Delhi University new course modern relationship
दिल्ली : आजकाल डिजिटल युगात नातेसंबंध कमकुवत होत आहेत. डेटिंग अॅप्स, सोशल मीडियाच्या माध्यमातून तरुणांच्या प्रेमात पडण्याच्या आणि त्यातून बाहेर पडण्याच्या विविध पद्धती आकार देत आहेत. डिजिटल माध्यमांद्वारे प्रेम फुलू लागले असले तरी, नात्यांचे आयुष्य कमी होत चालले आहे. अशा परिस्थीतीत विद्यार्थ्यांना आधुनिक युगातील नातेसंबंधांच्या गुंतागुंती, विशेषतः प्रेम, मैत्री आणि नात्यांमध्ये लपलेले धोके समजून घेण्यास आणि त्यांना सामोरे जाण्यास मदत व्हावी, यासाठी दिल्ली विद्यापीठाने २०२५-२६ शैक्षणिक वर्षापासून एक अनोखा अभ्यासक्रम सुरू केला आहे. 'निगोशिएटिंग इंटिमेट रिलेशनशिप्स' (Negotiating Intimate Relationships) असे या अभ्यासक्रमाचे नाव आहे.
दिल्ली विद्यापीठाच्या या अभ्यासक्रमात प्रेम आणि मैत्री समजून घेण्यापासून ते त्यातील धोक्याच्या सूचना, ब्रेकअपमधून सावरणे आणि नाते संबंध समजून घेण्यापर्यंत सर्व काही समाविष्ट असेल. दिल्ली विद्यापीठाच्या मानसशास्त्र विभागाने हा अभ्यासक्रम सुरू केला आहे. हा अभ्यासक्रम विद्यार्थ्यांना त्यांचे भावनिक निर्णय आणि नातेसंबंधांचे मूल्य समजून घेण्यास मदत करेल. हा एका मोठ्या उपक्रमाचा भाग आहे, ज्यामध्ये मीडिया सायकॉलॉजी आणि सायकॉलॉजी ऑफ अॅडजस्टमेंट सारखे इतर नवीन अभ्यासक्रम समाविष्ट आहेत. दिल्ली विद्यापीठाचा हा अनोखा अभ्यासक्रम सध्या चर्चेत आहे.
दिल्ली विद्यापीठातील मानसशास्त्र प्राध्यापक नवीन कुमार यांच्या मते, सध्या तरुणांना अनेक आव्हानांचा सामना करावा लागत आहे. पालक काम करत असल्याने आणि डिजिटल पालकत्व वाढत असल्याने स्वातंत्र्याचा अनेकदा गैरसमज होतो. त्यांनी सांगितले की, लोकांना स्वातंत्र्य हवे असते पण त्याची सीमा कुठे आहे, हे त्यांना माहित नसते आणि स्पष्टतेचा अभाव अनेकदा तणाव आणि नातेसंबंध तुटण्यास कारणीभूत ठरतो. भावनिकतेपेक्षा नातेसंबंध कसे अधिक व्यवहारिक झाले आहेत, यावर हा अभ्यासक्रम लक्ष केंद्रित करतो. वास्तविक जीवनातील त्रासदायक घटनांचा संदर्भ देत त्यांनी प्रेम प्रकरणांशी संबंधित हिंसक घटनांच्या वाढत्या संख्येबद्दल चिंता व्यक्त केली.
मानसशास्त्र विभागाचा हा अभ्यासक्रम सर्व पदवीधर विद्यार्थ्यांना उपलब्ध असेल. आठवड्यातून ३ व्याख्याने आणि एक ट्यूटोरियल सत्र असेल. विद्यापीठाच्या मते हा अभ्यासक्रम केवळ प्रेम जीवन शिकवण्याबद्दल नाही तर, भावनिक बुद्धिमत्ता विकसित करण्याबद्दल, निरोगी नातेसंबंध निश्चित करण्याबद्दल आणि संपूर्ण जीवन कौशल्ये सुधारण्याबद्दल आहे. या अभ्यासक्रमामुळे विद्यार्थ्यांना व्यावहारिक समज मिळेल.
या अभ्यासक्रमात खालील संकल्पना शिकवल्या जातील.
नातेसंबंधांची गतिशीलता : विद्यार्थ्यांना रोमँटिक आणि प्लॅटोनिक संबंधांचे स्वरूप, त्यांचा विकास आणि बदल याबद्दल समजावून सांगितले जाईल.
धोके ओळखणे : नातेसंबंधांमध्ये धोक्याची चिन्हे ओळखण्याचे तंत्र, जसे की नियंत्रण, अपमान किंवा भावनिक गैरवापर शिकवले जाईल.
ब्रेकअपमधून सावरणे : ब्रेकअप किंवा नातेसंबंधांमध्ये अपयश आल्यानंतर भावनिकदृष्ट्या सावरण्याचे मार्ग, जसे की स्वतःची काळजी आणि लवचिकता विकसित करणे.
डिजिटल युगाचा प्रभाव : सोशल मीडिया आणि डेटिंग अॅप्सच्या प्रभावाचे विश्लेषण करणे, जिथे ऑनलाइन वर्तन नातेसंबंधांवर परिणाम करते.
उदाहरणे देऊन समजवणे : कबीर सिंग आणि टायटॅनिक सारख्या चित्रपटांच्या विश्लेषणाद्वारे, विद्यार्थ्यांना नातेसंबंधांची गुंतागुंत, भावनिक ट्रिगर्स आणि निरोगी किंवा अनारोग्य वर्तनांबद्दल शिकवले जाईल.
