बटाटा आरोग्यासाठी फायदेशीर की हानीकारक?…जाणून घ्‍या आहारतज्ज्ञांचे मत
पुढारी ऑनलाईन डेस्‍क : भूक भागविणारा असल्‍यामुळे आपल्‍याकडे आहारात बटाट्याचा मुक्‍त हस्‍ते वापर केला जातो. अनेक भाज्‍यांचा जोडीदार अशीही त्‍याची ओळख आहे. बर्‍याच तळलेल्‍या पदार्थांमध्‍ये तो प्रामुख्याने असतो त्यामुळे बटाटा सेवनामुळे वजन वाढते, असेही मानले जाते. मात्र कार्बोहायड्रेट्स, फायबर, विशिष्ट जीवनसत्त्वे आणि खनिजे यामुळे तो पोषकही मानला जातो. त्यामुळे आहारात बटाट्याचा समावेश फायदेशीर की हानीकारक, ताे केवढ्या प्रमाणात खाणे आरोग्यदायी ठरते? असे अनेक प्रश्‍न आपल्‍या मनात असतात. बटाटा आणि त्‍याचा आहारातील वापराविषयी 'इंडिया टूडे'शी बोलताना आहारतज्ज्ञ डॉ. रेणुका डांग यांनी दिलेली माहिती जाणून घेवूया. ( Potatoes and Health )
आग्रा येथील आहारतज्ज्ञ डॉ. रेणुका डांग म्‍हणतात की, बटाट्याचा ( Potatoes and Health ) समावेश तळलेल्‍या पदार्थांमध्‍ये होतो तेव्‍हा त्‍याचा थेट संबंध वजन वाढीशी येतो; पण बटाट्यामध्ये व्हिटॅमिन सी, लोह, मॅग्नेशियम आणि फॉस्फरस आणि उच्च पौष्टिक मूल्य असते. ते आरोग्‍यास पोषकच ठरते. सुमारे २०० ते १५० ग्रॅम बटाट्यामध्ये १५० कॅलरीज असतात. त्यात चरबी नसते. खरं तर त्यात पाण्याचं प्रमाणही भरपूर आहे; पण त्यात भरपूर कार्बोहायड्रेट्स असतात, त्यामुळे बटाटा खाताना थोडी काळजी घ्‍यावीच लागते.
Potatoes and Health : बटाटा आणि तांदूळ एकत्र नको
बटाटा आणि तांदूळ हे एकत्र खावू नये. कारण अधिक कार्बोहायड्रेट असल्‍याने तो पचनासाठी एक जड आहार ठरतो. बटाटे खाण्याचा सर्वोत्तम मार्ग म्हणजे ते उकडलेले असावे. तसेच इतर भाज्या आणि सॅलड्समध्ये त्‍याचा समावेश करता येतो. बटाटे हे प्रथिनेयुक्त जेवणात एकत्र करू नये. स्टार्चयुक्त पदार्थ प्रथिनांसह जोडले जाऊ नये, कारण पचनासाठी ते जड होते.
तळलेले बटाटे नको
आठवड्यात आहारात बटाटा कितीवेळा खावा याबाबत डॉ. डांग म्‍हणतात, तुम्ही दररोज एक मध्यम आकाराचा बटाट्याचा आहारात समावेश करु शकता; पण बटाटा तळलेला नसावा, हे महत्त्‍वाचे.
Potatoes and Health : ऊर्जेचा चांगला स्रोत पण…
बटाटामध्‍ये व्हिटॅमिन सी, पोटॅशियम आणि व्हिटॅमिन बी 6 चे समृद्ध स्त्रोत आहे. त्‍यामध्‍ये फायबर, मॅग्नेशियम आणि अँटिऑक्सिडंट्स देखील असतात. बटाटे प्रामुख्याने कॉम्प्लेक्स कार्बोहायड्रेट्सचे बनलेले असतात, जे ऊर्जेचा एक चांगला स्रोत आहेत. तथापि, बटाट्यांचा ग्लायसेमिक इंडेक्स तुलनेने जास्त आहे. याचा अर्थ ते रक्तातील साखरेची पातळी वेगाने वाढवू शकतात. हिरव्या भाज्यांसारख्या इतर पदार्थांसह बटाट्याचा वापर संतुलित करणे आणि रक्तातील साखरेच्या पातळीवरील प्रभाव कमी करणार्‍या स्वयंपाक पद्धती निवडणे महत्त्‍वाचे आहे. यासाठी उकडलेले बटाटा हा पर्याय चांगला ठरतो. तसेच बटाट्याच्या साल सेवन केल्याने फायबरचे प्रमाण वाढू शकते, असेही त्‍या सांगतात.
आरोग्याला होणारे फायदे
बटाटे उकडणे, बेकिंग किंवा वाफाळणे हे तळण्याच्या तुलनेत आरोग्यदायी पर्याय आहेत. बटाट्यातील पोषक घटकांचे आरोग्यासाठी विविध फायदे आहेत. उदाहरणार्थ, व्हिटॅमिन सी रोगप्रतिकारक शक्ती आणि त्वचेच्या आरोग्यासाठी महत्वाचे आहे. पोटॅशियम योग्य हृदय आणि स्नायूंच्या कार्यासाठी आवश्यक आहे. याव्यतिरिक्त, बटाट्यामध्ये आढळणारे अँटिऑक्सिडंट्स, जसे की व्हिटॅमिन सी आणि विशिष्ट फायटोकेमिकल्स काही रोगांपासून संरक्षणात्मक प्रभाव पाडू शकतात.
मधुमेह किंवा कमी कार्बोहायड्रेट आहार, त्यांना स्टार्च आणि कार्बोहायड्रेट सामग्रीमुळे बटाट्याचे सेवन कमी करावे लागेल, असा सल्‍लाही त्‍या देतात. तसेच वैयक्तिकृत आहारविषयक सल्ल्यासाठी नोंदणीकृत आहारतज्ज्ञांशी सल्लामसलत करावी, असेही त्‍या स्‍पष्‍ट करतात.
हेही वाचा :