केस विंचरताना कंगव्यावर आलेला केसांचा गुंता, आंघोळीनंतर बाथरूममध्ये साचलेले केस आणि उशीवर दिसणारे तुटलेले केस हे चित्र आजकाल अनेक घरांमध्ये सामान्य झाले आहे. केसगळतीच्या या समस्येमुळे अनेक जण त्रस्त आहेत. महागडे तेल, शॅम्पू आणि विविध प्रकारचे उपाय करूनही जेव्हा फरक पडत नाही, तेव्हा निराशा येते.
पण तुम्ही कधी विचार केला आहे का, की या समस्येचे मूळ तुमच्या महागड्या उत्पादनांमध्ये नाही, तर तुमच्या रोजच्या काही सामान्य वाटणाऱ्या सवयींमध्ये दडलेले असू शकते?
होय, तुमच्या काही चुका केसांच्या मुळांना कमकुवत करून त्यांना गळण्यास भाग पाडतात. आज आपण अशाच तीन प्रमुख चुकांबद्दल जाणून घेणार आहोत, ज्या तुम्ही आजच थांबवल्या पाहिजेत.
बाजारात मिळणारे अनेक शॅम्पू आकर्षक जाहिरातींमुळे आपले लक्ष वेधून घेतात. पण त्यातील घटक तुमच्या केसांसाठी अत्यंत हानिकारक असू शकतात.
समस्या काय आहे?: अनेक शॅम्पूंमध्ये 'सल्फेट' (Sulfate) नावाचा एक घटक वापरला जातो. सल्फेट हे एक तीव्र क्लिनिंग एजंट आहे, जे केसांमधील आणि टाळूवरील (Scalp) घाण आणि तेल प्रभावीपणे काढून टाकते. पण याच प्रक्रियेत ते केसांमधील नैसर्गिक तेल (Natural Oils) सुद्धा पूर्णपणे काढून टाकते. यामुळे केस कोरडे, निस्तेज आणि कमकुवत होतात व सहज तुटू लागतात. काही प्रकरणांमध्ये, यामुळे नवीन केसांच्या वाढीवरही परिणाम होतो.
काय करावे?: शॅम्पू खरेदी करण्यापूर्वी त्याच्या लेबलवरील घटक (Ingredients) नक्की तपासा. जर त्यावर सोडियम लॉरेल सल्फेट (SLS) किंवा सोडियम लॉरेथ सल्फेट (SLES) असे लिहिले असेल, तर तो शॅम्पू वापरणे टाळा. त्याऐवजी 'सल्फेट-फ्री' (Sulfate-Free) शॅम्पूचा वापर करा. हे शॅम्पू थोडे महाग असले तरी केसांच्या आरोग्यासाठी ते एक उत्तम गुंतवणूक आहे.
आजच्या काळात फिट दिसण्याच्या आणि झटपट वजन कमी करण्याच्या नादात अनेक जण 'क्रॅश डायटिंग'चा पर्याय निवडतात. पण याचा तुमच्या केसांवर अत्यंत वाईट परिणाम होतो.
समस्या काय आहे?: जेव्हा तुम्ही अचानक आहार खूप कमी करता, तेव्हा शरीराला मोठा धक्का बसतो. यामुळे 'टेलोजन एफ्लुवियम' (Telogen Effluvium) नावाची स्थिती निर्माण होते. यामध्ये केसांची वाढ थांबते आणि ते थेट विश्रांतीच्या अवस्थेत (Resting Phase) जातात. यानंतर साधारण २ ते ३ महिन्यांत अचानक मोठ्या प्रमाणात केस गळू लागतात. याशिवाय, क्रॅश डाएटिंगमुळे शरीरात प्रोटीन, लोह (Iron), झिंक आणि व्हिटॅमिन बी यांसारख्या केसांच्या वाढीसाठी आवश्यक पोषक तत्वांची شدید कमतरता निर्माण होते, ज्यामुळे केस मुळापासून कमकुवत होतात.
काय करावे?: वजन कमी करण्यासाठी कोणताही शॉर्टकट वापरू नका. संतुलित आणि पौष्टिक आहार (Balanced Diet) घ्या, ज्यात सर्व पोषक तत्वांचा समावेश असेल. सोबतच नियमित व्यायाम करा. हा मार्ग केवळ केसांसाठीच नाही, तर संपूर्ण शरीरासाठी फायदेशीर आहे.
हे ऐकायला थोडे विचित्र वाटेल, पण तुमचा मोबाईल आणि सोशल मीडियाचा वापर तुमच्या केसगळतीला थेट जबाबदार असू शकतो.
समस्या काय आहे?: सतत सोशल मीडियावर 'डूम स्क्रोलिंग' (नकारात्मक बातम्या पाहत राहणे), इतरांशी स्वतःची तुलना करणे आणि 'फोमो' (FOMO - Fear of Missing Out) म्हणजेच काहीतरी राहून जाण्याची भीती, यांमुळे नकळतपणे मानसिक ताण (Chronic Stress) प्रचंड वाढतो. हा ताण शरीरातील 'कॉर्टिसोल' नावाच्या स्ट्रेस हार्मोनची पातळी वाढवतो. हा हार्मोन केसांच्या मुळांवर (Hair Follicles) थेट हल्ला करतो, ज्यामुळे नवीन केसांची वाढ थांबते आणि जुने केस कमकुवत होऊन गळू लागतात.
काय करावे?: तुमचा स्क्रीन टाइम मर्यादित ठेवा. रात्री झोपण्यापूर्वी किमान एक तास मोबाईलपासून दूर राहा. मेडिटेशन किंवा आपल्या आवडीचे छंद जोपासून तणाव कमी करण्याचा प्रयत्न करा.
तुमचे केस तुमच्या आरोग्याचा आणि जीवनशैलीचा आरसा आहेत. त्यांची काळजी घेण्यासाठी केवळ बाह्य उपचारांवर अवलंबून न राहता, आपल्या रोजच्या सवयींमध्ये हे छोटे पण महत्त्वाचे बदल करा. तुम्हाला नक्कीच सकारात्मक फरक जाणवेल.