IMF Loan to Bangladesh
ढाका : पाकिस्तानला मोठे आर्थिक पॅकेज दिल्यानंतर आता आंतरराष्ट्रीय नाणेनिधी (IMF) बांगलादेश सरकारला 1.3 अब्ज डॉलर्सची मदत देऊ केली आहे. आर्थिक सुधारणांच्या मुद्द्यावर बांग्लादेशने आयएमएफ सोबत यशस्वी करार करत 1.3 अब्ज डॉलर्सची मदत मिळवली आहे.
बांग्लादेशच्या अर्थ मंत्रालयाने बुधवारी ही माहिती दिली आहे. ही रक्कम IMF च्या 4.7 अब्ज डॉलर कर्ज योजनेतील चौथ्या व पाचव्या हप्त्यांसाठी आहे, जी जून 2025 मध्ये वितरित होणार आहे.
ही मदत काही काळ अडकून पडली होती, कारण IMF ने बांगलादेशकडून चलन विनिमय दरात अधिक लवचिकता (exchange rate flexibility) आणण्याची मागणी केली होती.
विशेषतः, IMF ने "क्रॉलिंग पेग" (Crawling Peg) प्रणाली स्वीकारण्याचा आग्रह धरला होता, जेणेकरून चलन विनिमय दर अधिक बाजार-आधारित होईल.
एप्रिल 2025 मध्ये ढाका येथे IMF च्या चौथ्या पुनरावलोकनानंतर, वॉशिंग्टन डीसी येथे झालेल्या बँक-IMF वसंत बैठकीत (Spring Meetings) या मुद्यांवर अधिक सखोल चर्चा झाली. चर्चेचा केंद्रबिंदू राजस्व व्यवस्थापन, वित्तीय धोरण आणि परकीय चलन विनिमय यंत्रणा होता.
IMF च्या महत्त्वाच्या अटींनुसार, बांगलादेश सरकारने राष्ट्रीय महसूल मंडळ (National Board of Revenue - NBR) बरखास्त करून, वित्त मंत्रालयाअंतर्गत दोन स्वतंत्र विभागांची स्थापना केली आहे ते विभाग म्हणजे :
कर धोरण विभाग (Tax Policy Division)
कर संकलन व प्रशासन विभाग (Tax Administration Division)
या पावलामुळे कार्यक्षमता, पारदर्शकता आणि जबाबदारीत वाढ होईल, असे सरकारचे म्हणणे आहे.
बांगलादेश अर्थ मंत्रालयाने स्पष्ट केले की, “सर्व मुद्द्यांचे काळजीपूर्वक पुनरावलोकन केल्यानंतर, दोन्ही पक्षांनी राजस्व व्यवस्थापन, चलन विनिमय दर व इतर सुधारणा चौकटीवर सहमती दर्शवली आहे.”
या करारामुळे IMF चा 1.3 अब्ज डॉलर निधी (चौथा व पाचवा हप्ता) जून महिन्यात प्राप्त होणार आहे.
याशिवाय, बांगलादेश सरकारला जागतिक बँक, आशियाई विकास बँक (ADB), आशियाई पायाभूत सुविधा गुंतवणूक बँक (AIIB), जपान व OPEC फंड यांच्याकडून 2 अब्ज डॉलर्सची बजेट सहाय्यता मिळण्याची अपेक्षा आहे.
बांगलादेशने 2023 मध्ये IMF कडून 4.7 अब्ज डॉलर्सची मदत मागितली होती, कारण रशिया-युक्रेन युद्धामुळे जागतिक वस्तूंच्या किमतीत झालेल्या वाढीमुळे त्यांच्या परकीय चलन साठ्यावर ताण आला होता. इंधन व गॅस आयातीसाठी आवश्यक परकीय चलनाचा अभाव जाणवू लागला होता.
या योजनेअंतर्गत, बांगलादेशला आतापर्यंत पहिल्या तीन हप्त्यांत 2.3 अब्ज डॉलर मिळाले आहेत. IMF च्या या निधीचा उद्देश देशाची चलनविषयक स्थैर्य, वित्तीय समतोल व दीर्घकालीन आर्थिक सुधारणांसाठी मदत करणे हा आहे.
या आर्थिक घडामोडींच्या पार्श्वभूमीवर, नोबेल शांतता पुरस्कार विजेते मुहम्मद युनूस यांच्या नेतृत्वाखालील अंतरिम सरकारने ऑगस्ट 2024 मध्ये सत्ता स्वीकारली होती. यापूर्वीच्या पंतप्रधान शेख हसीना यांना जनआंदोलनानंतर पदावरून हटवण्यात आले होते.