डॉ. जयकर जाधव
पुढारी ऑनलाईन: आजच्या जगात, फिनटेक (fintech) म्हणजेच आर्थिक तंत्रज्ञान (financial technology) यामधील पर्यायांनी लक्षणीय प्रगती आणि नवकल्पना पाहिल्या आहेत. फिनटेक आर्थिक सेवा वर्धित आणि स्वयंचलित करण्यासाठी तंत्रज्ञानाच्या वापराचा संदर्भ देते. आजच्या जगातील काही प्रमुख फिनटेक ट्रेंड आणि पर्याय येथे आहेत. जसे की फिनटेकने डिजिटल पेमेंटमध्ये क्रांती घडवून आणली आहे. ज्यामुळे पैसे हस्तांतरित करणे, ऑनलाइन खरेदी करणे आणि पीअर-टू-पीअर व्यवहार करणे सोपे आणि सोयीस्कर झाले आहे. लोकप्रिय डिजिटल पेमेंट प्लॅटफॉर्ममध्ये PayPal, Venmo, Square Cash आणि विविध मोबाइल पेमेंट अॅप्सचा समावेश आहे.
ऑनलाइन बँकिंग प्लॅटफॉर्म आणि मोबाइल अॅप्सद्वारे ग्राहकांना त्यांची खाती व्यवस्थापित करणे, निधी हस्तांतरित करणे, बिले भरणे आणि इतर वित्तीय सेवांमध्ये प्रवेश करणे यासाठी पारंपारिक बँकिंग सेवा अधिकाधिक डिजिटल झाल्या आहेत. Revolut, Chime आणि Monzo सारख्या फिनटेक कंपन्या पूर्णपणे डिजिटल बँकिंग अनुभव देतात.
रोबो-सल्लागार (Robo-advisors) हे एक स्वयंचलित गुंतवणूक प्लॅटफॉर्म आहेत, जे वैयक्तिक उद्दिष्टे जोखीम प्रोफाइलवर आधारित गुंतवणूक शिफारसी देण्यासाठी अल्गोरिदम ( algorithms) आणि कृत्रिम बुद्धिमत्ता (artificial Intelligence) वापरतात. ते कमी किमतीच्या गुंतवणुकीचे उपाय ऑफर करतात, ज्यामुळे गुंतवणुक लोकांना अधिक सुलभ बनते. उदाहरणांमध्ये Betterment, Wealthfront आणि Acorns यांचा समावेश आहे.
फिनटेकने कर्जदारांना थेट कर्ज प्रदाताशी जोडून पीअर-टू-पीअर कर्ज प्लॅटफॉर्मची सोय केली आहे. हे प्लॅटफॉर्म पारंपारिक बँकांची गरज दूर करतात, कर्जदारांसाठी अधिक स्पर्धात्मक व्याजदर आणि कर्ज प्रदाताना संभाव्य उच्च परतावा देतात. LendingClub आणि Prosper हे लोकप्रिय पीअर-टू-पीअर कर्ज देणारे प्लॅटफॉर्म आहेत.
बिटकॉइन (Bitcoin), इथरियम (Ethereum) आणि इतर क्रिप्टोकरन्सीच्या (cryptocurrencies) वाढीमध्ये फिनटेकने महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली आहे. ब्लॉकचेन तंत्रज्ञान हे क्रिप्टोकरन्सीमागील अंतर्निहित तंत्रज्ञान आहे, जे विविध आर्थिक क्षेत्र जसे की रेमिटन्स ( remittances), क्रॉस बॉर्डर (cross border) व्यवहार आणि स्मार्ट करारमध्ये व्यत्यय आणण्याची क्षमता आहे.
जेव्हा करिअर म्हणून या पर्यायांचा विचार केला जातो, तेव्हा मोबाइल नेटवर्क ऑपरेटर (MNOs) आणि इंटरनेट सेवा प्रदाते (ISPs) साठी उपलब्ध पर्यायांचा संदर्भ येतो. आजच्या जगात प्रचलित असलेले काही करिअर पर्याय येथे आहेत. मोबाईल नेटवर्क ऑपरेटर (MNO) मोबाईल उपकरणांसाठी सेल्युलर नेटवर्क सेवा प्रदान करतात. ते व्हॉइस कॉलिंग, टेक्स्ट मेसेजिंग आणि डेटा सेवा देतात. काही प्रमुख MNO मध्ये Verizon, AT&T, T-Mobile, Vodafone आणि China Mobile यांचा समावेश होतो. इंटरनेट सर्विस प्रोव्हायडर (ISP) घरे आणि व्यवसायांना इंटरनेट कनेक्टिव्हिटी देतात. ते DSL, केबल, फायबर ऑप्टिक आणि उपग्रह यांसारखे विविध प्रकारचे इंटरनेट कनेक्शन प्रदान करतात. लोकप्रिय ISP मध्ये Comcast, Charter Spectrum, ATST. Cox, Communications आणि BT Group यांचा समावेश होतो.
व्हर्च्युअल नेटवर्क ऑपरेटर (MVNOs) अशा कंपन्या आहेत, ज्यांचे स्वतःचे भौतिक नेटवर्क इन्फ्रास्ट्रक्चर नाही. परंतु, ते MNOs कडून भाड्याने घेतात. MVNOs सामान्यतः स्पर्धात्मक किंमत योजना आणि सानुकूलित सेवा देतात. उदाहरणांमध्ये boost mobile, cricket wireless आणि mint mobile यांचा समावेश आहे.
ब्रॉडबँड आणि फायबर प्रदाते हाय स्पीड इंटरनेटच्या वाढत्या मागणीमुळे अनेक कंपन्या ब्रॉडबँड आणि फायबर ऑप्टिक इंटरनेट सेवा प्रदान करण्यावर लक्ष केंद्रित करतात. हे प्रदाते निवासी आणि व्यावसायिक वापरकर्त्यांसाठी जलद आणि अधिक विश्वासार्ह इंटरनेट कनेक्शन देतात. उदाहरणांमध्ये Google Fiber, Verizon Flos आणि Xfinity यांचा समावेश आहे.
5G नेटवर्क प्रदाते मोबाईल नेटवर्कची पुढची पिढी म्हणून 5G जगभरातील विविध MNO द्वारे आणले जात आहे. हे वाहक वेगवान डेटा गती, कमी विलंबता आणि डिव्हाइसेससाठी सुधारित कनेक्टिव्हिटी ऑफर करतात. प्रमुख 5G नेटवर्क प्रदात्यांमध्ये Verizon, AT&T, T-Mobile आणि EE (UK मध्ये) यांचा समावेश आहे.
शेवटी आपल्या हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की, फिनटेक आणि त्यासंबतीत करिअर दृष्टिकोनातून असलेल्या पर्यायांची उपलब्धता हे तुमचे स्थान आणि समाज्यातील आवश्यक असलेल्या विशिष्ट सेवांवर अवलंबून असू शकते.
हेही वाचा:
