार नियामक सेबीने (SEBI) एक मोठे पाऊल उचलले आहे. सेबीने नेकेड शॉर्ट सेलिंगवर (naked short-selling) बंदी घालण्याचा निर्णय घेतला आहे. सिक्युरिटीज अँड एक्सचेंज बोर्ड ऑफ इंडियाने (SEBI) शुक्रवारी सांगितले की सर्व श्रेणीतील गुंतवणूकदारांना शॉर्ट-सेलिंगसाठी (short-selling) परवानगी दिली जाईल. पण नेकेड शॉर्ट-सेलिंगला परवानगी दिली जाणार नाही. दरम्यान, फ्युचर्स आणि ऑप्शन्स सेगमेंटमध्ये व्यवहार करणारे सर्व स्टॉक शॉर्ट-सेलिंगसाठी पात्र असतील.
"भारतीय सिक्युरिटीज मार्केटमध्ये नेकेड शॉर्ट-सेलिंगला परवानगी दिली जाणार नाही आणि त्यानुसार सर्व गुंतवणूकदार सेटलमेंटच्या वेळी सिक्युरिटीज डिलिव्हरी करण्याच्या त्यांच्या दायित्वाचे अनिवार्यपणे पालन करतील," असे सेबीने जारी केलेल्या फ्रेमवर्कमध्ये म्हटले आहे.
"शॉर्ट सेलिंग" म्हणजे ट्रेडिंगवेळी विक्रेत्याच्या मालकीचा नसलेल्या स्टॉकची विक्री करणे. संस्थात्मक गुंतवणूकदारांना डे ट्रेडिंग करण्याची परवानगी दिली जाणार नाही. अशा गुंतवणूकदारांना ऑर्डरच्या व्यवहारापूर्वी डिक्‍लेयरेशन द्यावे लागेल आणि शॉर्ट सेलिंगबद्दल माहिती द्यावी लागेल.
F&O सेगमेंटमध्ये व्यवहार केलेल्या सिक्युरिटीज शॉर्ट सेलिंगसाठी पात्र असतील, तर SEBI वेळोवेळी शॉर्ट सेलिंग व्यवहारांसाठी पात्र असलेल्या स्टॉकच्या सूचीचा आढावा घेऊ शकते, असे त्यात म्हटले आहे.
या नियमांनुसार, संस्थात्मक गुंतवणूकदारांना ऑर्डर देताना हा व्यवहार अल्प-विक्रीचा आहे की नाही हे जाहीर करणे आवश्यक आहे. तथापि, किरकोळ गुंतवणूकदारांना व्यवहाराच्या दिवशी ट्रेडिंग तास संपेपर्यंत असाचा खुलासा करावा लागणार आहे, असे सेबीने म्हटले आहे.
सेबीने स्टॉक एक्स्चेंजना आवश्यक एकसमान प्रतिबंधात्मक तरतुदी तयार करण्यास आणि सेटलमेंटच्या वेळी सिक्युरिटीज डिलिव्हर न केल्यास ब्रोकर्सवर कारवाई करण्यासही सांगितले आहे.
सर्व ब्रोकर्सनी स्क्रिप-निहाय शॉर्ट-सेल पोझिशन्सचे तपशील गोळा करणे आणि पुढच्या दिवशी ट्रेडिंग सुरू होण्यापूर्वी स्टॉक एक्सचेंजमध्ये अपलोड करणे अनिवार्य आहे.
गेल्या वर्षी ऑक्टोबरमध्ये सेबीने स्टॉक एक्स्चेंज आणि क्लिअरिंग कॉर्पोरेशनसाठी शॉर्ट सेलिंगच्या तरतुदींचा उल्लेख असणारे एक मास्टर परिपत्रक जारी केले होते.
सर्वसाधारणपणे शॉर्ट सेलिंगमुळे गुंतवणूकदारांना ट्रेडिंगच्या वेळी अस्तित्वात नसलेले स्टॉक विकता येतात. काही ठराविक शॉर्ट सेलिंगमध्ये गुंतवणूकदार आधी सिक्युरिटीकडून कर्ज घेतो आणि नंतर स्टॉक विकतो. तर नेकेड शॉर्ट सेलिंगमध्ये ट्रेडर कर्ज न घेता व्यवहार करतो. याचा अर्थ असा आहे की ट्रेडरकडे कोणतीही सुरक्षा नसते. पण तो असे शेअर्स विकतो जे त्याने कधीही खरेदी केले नाहीत.
हे ही वाचा :