Indian Railways Train ticket checking rule TTE night checking ban Railway rules after 10 PM
नवी दिल्ली : भारतीय रेल्वेच्या प्रवासात अनेकदा रात्री उशिरापर्यंत तिकीट तपासणीस सामोरे जावे लागते. मात्र, बहुतांश प्रवाशांना हे माहितच नसते की, रेल्वेने एक विशेष नियम लागू केला आहे ज्यामुळे रात्री प्रवाशांना त्रास होऊ नये म्हणून 10 वाजल्यानंतर तिकीट तपासणीवर बंदी आहे. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे 99 टक्के प्रवाशांना याची माहितीच नसल्याचे दिसून येते.
भारतीय रेल्वेच्या नियमानुसार, स्लीपर आणि एसी कोचमधील प्रवाशांची तिकीट तपासणी रात्री 10 वाजल्यापासून सकाळी 6 वाजेपर्यंत केली जाऊ नये, जर प्रवासी आधीच बसलेले असतील आणि त्यांचे तिकीट तपासले गेले असेल. या नियमाचा उद्देश प्रवाशांना शांत झोप मिळावी आणि प्रवासाचा त्रास टाळावा असा आहे.
हा नियम रेल्वे बोर्डाच्या व्यवहार मार्गदर्शिका (Commercial Manual) आणि TTEs साठी जारी मार्गदर्शक तत्त्वांमध्ये (Instructions to TTEs) नमूद केलेला आहे. यासंबंधी सुसंगत परिपत्रके भारतीय रेल्वेच्या झोनल मुख्यालयांमार्फतही प्रसिद्ध झाली आहेत.
जर तुम्ही 10 वाजल्यानंतर ट्रेनमध्ये चढला असाल किंवा तुमचा प्रवास मधल्या स्थानकांवरून सुरू होत असेल, तर त्या परिस्थितीत टीटीईला तुमचे तिकीट तपासण्याचा पूर्ण अधिकार असतो.
आकस्मिक परिस्थितीत किंवा रेल्वेच्या विशेष तपासणीदरम्यान रात्री तिकीट तपासणी केली जाऊ शकते. मात्र, यावेळी प्रवाशांना छळले जाऊ नये, याची काळजी घेणे आवश्यक आहे.
जर टीटीई रात्री 10 नंतर वारंवार त्रास देत असेल किंवा छळ करत असेल, तर रेल्वेच्या अधिकृत हेल्पलाइन क्रमांक 139 वर कॉल करून तक्रार नोंदवता येते. रेल्वे प्रशासन या तक्रारीवर योग्य ती कारवाई करते.
भारतीय रेल्वेने रात्रीच्या प्रवासात प्रवाशांच्या सोयीसाठी आणखी काही नियम लागू केले आहेत:
मोठ्या आवाजात बोलणे किंवा गोंगाट करणे टाळावे
मोबाईलमधून गाणी किंवा व्हिडिओ हेडफोनशिवाय लावणे टाळावे
मुख्य दिवे बंद करून फक्त मंद प्रकाश वापरावा
रात्री 11 ते सकाळी 5 दरम्यान चार्जिंग पॉइंटचा वापर टाळावा, कारण आगीचा धोका असतो
प्रवाशांनी स्वतःचे अधिकार जाणून घेणे आणि इतर प्रवाशांच्या सोयीचा विचार करून वागणे, हेच सुखद आणि त्रासमुक्त प्रवासाचे रहस्य आहे. रेल्वे प्रशासनाने प्रवाशांच्या सोयीसाठी हे नियम लागू केले आहेत आणि याची माहिती प्रसारित होणे आवश्यक आहे.