कल्पना करा, तुम्ही तुमच्या मित्र-मैत्रिणींसोबत एका छानशा कॅफेमध्ये बसला आहात. मेन्यू कार्ड पाहताना कुणीतरी ‘एग पफ’ ऑर्डर करतो आणि लगेच दुसरा मित्र त्याला टोकतो, "अरे, तू नॉनव्हेजिटेरियन कधीपासून झालास?" आणि मग सुरू होतो तो वाद अंडं शाकाहारी आहे की मांसाहारी?
हा प्रश्न जेवढा साधा वाटतो, तेवढा तो नाही. हा केवळ खाण्यापिण्याचा प्रश्न नाही, तर तो विज्ञान, परंपरा, श्रद्धा आणि वैयक्तिक विचारांच्या धाग्यांनी विणलेला एक गुंतागुंतीचा विषय आहे. चला तर मग, या वादाच्या मुळाशी जाऊया आणि दोन्ही बाजू समजून घेऊन हा गोंधळ कायमचा दूर करण्याचा प्रयत्न करूया.
जेव्हा कोणी म्हणतं की अंडं शाकाहारी आहे, तेव्हा ते भावनेच्या आधारावर नाही, तर विज्ञानाच्या आधारावर बोलत असतात. यामागील तर्क समजून घेणे खूप गरजेचं आहे.
अफलीत (Unfertilized) अंड्यांचा सिद्धांत: बाजारात मिळणारी बहुतेक अंडी ही पोल्ट्री फार्ममधील असतात. या कोंबड्यांना कोंबड्यांपासून (Rooster) वेगळे ठेवलेले असते. त्यामुळे या कोंबड्या जी अंडी देतात, ती 'अफलीत' (Unfertilized) असतात. याचाच अर्थ, त्या अंड्यांमध्ये जीव नसतो किंवा त्यातून पिल्लू जन्माला येण्याची कोणतीही शक्यता नसते. ते केवळ कोंबडीच्या मासिक स्रावाचा एक भाग असते.
एक सोपं उदाहरण: ज्याप्रमाणे गायीपासून मिळणारे दूध आपण शाकाहारी मानतो, कारण त्यासाठी कोणत्याही प्राण्याची हत्या होत नाही, त्याच तर्काने कोंबडीने दिलेले अफलीत अंडेही शाकाहारी आहे, कारण त्यात जीव नाही
अनेक शास्त्रज्ञ आणि आहारतज्ज्ञ याच विचारधारेला पाठिंबा देतात. त्यांच्या मते, अंडं हे प्राण्याचं मांस (Flesh) नाही, तर एक प्राणिजन्य उत्पादन (Animal Product) आहे, अगदी दुधासारखंच.
आता नाण्याची दुसरी बाजू पाहूया. पिढ्यानपिढ्या आपल्या समाजात अंड्याला मांसाहारी मानले गेले आहे. यामागेही काही ठोस कारणे आणि श्रद्धा आहेत.
प्राण्याचा अंश: या दृष्टिकोनानुसार, कोणताही पदार्थ जो प्राण्यापासून मिळतो, तो मांसाहारी श्रेणीत येतो. अंडं थेट कोंबडीच्या शरीरातून येत असल्यामुळे ते मांसाहारी आहे, असा साधा आणि सरळ तर्क यामागे आहे.
जीवाची संभाव्यता: जरी बाजारातील अंडी अफलीत असली, तरी अंडं हे मूळतः जीव निर्माण करतं. 'गावरान अंडी' (Desi Eggs) म्हणजेच खडकी अंडी अनेकदा फलीत (Fertilized) असतात आणि त्यातून पिल्लू जन्माला येऊ शकतं. त्यामुळे ही अंडी मांसाहारमध्ये मोडतात.
म्हणूनच हे खाणे म्हणजे मांसाहार करण्यासारखेच आहे.
या व्हेज-नॉनव्हेजच्या वादातून एक नवा आणि व्यावहारिक मार्ग पुढे आला आहे, तो म्हणजे 'एगिटेरियन' (Eggetarian).
'एगिटेरियन' म्हणजे अशी व्यक्ती, जी मांस-मच्छी खात नाही (म्हणजेच शाकाहारी असते), पण आपल्या आहारात अंड्यांचा समावेश करते. आजकाल अनेकजण स्वतःला 'एगिटेरियन' म्हणवतात. हा एक असा मधला मार्ग आहे, जो दोन्ही बाजूंच्या विचारांचा आदर करतो. हे लोक अंड्याला प्रथिनांचा एक उत्तम स्रोत मानतात, पण नैतिक कारणांमुळे मांस खाणे टाळतात.
हा वाद बाजूला ठेवून जर आपण आरोग्याच्या दृष्टिकोनातून अंड्याकडे पाहिले, तर ते एक 'सुपरफूड' आहे.
प्रथिनांचा खजिना: अंड्यांमध्ये उच्च दर्जाची प्रथिने (High-quality Proteins) असतात, जी स्नायूंच्या वाढीसाठी आणि शरीराच्या दुरुस्तीसाठी आवश्यक असतात.
व्हिटॅमिन्स आणि मिनरल्स: यात व्हिटॅमिन डी, व्हिटॅमिन बी१२, लोह आणि कोलीन (Choline) यांसारखे महत्त्वाचे पोषक घटक असतात, जे मेंदूच्या आणि शरीराच्या विकासासाठी अत्यंत फायदेशीर आहेत.
ऊर्जेचा स्रोत: एक अंडं खाल्ल्याने शरीराला दिवसभर ऊर्जा मिळते आणि लवकर भूक लागत नाही.
तर, अंडं व्हेज आहे की नॉनव्हेज, याचं अंतिम उत्तर तुमच्या श्रद्धेवर, तुमच्या तर्कावर आणि तुमच्या वैयक्तिक निवडीवर अवलंबून आहे.
वैज्ञानिकदृष्ट्या: बाजारात मिळणारे अफलीत अंडं शाकाहारी आहे, कारण त्यात जीव नसतो.
पारंपरिक आणि धार्मिकदृष्ट्या: अंडं प्राण्यापासून मिळत असल्यामुळे आणि त्यात जीव निर्माण करण्याची क्षमता असल्यामुळे ते मांसाहारी आहे.