नवी दिल्ली : दुसऱ्या महायुद्धात महत्त्वाची भूमिका बजावणाऱ्या हावडा रेल्वे विभागाच्या स्थापनेला १०० वर्षे पूर्ण झाली आहेत. त्यांच्या शताब्दी वर्षाचे औचित्य साधून, भारतीय रेल्वे आणि टपाल विभाग संयुक्तपणे एक विशेष टपाल तिकीट आणि टपाल तिकिटासह एक स्मारक लिफाफा जारी करणार आहेत. केंद्रीय दळणवळण मंत्री ज्योतिरादित्य सिंधिया किंवा रेल्वे मंत्री अश्विनी वैष्णव २४ मे रोजी हावडा स्टेशन परिसरात आयोजित एका कार्यक्रमात याचे उद्घाटन करतील.
हे विशेष टपाल तिकीट भारताच्या रेल्वे प्रवासाची ऐतिहासिक झलक सादर करेल. तिकिटावर एका बाजूला जुन्या कोळशावर चालणाऱ्या स्टीम इंजिनचा फोटो असेल आणि दुसऱ्या बाजूला आधुनिक वंदे भारत ट्रेनचा फोटो असेल. या वर्तुळाकार टपाल तिकिटावर हिंदी आणि इंग्रजीमध्ये 'पूर्व रेल्वेच्या गौरवशाली हावडा विभागाची १०० वर्षे' असे लिहिलेले असेल. या तिकिटाच्या फक्त १००० प्रती छापल्या जातील. यासाठी टपाल विभागाने एकूण ३ लाख ४३ हजार रुपये खर्च केले आहेत.
हावडा विभागाची सुरुवात १ जानेवारी १९२५ रोजी झाली, जेव्हा ब्रिटीश सरकारने पूर्व भारत रेल्वे ताब्यात घेतली आणि ती ग्रेट इंडियन पेनिनसुला रेल्वेमध्ये समाविष्ट केली. जरी भारतातील पहिली प्रवासी रेल्वे १५ ऑगस्ट १८५४ रोजी हावडा ते हुगळी अशी धावली. परंतु हावडा विभागाची औपचारिक स्थापना खूप नंतर झाली. हावडा स्टेशन हे भारतीय रेल्वेच्या इतिहासात एक महत्त्वाचे प्रतीक राहिले आहे. या स्थानकाने केवळ देशातील पहिल्या पोस्टल ट्रेनचे प्रस्थान पाहिले नाही तर दुसऱ्या महायुद्धात लष्करी वाहतुकीतही मोठी भूमिका बजावली. २५ जुलै १९४१ रोजी रवींद्रनाथ टागोरांचा शेवटचा रेल्वे प्रवासही याच स्थानकावरून नोंदवला जातो.
सुरुवातीला हावडा स्टेशन लाकडी इमारतीत चालत होते, जे नंतर ब्रिटिश अभियंता चार्ल्स स्टीवर्ट यांनी आजच्या हावडा स्टेशनला 'लालबारी' असे नाव दिले. ही इमारत आता वारसा वास्तू म्हणून नोंदवली गेली आहे. स्टेशनवरील ९९ वर्षांचे जुने 'मोठे घड्याळ' अजूनही वेळेच्या बरोबरीने चालत आहे. हे विशेष टपाल तिकिट आणि लिफाफा यापूर्वी ५ मे रोजी प्रकाशित होणार होता, परंतु पहलगाम दहशतवादी हल्ल्यामुळे हा कार्यक्रम पुढे ढकलण्यात आला होता हे उल्लेखनीय आहे.