अंतराळातून पृथ्वीला प्रथमच मिळाला लेसर संदेश

वॉशिंग्टन : अमेरिकेची अंतराळ संशोधन संस्था 'नासा'ने म्हटले आहे की, आता पृथ्वीला प्रथमच अंतराळातून लेसर संदेश मिळाला आहे. हा संदेश पृथ्वीवर 16 दशलक्ष किलोमीटर अंतरावरून पाठवण्यात आला होता. संदेश प्राप्त करण्यासाठी फक्त 50 सेकंद लागले. हा संदेश अंतराळात उपस्थित असलेल्या 'नासा'च्या सायकी अंतराळयानातून पाठवण्यात आला होता, जो 50 सेकंदात पृथ्वीवर प्राप्त झाला.

'नासा'ने म्हटले आहे की, आम्ही रेडिओ सिग्नल वापरून अंतराळयानाशी दीर्घकाळ संवाद साधत आहोत. परंतु, आतापर्यंत एजन्सीने अंतराळात लेसर वापरून इतक्या दूरवरून कधीही माहिती पाठवली नव्हती किंवा प्राप्त केली नव्हती. नासाचे अधिकारी टर्डी कॉर्टेस यांच्या मते, या यशामुळे अंतराळातील दळणवळण सुधारण्याचा मार्ग मोकळा होईल. ते म्हणाले, याच्या मदतीने आम्ही असे तंत्रज्ञान तयार करू शकू ज्याद्वारे भविष्यात इतर ग्रहांवर वैज्ञानिक माहिती, फोटो आणि व्हिडीओ पाठवता येतील. सायकी स्पेसक्राफ्ट फ्लोरिडा येथील केनेडी स्पेस सेंटरमधून 13 ऑक्टोबर रोजी प्रक्षेपित करण्यात आले. या प्रयोगासाठी डीप स्पेस ऑप्टिकल कम्युनिकेशन्स (डीएसओसी) प्रणालीचा वापर करण्यात आला. ही प्रणाली सायकी स्पेसक्राफ्टवर स्थापित करण्यात आली होती. ती लेसर-बीम संदेश पृथ्वीवर परत पाठवण्यासाठी वापरली जाते. सध्या खोल अंतराळात अंतराळ यानाशी संपर्क प्रस्थापित करण्यासाठी पृथ्वीवर मोठे अँटेना बसवले आहेत.

या अँटेनामधून संदेश पाठवण्यासाठी आणि प्राप्त करण्यासाठी रेडिओ सिग्नलचा वापर केला जातो. पण त्यांची बँडविड्थ मर्यादित आहे. या प्रयोगानंतर नासा आता रेडिओ सिग्नल्सऐवजी 'प्रकाश' वापरून पृथ्वी आणि अंतराळ यानामध्ये संपर्क प्रस्थापित करू शकेल. यामध्ये लाईट किंवा लेसरद्वारे संदेश पाठवता आणि प्राप्त करता येतात. नासाच्या म्हणण्यानुसार, ही प्रणाली सध्या वापरात असलेल्या अंतराळ संप्रेषण उपकरणांपेक्षा 10 ते 100 पट वेगाने माहिती पाठवू शकते.

'NASA'ने अहवाल दिला की, 14 नोव्हेंबर रोजी सायकी स्पेसक्राफ्टने कॅलिफोर्नियातील पालोमार वेधशाळेत हेल टेलिस्कोपशी संपर्क दुवा स्थापित केला. या कम्युनिकेशन लिंकच्या यशस्वी वापराला 'प्रथम प्रकाश' असे नाव देण्यात आले आहे. दरम्यान, डीएसओसीच्या जवळ-अवरक्त फोटॉनला मानसापासून पृथ्वीपर्यंत प्रवास करण्यासाठी सुमारे 50 सेकंद लागले. या चाचणीदरम्यान, 'क्लोजिंग द लिंक' तंत्रांतर्गत अपलिंक आणि डाऊनलिंक लेसरद्वारे डेटा पाठविला गेला.