Health : पाठीचा मणका हा 26 हाडांनी बनलेला असतो. प्रत्येक हाडांच्यामध्ये मऊ चकती असते. ही चकती हाडांचे रक्षण करतेच; परंतु चालताना, पळताना शरीराला बसणार्‍या हादर्‍यांपासून मणक्याचे रक्षण करण्याचे काम करते. ही चकती दोन भागात असते. चकतीचा आतला भाग मऊ, मांसल असतो तर बाहेरचे कवच कठीण असते. कोणतीही जखम किंवा आजारपण यांमुळे चकतीचा मऊ भाग कठीण कवचाच्या बाहेर ढकलला जातो. यालाच स्लिप डिस्क म्हणतात.
काही गंभीर स्थितीत स्लिप डिस्कचा इलाज करण्यासाठी काहीवेळा शस्त्रक्रिया करावी लागते. स्लिप डिस्क कशामुळे होते? त्याची लक्षणे आणि त्यावरचा इलाज याविषयी माहिती घेऊ.
Health : स्लिप डिस्क होण्याची कारणे
पाठीच्या कण्यामध्ये स्लिप डिस्कचा धोका संभावतो. कधीतरी चकतीच्या बाहेरील भाग कमजोर होतो, तुटतो, त्यामुळे आतील मांसल भाग बाहेर येतो. काही वेळेला चुकीच्या हालचालींमुळेही स्लिप डिस्कचा धोका संभवतो. एखादी वस्तू उचलताना, मणका फिरला किंवा ट्विस्ट होतो, कधी अतिजड वस्तू उचलल्यामुळे पाठीच्या कण्यावर ताण येतो. अशा प्रकारांमुळे स्लिप डिस्कचा त्रास होतो. कमजोर स्नायू, बैठे काम यामुळेही स्लिप डिस्क होऊ शकतो. स्त्री आणि पुरुष या दोघांनाही ही समस्या भेडसावते. काही इतर गोष्टीही तुमच्या मणक्यावरील दाब वाढवतात.
– झटकन खाली वाकणे.
– नोकरीत जड वस्तू उचलण्याचे काम.
– गाडी चालवण्यासारखी सतत बसून करण्याची कामे.
– धूम—पान.
– अतिलठ्ठ किंवा वजन जास्त असणे.
– वेटलिफ्टिंगसारखे वजन जास्त उचलावे लागणारे खेळ.
– गाडी अपघातात मणक्यांना होणारी दुखापत.
Health : लक्षणे
स्लिप डिस्कची काही प्रमुख लक्षणे असतात. मानेपासून कंबरेपर्यंतच्या मणक्याच्या कोणत्याही भागात स्लिप डिस्क होऊ शकतो. परंतु कंबरेला होणारा स्लिप डिस्क आजाराचे प्रमाण जास्त आहे. मणक्यामध्ये नसा आणि रक्त वाहिन्यांचे जाळे असते. स्लिप डिस्कमुळे या नसा आणि स्नायूंवर अतिरिक्त ताण पडतो. त्याची काही लक्षणेही दिसतात.
– असह्य वेदना, बधीरपणा, बहुतेकदा शरीराच्या एका भागात हे त्रास जाणवतात.
– पाठीतून सुरू होणारे हे दुखणे नंतर पाय आणि हातांपयत येते.
– रात्रीच्या वेळी असह्य वेदना होतात.
– बसताना उठतानादेखील असह्य वेदना होतात.
– कमी अंतर चालून जाणेसुद्धा वेदनादायी ठरते.
– स्नायूंमध्ये कमजोरी येणे, स्लिप डिस्क झालेल्या जागी मुंग्या येणे. जळणे, दुखणे आदी लक्षणे दिसतात.
अर्थात प्रत्येक रुग्णागणिक वेदनांचे स्वरूप बदलत जाते. जर मुंग्या येणे किंवा बधीरपणा जाणवत असेल, तर वैद्यकीय मदत घेणे गरजेचे आहे.
Health : उपचार कोणते आहेत?
आजार किती बळावला आहे, त्यावर उपचारांची दिशा अवलंबून असते. मणक्याची चकती तिच्या जागेवरून किती सरकली आहे, यावरही औषधोपचार काय करावे हे ठरते. ठराविक व्यायामाने औषधांशिवाय रुग्णांना आराम मिळतो. पाठीच्या कण्याला ताण देण्यासारखे व्यायाम पाठ आणि स्नायूंना ताकद देतात. फिजिओथेरपीने स्लिप डिस्कमध्ये फायदा होतो. त्यातील तज्ज्ञांनी सांगितलेल्या व्यायामाने तुमच्या पाठीचे स्नायू मजबूत होऊन तुमचे दुखणे कमी होईल.
Health : दुर्लक्ष नको
स्लिप डिस्क आजाराकडे दुर्लक्ष केल्यास त्याचे गांभीर्य वाढून नसांना कायमस्वरूपाची इजा होऊ शकते. काही अपवादात्मक परिस्थितीत स्लिप डिस्कमुळे पाय किंवा पाठीच्या नसांचा आजार होतो. त्याला कॉडा इक्विना असे म्हणतात. हा त्रास उद्भवल्यास मुत्राशय किंवा आतड्यावरील नियंत्रण गमावण्याची भीती असते.
वैद्य विनायक खडीवाले
Advertisement
