व्हिक्टोरिया राणीला ‘हा’ होता आजार

लंडन : रक्तस्राव विकार म्हणजे हिमोफिलिया ब्लिडिंग डिसऑर्डरला ‘ए रॉयल डिसीज’ असेही म्हणतात. यामागचे कारण म्हणजे इंग्लंडची राणी व्हिक्टोरिया ज्यांनी 1837-1901 पर्यंत राज्य केले, त्यांना हिमोफिलिया बी किंवा फॅक्टर 9 ची कमतरता होती. एवढंच नव्हे, तर या आजाराची लागण त्यांच्या नऊपैकी तीन मुलांना अनुवांशिकरीत्या वारशाने मिळाली. त्यामुळे त्यांचा मुलगा लिओपोल्ड यांचा वयाच्या 30 व्या वर्षी पडल्यानंतर जास्त रक्तस्राव झाल्याने मृत्यू झाला.

वर्ल्ड फेडरेशन ऑफ हिमोफिलियाच्या आकडेवारीनुसार, आज जगभरात 815100 लोक हिमोफिलियाने ग्रस्त आहेत कारण बर्‍याच प्रकरणांमध्ये ते प्राणघातक ठरते, म्हणून दरवर्षी 17 एप्रिल हा ‘हिमोफिलिया दिवस’ म्हणून साजरा केला जातो. सीडीसीच्या मते, हिमोफिलियामध्ये रक्त व्यवस्थित गुठळ्या होत नाही, त्यामुळे दुखापतीनंतर किंवा शस्त्रक्रियेनंतर जास्त रक्तस्राव होतो, ज्याला रक्त गोठण्याचे घटक म्हणतात.

हे दोन प्रकारचे असते – हिमोफिलिया ‘ए’ आणि हिमोफिलिया ‘बी.’ या विकाराच्या लक्षणांमध्ये सांध्यामध्ये सूज, वेदना किंवा कडकपणा, त्वचेमध्ये रक्तस्राव, तोंडातून आणि हिरड्यांमधून रक्त येणे, लसीकरणानंतर रक्तस्राव, कठीण प्रसूतीनंतर बाळाच्या डोक्यातून रक्तस्राव होतो, मूत्र किंवा मलामध्ये रक्त, नाकातून रक्तस्राव, दुखापतीनंतर त्वरित रक्तस्राव थांबत नाही. बहुतेक प्रकरणांमध्ये मध्यम वयोगटातील लोक, वृद्ध लोक, तरुण स्त्रिया ज्यांनी अलीकडेच जन्म दिला आहे किंवा गर्भधारणेच्या नंतरच्या टप्प्यात आहेत, त्यांना हिमोफिलियाचा धोका असतो.

हिमोफिलिया बी असलेल्या लोकांसाठी उपचारांमध्ये नॉनकॉग अल्फा (बेनेफिक्स) नावाच्या औषधाची नियमित इंजेक्शन्स समाविष्ट असतात. हिमोफिलिया ‘ए’ ग्रस्त लोकांना ऑक्टोकोग अल्फा किंवा डेस्मोप्रेसिन नावाचे औषध मागणीनुसार इंजेक्शन दिले जाते. ही स्थिती अनुवांशिक असल्याने हिमोफिलियापासून बचाव करण्याचा कोणताही मार्ग नाही. रुग्ण त्यांच्या रक्तस्रावाची वारंवारता आणि तीव्रता मर्यादित करण्यासाठी पावले उचलू शकतात.