India hypersonic missile ET-LDHCM DRDO project Vishnu Indigenous BrahMos Nuclear capable range 1500 km temperature resistance
नवी दिल्ली : भारताने संरक्षण क्षेत्रात एक मोठी झेप घेतली आहे. संरक्षण संशोधन आणि विकास संस्था (DRDO) द्वारे विकसित करण्यात आलेले नवीन हायपरसॉनिक क्षेपणास्त्र ET-LDHCM (Extended Trajectory Long Duration Hypersonic Cruise Missile) आता अंतिम चाचणीच्या टप्प्यावर असून, यशस्वी चाचणीनंतर भारत अमेरिके, रशिया आणि चीनसारख्या महाशक्तींमध्ये सामील होईल.
भारत आणि रशियाच्या संयुक्त प्रयत्नातून तयार झालेलं ब्रह्मोस क्षेपणास्त्र हे आधीच जागतिक स्तरावर अत्यंत घातक आणि वेगवान क्षेपणास्त्र मानलं जातं.
मात्र ET-LDHCM हे पूर्णपणे स्वदेशी तंत्रज्ञानावर आधारित असून, याचा वेग ब्रह्मोसच्या तिप्पट म्हणजे माच-8 (सुमारे 11000 किमी/तास) आहे. ब्रह्मोसचा वेग माच-3 (सुमारे 3675 किमी/तास) आहे.
ब्रह्मोस क्षेपणास्त्राची श्रेयस मर्यादा सुरुवातीला 290 किमी होती, जी आता 400–450 किमी पर्यंत वाढवण्यात आली आहे. परंतु ET-LDHCM ची श्रेयस मर्यादा तब्बल 1500 किमी आहे. म्हणजेच हे क्षेपणास्त्र अधिक लांब अंतरावरील लक्ष्यांवर अत्यंत अचूकतेने प्रहार करू शकते.
यात 1000 ते 2000 किलोग्रॅम वजनाच्या युद्धस्फोटक शस्त्रांसाठी क्षमता आहे आणि हे क्षेपणास्त्र पारंपरिक तसेच अण्वस्त्र युद्धस्फोटकांनी सज्ज असू शकतं. याचं एक विशेष वैशिष्ट्य म्हणजे हे क्षेपणास्त्र निम्न उंचीवरून उड्डाण करून रडारला चुकवू शकतं.
ET-LDHCM ला स्क्रॅमजेट इंजिनद्वारे उड्डाणासाठी हवेतील ऑक्सिजनचा वापर करता येतो, ज्यामुळे वेगात लक्षणीय वाढ होते. हे क्षेपणास्त्र भूमी, वायू आणि समुद्र या तीनही माध्यमांतून प्रक्षेपित केलं जाऊ शकतं, जे भारताच्या सामरिक क्षमतेत लक्षणीय वाढ करतं.
या क्षेपणास्त्रात फ्लाइट दरम्यान मार्ग बदलण्याची क्षमता असल्यामुळे, हे शत्रूच्या संरक्षण यंत्रणेला चकवा देऊन अचूक प्रहार करू शकतं.
हायपरसॉनिक क्षेपणास्त्रांची चाचणी करताना सर्वात मोठं आव्हान म्हणजे अतितीव्र तापमान. मात्र ET-LDHCM ला २०००°C पर्यंत तापमान झेलण्याची क्षमता असल्यामुळे, हे क्षेपणास्त्र कोणत्याही हवामान किंवा घर्षणजन्य परिस्थितीतही कार्यक्षम राहतं.
आजपर्यंत फक्त अमेरिका, रशिया आणि चीन यांच्याकडेच अशा उच्च-तंत्र क्षेपणास्त्रांची क्षमता होती. आता भारत हे तंत्रज्ञान विकसित करत असल्यामुळे, संरक्षण क्षेत्रात भारताची गणना जागतिक महासत्तांमध्ये होऊ शकते.
सध्याच्या आंतरराष्ट्रीय संदर्भात अधिक महत्त्व
इस्रायल-इराण संघर्ष आणि भारत-पाकिस्तान दरम्यान तणावाची वाढ, तसेच तुर्कीच्या भूमिकेमुळे क्षेत्रीय अस्थिरता निर्माण झाली आहे. अशा परिस्थितीत ET-LDHCM सारख्या प्रगत क्षेपणास्त्रांची गरज आणि उपयुक्तता अधिक वाढली आहे.
India hypersonic missile ET-LDHCM DRDO project Vishnu Indigenous BrahMos Nuclear capable range 1500 km temperature resistance
