भारतात सहाय्यक पुनरुत्पादक तंत्रज्ञान (ART) अंतर्गत स्पर्म डोनर निवडण्याची प्रक्रिया अत्यंत काळजीपूर्वक आणि कायदेशीर नियमांनुसार केली जाते. सरकारमान्य क्रायोबँक्स (ART बँक) मार्फत ही निवड प्रक्रिया पार पडते, जिथे संभाव्य डोनरची सविस्तर प्रोफाइल उपलब्ध असते. यात शारीरिक वैशिष्ट्ये, वंश, आरोग्याच्या स्थितीचा इतिहास, शैक्षणिक पार्श्वभूमी आणि इतर अनेक महत्त्वाच्या बाबींचा समावेश असतो. खाली दिलेला तपशील या प्रक्रियेबाबत सविस्तर माहिती देतो.
भारतातील स्पर्म डोनर निवड प्रक्रिया सरकारमान्य ART बँकांमार्फत पार पडते. इच्छुक दांपत्य किंवा व्यक्तींनी केवळ अधिकृत आणि कायदेशीर मान्यता प्राप्त क्रायोबँकचाच वापर करावा लागतो. या बँकांमध्ये विविध संभाव्य डोनरची सविस्तर प्रोफाइल उपलब्ध असतात. यामुळे डोनरबाबतची माहिती समजून घेऊन निर्णय घेणे शक्य होते.
उंची, डोळ्यांचा रंग, केसांचा रंग, त्वचेचा रंग, शरीरयष्टी याबाबत सविस्तर माहिती दिली जाते. काही बँका शैक्षणिक पात्रता आणि बौद्धिक क्षमता याचीही माहिती देतात.
प्रत्येक डोनरची HIV, हेरिडिटरी डिसीजेस (वंशपरंपरागत आजार), हेपाटायटिस, सिफिलिससारख्या संसर्गजन्य रोगांची चाचणी केली जाते. यामुळे स्पर्मची सुरक्षितता सुनिश्चित केली जाते.
इच्छेनुसार वांशिक किंवा जातीय पार्श्वभूमी लक्षात घेऊन डोनर निवडता येतो. ही माहितीही क्रायोबँक प्रोफाइलमध्ये असते.
काही क्रायोबँका डोनरच्या करिअर प्रोफाइल, आहाराच्या सवयी, धार्मिक ओळख, जीवनशैली आणि एकूण आरोग्य स्थितीबाबतही माहिती पुरवतात.
क्रायोबँकची विश्वासार्हता :
नेहमी अशा बँकांची निवड करा जी कायदेशीर नियमांचे पालन करतात आणि दर्जेदार सुविधा देतात.
डोनरचा आरोग्य इतिहास :
डोनरची संपूर्ण वैद्यकीय तपासणी झाली आहे का, त्याला संसर्गजन्य किंवा अनुवंशिक आजार आहेत का, हे तपासा.
शारीरिक वैशिष्ट्ये :
तुमच्या अपेक्षेनुसार डोनरची उंची, रंग, डोळे यासारखी वैशिष्ट्ये जुळतात का हे पाहा.
डोनरची ओळख :
अनेक वेळा डोनरची ओळख गोपनीय ठेवली जाते. परंतु काही विशेष परिस्थितीत ओळख विचारात घेतली जाऊ शकते.
अनुवंशिक नातेसंबंध :
भविष्यातील भावंडांमध्ये अनुवंशिक साम्य राखण्याची इच्छा असल्यास, हे लक्षात घेऊनच डोनरची निवड करा.
प्रजनन सल्लागाराशी सल्लामसलत :
स्पर्म डोनेशन प्रक्रिया, डोनर निवड आणि इतर वैयक्तिक बाबी यावर सल्लागाराशी चर्चा करून निर्णय घेणे योग्य ठरते.
गोपनीय डोनर :
बहुतांश वेळा डोनरची ओळख पूर्णपणे गोपनीय ठेवली जाते, जे कायद्यानुसारही अनिवार्य आहे.
डोनरची संमती :
स्पर्म वापरण्यापूर्वी डोनरकडून लेखी आणि स्पष्ट संमती घेतली जाते.
कायदेशीर करार :
या प्रक्रियेशी संबंधित सर्व कायदेशीर कागदपत्रे तपासून, आवश्यक ते करार पूर्ण करूनच पुढील टप्प्यावर जावे.
स्पर्म स्टोरेज आणि क्वारंटाईन :
डोनरचे स्पर्म ३ ते ६ महिने फ्रीझ करून ठेवले जाते. त्या काळात स्पर्मची अतिरिक्त तपासणीही केली जाते.
डोनरकडून अत्यंत सखोल वैद्यकीय तपासणी केली जाते. यात Semen Analysis करून स्पर्मची गुणवत्ता जसे की count (संख्या), motility (गती), आणि morphology (रचना) – तपासली जाते. काही प्रकरणांमध्ये डोनरचा मानसशास्त्रीय अभ्यासही केला जातो, जेणेकरून तो मनोवैज्ञानिकदृष्ट्या योग्य आहे की नाही हे समजू शकते.
स्पर्म डोनर निवड प्रक्रिया ही भारतात एक शास्त्रीय, कायदेशीर आणि गोपनीयतेचा सन्मान राखणारी प्रणाली आहे. यामध्ये इच्छुक दांपत्यांनी सर्व माहिती संकलित करून, सल्लागारांचा सल्ला घेऊन आणि कायदेशीर प्रक्रिया पूर्ण करून निर्णय घेणे महत्त्वाचे आहे.