2015 गॉल. 2018 एजबॅस्टन. 2024 वानखेडे आणि आता 2025 लॉर्ड्स. भूतकाळातील कटू आठवणींनी भारताची पाठ सोडलेली नाही. आवाक्यातील लक्ष्य गाठण्यात संघ पुन्हा एकदा अपयशी ठरला आहे. लॉर्ड्स कसोटीत इंग्लंडविरुद्ध 193 धावांच्या लक्ष्याचा पाठलाग करताना भारतीय संघ 22 धावांनी पराभूत झाला, ज्यामुळे अँडरसन-तेंडुलकर चषक मालिकेत संघ 1-2 ने पिछाडीवर गेला आहे.
पाच सामन्यांच्या मालिकेतील या तिसऱ्या कसोटीच्या पाचव्या आणि अंतिम दिवशी भारत आणि इंग्लंड, या दोन्ही संघांसाठी समीकरण अगदी स्पष्ट होते. यजमान इंग्लंडला विजयासाठी सहा गड्यांची आवश्यकता होती, तर शुभमन गिलच्या नेतृत्वाखालील भारताला 135 धावांची गरज होती. तथापि, भारताच्या अशा दारुण शरणागतीची कोणीही कल्पना केली नव्हती. पाचव्या दिवशी तिसऱ्या सत्रात भारताचा संपूर्ण संघ तंबूत परतला आणि इंग्लंडने 22 धावांनी रोमांचक विजय मिळवला.
रवींद्र जडेजा (181 चेंडूत नाबाद 61), जसप्रीत बुमराह (54 चेंडूत 5 धावा) आणि मोहम्मद सिराज (30 चेंडूत 4 धावा) यांनी आपले सर्वस्व पणाला लावून भारताला सामन्यात एक अद्भुत पुनरागमन करून देण्याचा पुरेपूर प्रयत्न केला. तथापि, जेव्हा भारत एक संस्मरणीय विजय नोंदवेल असे वाटत होते, तेव्हाच इंग्लंडने सामन्याचे चित्र पालटले. इंग्लंडच्या गोटात आनंदाचे वातावरण होते, तर भारतीय गोटात निराशेचे सावट पसरले. जडेजाने शेवटपर्यंत सर्वोत्तम प्रयत्न केले. परंतु अखेरीस सिराज बाद झाल्याने पाहुण्या संघासाठी एक निराशाजनक चित्र उभे राहिले.
अखेरच्या दिवशी फलंदाजीची घसरगुंडी
अंतिम दिवशी खेळाला सुरुवात होण्यापूर्वी, भारताच्या आशा के. एल. राहुल आणि ऋषभ पंत यांच्यावर मोठ्या प्रमाणावर अवलंबून होत्या. कारण या जोडीने पहिल्या डावात चौथ्या गड्यासाठी 141 धावांची भागीदारी केली होती. तथापि, पहिल्या डावात यष्टीरक्षण करताना हाताला दुखापत झालेल्या ऋषभ पंतसाठी इंग्लंडने आपली योजना तयार ठेवली होती.
जोफ्रा आर्चरने ऋषभ पंतला (9) त्रिफळाचीत करून इंग्लंडला दिवसातील पहिले यश मिळवून दिले. कर्णधार बेन स्टोक्सने ब्रायडन कार्सऐवजी आर्चरकडून गोलंदाजी का सुरू केली, यावर अनेकांनी प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले होते, परंतु आर्चरने कर्णधाराचा निर्णय योग्य ठरवला. काही षटकांनंतर, स्वतः बेन स्टोक्सने भारताचा मुख्य फलंदाज के. एल. राहुलला (39) तंबूत पाठवून भारताला मोठा झटका दिला.
स्टोक्सचा एक धारदार चेंडू आत वळला आणि थेट राहुलच्या पॅडवर आदळला. मैदानावरील पंचांनी बोट वर केले नाही, परंतु स्टोक्सला खात्री होती आणि त्याने तत्काळ डीआरएस घेतला. रिप्लेमध्ये चेंडू पॅडला आधी लागल्याचे स्पष्ट झाले आणि तिन्ही निकाल लाल रंगात दिसल्याने भारताच्या सहाव्या गड्याच्या पतनावर शिक्कामोर्तब झाले.
त्यानंतरच्या पुढच्याच षटकात, जोफ्रा आर्चरने सकाळच्या सत्रातील आपला दुसरा बळी मिळवला. त्याने वॉशिंग्टन सुंदरचा स्वत:च्याच गोलंदाजीवर फॉलोथ्रूमध्ये उजव्या बाजूला झेपावत अप्रतिम झेल घेतला. सुंदरला चार चेंडूंत खातेही उघडता आले नाही. यानंतर नवव्या क्रमांकावर फलंदाजीला आलेल्या नितीश कुमार रेड्डीने रवींद्र जडेजासोबत काही काळ संयम दाखवला. तथापि, जडेजा आणि नितीश यांनी अत्यंत बचावात्मक पवित्रा अवलंबला होता. इंग्लिश गोलंदाजांच्या भेदक मा-यापुढे दोघांनाही धावा काढणे कठीण झाले होते. उपाहाराच्या ठीक आधी, ख्रिस वोक्सने 53 चेंडूंत 13 धावा करणाऱ्या नितीशला बाद करून आठव्या गड्यासाठीची 30 धावांची भागीदारी संपुष्टात आणली.
जडेजा-बुमराहची झुंज व्यर्थ
दुसऱ्या सत्राला सुरुवात झाली तेव्हा, जडेजा आणि जसप्रीत बुमराह 132 चेंडू टिकणारी भागीदारी रचतील, अशी कोणीही अपेक्षा केली नव्हती. पण नेमके हेच घडले आणि या जोडीने नवव्या गड्यासाठी 37 धावा जोडल्या. तथापि, भारताने सामन्यात पुनरागमन करण्यास सुरुवात करताच, कर्णधार बेन स्टोक्स पुन्हा एकदा संघासाठी धावून आला. त्याने 54 चेंडूंत 5 धावा करणाऱ्या जसप्रीत बुमराहला बाद करून ही महत्त्वपूर्ण भागीदारी तोडली.
यानंतर सिराजने जडेजाला साथ दिली आणि या जोडीने लक्ष्याच्या दिशेने एकेरी-दुहेरी धावा काढण्यास सुरुवात केली. परंतु, शोएब बशीरने अखेरचा गडी बाद करून इंग्लंडला 22 धावांनी एक अविस्मरणीय विजय मिळवून दिला.
कसा घडला लॉर्ड्स कसोटीचा थरार
पहिला डाव : लॉर्ड्स कसोटीची सुरुवात इंग्लंडचा कर्णधार बेन स्टोक्सने टॉस जिंकून प्रथम फलंदाजी करण्याचा अनपेक्षित निर्णय घेऊन केली. जो रूटच्या 37व्या कसोटी शतकाच्या जोरावर यजमान संघाने धावफलकावर 387 धावा लावल्या. भारताकडून जसप्रीत बुमराहने पाच गडी बाद करत लॉर्ड्सच्या मानाच्या पाटीवर आपले नाव कोरले.
भारताचा पहिला डाव : दोन्ही संघांच्या पहिल्या डावानंतर सामन्यात कोणताही फरक नव्हता. दोन्ही संघांनी पहिल्या डावात 387 धावा केल्या. भारताकडून के. एल. राहुलने शानदार शतक झळकावले. त्यामुळे सामना दुसऱ्या डावातील खेळावर अवलंबून होता.
तिसरा दिवस : तिसऱ्या दिवशी अंतिम सत्रात वातावरण चांगलेच तापले. भारताचा कर्णधार शुभमन गिलने जाणूनबुजून वेळ वाया घालवल्याबद्दल इंग्लंडचा सलामीवीर झॅक क्रॉली याच्याशी वाद घातला. त्या क्षणापासून मालिकेत खरी रंगत आली आणि कसोटीच्या शेवटच्या दोन दिवसांत काय अपेक्षित आहे, हे सर्वांना कळून चुकले.
चौथा दिवस : चौथ्या दिवशी भारताने पूर्ण ताकदीनिशी गोलंदाजी केली. मोहम्मद सिराज आणि जसप्रीत बुमराह यांनी लाल चेंडूने कहर केला. बेन स्टोक्स आणि जो रूट यांनी इंग्लंडला 200 पेक्षा जास्त धावांपर्यंत पोहोचवण्याचा प्रयत्न केला, पण ते शक्य झाले नाही. ऑफ-स्पिनर वॉशिंग्टन सुंदर इंग्लंडसाठी अनपेक्षित आव्हान ठरला. त्याने जो रूट आणि जेमी स्मिथ यांच्या महत्त्वाच्या गड्यांसह चार बळी घेतले.
लक्ष्य आणि भारताची पडझड : इंग्लंडचा डाव अखेरीस 192 धावांवर संपुष्टात आला आणि भारतासमोर 193 धावांचे लक्ष्य ठेवण्यात आले. चौथ्या दिवशी अंतिम सत्रात, ब्रायडन कार्स आणि स्टोक्सने आक्रमक गोलंदाजी करत भारताचे चार गडी बाद केले.
अंतिम दिवस : अखेरच्या दिवशी रवींद्र जडेजा आणि नितीश कुमार रेड्डी यांच्या शौर्यपूर्ण प्रयत्नांनंतरही यजमान संघाने आपली पकड ढिली होऊ दिली नाही. पाच सामन्यांच्या मालिकेत इंग्लंडने आता 2-1 अशी आघाडी घेतली असून, मँचेस्टर येथे होणारा चौथा कसोटी सामना अत्यंत रोमांचक होण्याची चिन्हे आहेत.
अंतिम दिवशी लॉर्ड्सवर झालेल्या थरारक सामन्यात इंग्लंडने विजय मिळवला. विशेष म्हणजे, करंगळीला दुखापत झाल्यामुळे बहुतेक वेळ संघाबाहेर बसलेल्या त्यांच्या ऑफस्पिनरनेच (बशीरने) अखेरचा आणि निर्णायक आघात केला. सिराज अत्यंत निराश झाला होता, परंतु इंग्लंडच्या काही खेळाडूंनी पुढे येऊन त्याला धीर दिला, हे एक दिलासादायक दृश्य होते. दोन्ही संघांच्या खेळाडूंनी सामन्याच्या तीव्रतेत आपले सर्वस्व पणाला लावले आणि एक अविस्मरणीय लढत सादर केली.
बशीरच्या गोलंदाजीवर सिराज त्रिफळाचीत!
बशीरने भारताच्या आशा संपुष्टात आणल्या! त्याने अंतिम गडी बाद करताच विजयाच्या जल्लोषात धाव घेतली आणि त्याच्यापाठोपाठ संपूर्ण इंग्लंड संघाने त्याला घेरले. सिराजचा यावर विश्वासच बसत नव्हता; बॅकफूटवर जाऊन त्याने चेंडू यशस्वीपणे अडवला आहे, असे त्याला वाटले होते.
ऑफ-स्टंपच्या बाहेर योग्य टप्प्यावर टाकलेला चेंडू आतल्या बाजूला वळला. सिराजने बचाव करताना चेंडू बॅटच्या मधोमध खेळला होता. परंतु, बशीरने दिलेल्या ओव्हरस्पिनमुळे चेंडू खेळपट्टीवर टप्पा पडल्यानंतर मागे फिरला आणि थेट लेग-स्टंपवर जाऊन आदळला, ज्यामुळे बेल्स खाली पडल्या. इंग्लंड संघ या विजयाने प्रचंड आनंदित झाला, तर सिराज पूर्णपणे हताश दिसत होता.
गोलंदाज बेन स्टोक्सचा चांगलाच कस लागत होता आणि इंग्लंडच्या गोटात आता चिंतेचे आणि अस्वस्थतेचे वातावरण स्पष्टपणे जाणवत होते. हे सत्र दोन्ही संघांसाठी अत्यंत विलक्षण ठरले. एकीकडे भारत सहजासहजी सामना सोडून देण्यास तयार नव्हता, तर दुसरीकडे इंग्लंडने तो एक निर्णायक चेंडू टाकण्यासाठी किंवा फलंदाजाकडून चूक घडवून आणण्यासाठी सर्व शक्य डावपेच वापरले होते.
भारताची योजना अगदी सरळ होती - जडेजाने षटकातील 4-5 चेंडू खेळावेत आणि त्यानंतर बुमराह किंवा सिराजला स्ट्राईक द्यावी. बुमराहने कार्सच्या गोलंदाजीवर एकेरी धाव घेण्याची चूक करेपर्यंत ही योजना यशस्वी होताना दिसत होती. या चुकीमुळे त्याला पुढील षटकात स्टोक्सचा सामना करावा लागला आणि त्याचाच परिणाम म्हणून यजमान संघाला तो बहुप्रतिक्षित बळी मिळाला. सिराजने काही धोकादायक आखूड टप्प्याच्या चेंडूंचा सामना केला, पण योजनेनुसार खेळण्यात तो यशस्वी ठरला.
आता एखादा अनपेक्षित निकाल पाहायला मिळणार का? भारत हा सामना जिंकू शकेल का?
हे लक्षात घ्यायला हवे की, इंग्लंड विजयापासून केवळ एक गडी दूर आहे आणि हा सामना आपल्याच ताब्यात आहे, असा त्यांचा दृढ विश्वास असेल.
उपहारानंतर दुस-या सत्रात आठ गडी बाद झाल्यानंतर भारत चहापानापर्यंत टिकेल, अशी अपेक्षा नव्हती. मात्र, संघाने हे करून दाखवले आणि आता हा कसोटी सामना जिंकण्यासाठी त्यांना केवळ 30 धावांची आवश्यकता आहे. जर आघाडीच्या फलंदाजीने चांगली कामगिरी केली असती तर काय झाले असते, हा नंतरच्या चर्चेचा विषय आहे. परंतु सध्यातरी, प्रतिष्ठित लॉर्ड्स मैदानावर खेळल्या गेलेल्या सर्वकालीन महान कसोटी सामन्यांपैकी एक म्हणून या सामन्याने आपले स्थान निर्माण केले आहे. सामन्याचा निकाल आता पूर्णपणे जडेजाच्या कामगिरीवर अवलंबून आहे. ही मालिकेतील अंतिम लढत नसली तरी, सामन्यातील तणाव स्पष्टपणे जाणवत आहे. दोन्ही संघ विजयासाठी उत्सुक आहेत आणि प्रेक्षकांची उत्सुकता शिगेला पोहोचली आहे. या रोमांचक सामन्याचा थरार अजून शिल्लक असून, तो आणखी किती काळ चालेल हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल.
लॉर्ड्सच्या ऐतिहासिक रणभूमीवर, जिथे प्रत्येक चेंडू आणि प्रत्येक धाव मौल्यवान असते, भारताचा 'रॉकस्टार' रविंद्र जडेजाने आपल्या फलंदाजीच्या झुंझार ‘तलवारबाजी’ने इंग्लंडच्या गोलंदाजांचा कडेलोट केला. मालिकेतील तिसऱ्या कसोटी सामन्यात, जिथे इंग्लिश खेळाडूंची शेरेबाजी, ताशेरे जणू कर्दनकाळ ठरत होते, तिथे जडेजाने आपल्या नजाकतीने आणि धैर्याने अर्धशतक फटकावले. त्याच्या या प्रतिकुल परिस्थितील खेळीने क्रिकेट विश्वाला थक्क केले. त्याचे ही खेळी या थरारक सामन्यातील एक चमकता तारा ठरली आहे.
5 - ऋषभ पंत (2021-25)
4 - सौरव गांगुली (2002)
4* - रवींद्र जडेजा (2025)
अर्धशतक झळकावल्यानंतर त्याने आपली प्रसिद्ध 'तलवारबाजी' मात्र केली नाही. जडेजाने भारताच्या विजयाच्या आशा जिवंत ठेवल्या आहेत, परंतु संघ विजयापासून अद्याप बराच दूर आहे.
स्टोक्सने टाकलेल्या आखूड टप्प्याच्या आणि ऑफ-स्टंपच्या बाहेरच्या चेंडूवर जडेजाने जोरदार प्रहार केला, पण चेंडूने बॅटची वरची कड घेतली आणि स्लिपमधील क्षेत्ररक्षकांच्या डोक्यावरून चौकार गेला. मैदानावर प्रत्येक धावेचे कौतुक होत असताना, या चौकारानंतर झालेला जल्लोष आजच्या दिवसातील सर्वात मोठा होता.
जडेजाने चौकार लगावताच प्रेक्षकांनी प्रचंड जल्लोष केला, मात्र गोलंदाज बेन स्टोक्स अविचलित दिसला. स्टोक्सने 136 किमी प्रति तास वेगाने टाकलेला पूर्ण लांबीचा चेंडू जडेजाच्या पॅडच्या दिशेने आला होता. त्यावर जडेजाने मनगटाचा वापर करत जोरदार फ्लिक फटका लगावला आणि चेंडू थेट डीप स्क्वेअर लेग सीमारेषेकडे वेगाने धाडला.
जडेजाचे आक्रमक प्रयत्न निष्फळ; धावा काढण्यासाठी संघर्षजडेजासाठी आता परिस्थिती अत्यंत आव्हानात्मक बनली आहे. चेंडू जुना झाल्याने नरम पडला आहे, क्षेत्ररक्षण पूर्णपणे विखुरलेले आहे आणि एकही लहानशी चूक परवडणारी नाही, याची त्याला पूर्ण कल्पना आहे. अशा स्थितीत तो भारताला लक्ष्याच्या जवळ कसे पोहोचवणार, हाच मोठा प्रश्न आहे.
स्टोक्सने टाकलेल्या आणखी एका आखूड टप्प्याच्या चेंडूवर पुलचा फटका खेळण्याचा मोह बुमराहला आवरता आला नाही. आखूड टप्प्याच्या चेंडूवर मोठा प्रहार करण्याच्या प्रयत्नात त्याने चेंडू हवेत उडवला. मात्र, फटका अचूक न बसल्याने चेंडू थेट मिड-विकेटच्या दिशेने गेला, जिथे एक सोपा झेल घेण्यात आला. सॅम कुकने त्याचा झेल टिपला. बुमराह बाद होताच जडेजाच्या चेहऱ्यावर नाराजी स्पष्ट दिसत होती, तर दुसरीकडे, स्वतःवर प्रचंड नाराज झालेला बुमराह पॅव्हेलियनच्या दिशेने परतला.
बुमराह, झेल. (अवेजी) सॅम कुक, गो. स्टोक्स 5 धावा (54 चेंडू) [चौकार-1]
भारतीय चाहत्यांकडून पुन्हा एकदा जोरदार जल्लोष! बशीरच्या गोलंदाजीवर बुमराहच्या पॅडला लागून चेंडू यष्टीरक्षक आणि लेग स्लिप यांच्यामधून गेल्याने भारताला चार धावा मिळाल्या. आता भारताला विजयासाठी ५० पेक्षा कमी धावांची आवश्यकता आहे. पाहुण्या संघासाठी (भारतासाठी) ही एक मोठी मानसिक आघाडी आहे.
जसप्रीत बुमराह येथे एक लहान पण चिवट खेळी साकारत आहे, ज्यामुळे इंग्लंडच्या संघाची चिंता निश्चितच वाढली आहे. या षटकात त्याने एका निष्णात फलंदाजाप्रमाणे चवड्यांवर उभे राहून आखूड टप्प्याचे चेंडू समर्थपणे खेळून काढले.
आता स्ट्राईक पुन्हा जडेजाकडे आला आहे, आणि त्याला बशीरच्या गोलंदाजीवर काही प्रमाणात धोका पत्करण्याबाबत विचार करावा लागेल.
इंग्लंडचा संघ या घडामोडीवर बारकाईने लक्ष ठेवून असेल! जेव्हाही चेंडू आखूड टप्प्याचा टाकला जात आहे, तेव्हा बुमराह त्यावर जोरदार प्रहार करण्याचा प्रयत्न करत आहे, मात्र दोन्ही वेळेस त्याचा प्रयत्न फसला. यावर, जडेजाने आपला सहकारी बुमराहशी संवाद साधत त्याला सावध राहण्याचा सल्ला दिला. या महत्त्वपूर्ण क्षणी अशाप्रकारे गडी गमावणे संघाला परवडणारे नाही, याची जाणीव जडेजाने बुमराहला करून दिली.
शोएब बशीर पुन्हा गोलंदाजीसाठी परतला आणि त्याने जडेजाला एक महत्त्वपूर्ण निर्धाव षटक टाकले. यानंतर स्टोक्सने बुमराहला टाकलेला एक चेंडू त्याच्या मांडीच्या वरच्या भागाला जोरात आदळला, ज्यामुळे फिजिओला मैदानावर बोलावण्याची आवश्यकता भासली.
फिरकीपटू (जो रूट) गोलंदाजीला येताच सर्व क्षेत्ररक्षकांना सीमारेषेवर तैनात करण्यात आले आहे. आपल्या ताकदीवर कितपत विश्वास आहे, असे जणू काही कर्णधार स्टोक्स जडेजाला आव्हान देत आहे.
तथापि, जडेजाने अत्यंत संयम दाखवत षटकातील अखेरच्या दोन चेंडूंसाठी एक धाव घेतली आणि स्ट्राईक बुमराहकडे सोपवला.
जडेजासाठी लक्ष्याचा पाठलाग करताना डाव सांभाळण्यासोबतच, कोणत्या गोलंदाजांना लक्ष्य करायचे हे ठरवणेदेखील तितकेच महत्त्वाचे आहे. सध्या तो वोक्सविरुद्ध वेळोवेळी प्रहार करण्याची संधी शोधत आहे, मात्र याव्यतिरिक्त त्याचा खेळ अत्यंत शिस्तबद्ध राहिला आहे.
दरम्यान, आता स्टोक्सला गोलंदाजीसाठी पाचारण करण्यात आले आहे, त्यामुळे या जोडीने आणखी एका गोलंदाजाचा टप्पा यशस्वीपणे खेळून काढला आहे. जरी याचा परिणाम धावसंख्येत लगेच दिसत नसला, तरी ही जोडी जितका जास्त वेळ खेळपट्टीवर टिकून राहील, तितकी निराशा इंग्लंडच्या गोटात हळूहळू वाढत जाईल.
इंग्लंडचा संघ एका गोलंदाजाच्या कमतरतेने खेळत आहे आणि त्यांच्या बहुतेक गोलंदाजांनी या संपूर्ण कसोटी सामन्यात गोलंदाजीचा मोठा भार उचलला आहे, ज्याचा परिणाम आता त्यांच्या कामगिरीवर दिसू लागेल.
वोक्सच्या मागील षटकात एक नाट्यमय घडामोड पाहायला मिळाली. चेंडू जडेजाच्या पॅडला लागल्याने त्याला बाद देण्यात आले होते, तथापि, या डावखुऱ्या फलंदाजाने DRSची मागणी केली, ज्यामध्ये चेंडूचा आघात (इम्पॅक्ट) यष्टींच्या रेषेबाहेर असल्याचे निष्पन्न झाले. त्यानंतरच्या चेंडूवर, जडेजाने मिड-विकेटच्या दिशेने एक खणखणीत षटकार लगावला. सामन्यातील तणाव आता चांगलाच वाढला आहे.
आता ब्रायडन कार्सला गोलंदाजीसाठी पाचारण करण्यात आले असून, आर्चरला गोलंदाजीवरून हटवण्यात आले आहे. त्यामुळे, एक मोठा धोका (आर्चरचा) यशस्वीपणे खेळून काढल्याने या जोडीसाठी हा एकप्रकारे लहानसा विजयच आहे. तथापि, विजयाचा पल्ला अजूनही दूर आहे. जसप्रीत बुमराहला काही काळापासून स्ट्राईक मिळालेली नाही, ही भारतीय संघाच्या दृष्टिकोनातून एक सकारात्मक बाब आहे.
आजच्या दिवसाचा खेळ सुरू झाल्यापासून बुमराहने अनेक मोठे फटके खेळण्याचा प्रयत्न केला आहे. त्यापैकी किती फटके अचूकपणे बॅटवर आले, हा चर्चेचा वेगळा विषय आहे, परंतु तो आपला आक्रमक पवित्रा कायम ठेवणार असेच दिसते.
दुसरीकडे, जडेजाचा खेळ अपेक्षेप्रमाणे अविचारी नाही; तो अजूनही चांगल्या चेंडूंना सन्मान देत असून षटकातील एखाद्या चेंडूवर प्रहार करण्याचा प्रयत्न करत आहे. एक सकारात्मक बाब म्हणजे, चेंडू आता फारसा वळत किंवा उसळत नाहीये आणि भारताने योग्य रणनीतीने खेळल्यास ते लक्ष्यापर्यंत पोहोचू शकतात. तथापि, येथून पुढे हा सामना अत्यंत कठीण आहे.
या डावाचे भवितव्य मोठ्या प्रमाणावर जडेजावर आणि तो हा डाव कसा सावरतो यावर अवलंबून असेल. त्याने खेळपट्टीवर इतका वेळ घालवला आहे की, तो आता एखाद्या षटकात १०-१५ धावा काढून इंग्लंडच्या संघाला विचारात पाडू शकतो.
सध्या सामन्यात एक प्रकारचा गतिरोध निर्माण झाला आहे. भारताला विजय मिळवायचा असेल, तर जडेजाला आक्रमक फटके खेळावेच लागतील. क्षेत्ररक्षण विखुरलेले असल्याने, फटका चुकीचा बसल्यास सीमारेषेवर झेलबाद होण्याची दाट शक्यता आहे. याच रणनीतीनुसार, जसप्रीत बुमराहला षटकातील केवळ अखेरचे एक-दोन चेंडूच खेळावे लागतील. हा संघांकडून वापरला जाणारा एक पारंपरिक डावपेच आहे.
येथून पुढे सामना पूर्णपणे इंग्लंडच्या नियंत्रणात आहे; मात्र, जडेजाने एखादी अविश्वसनीय खेळी केल्यास चित्र बदलू शकते. त्याच्याकडे कौशल्याची कमतरता आहे असे नाही, परंतु आंतरराष्ट्रीय स्तरावर शेपटीच्या फलंदाजांना (tail-enders) सोबत घेऊन संघाला विजय मिळवून देण्याची कामगिरी त्याने अद्याप केलेली नाही.
यासाठी केवळ संयमाचीच नव्हे, तर चतुर रणनीतीचीही (gamesmanship) आवश्यकता असते. जसे की, बुमराहने कोणत्या गोलंदाजांचा सामना करावा आणि स्वतः कोणत्या गोलंदाजांवर आक्रमण करून धावा काढाव्यात, याचे अचूक नियोजन करणे.
जडेजाकडून अद्याप कोणताही अविचारी किंवा आततायी खेळ झालेला नाही. त्याने काही वेळा आक्रमक फटके मारण्याचा प्रयत्न केला, परंतु तो संयमाने खेळपट्टीवर टिकून राहण्यास तयार दिसतो आहे.
वोक्सच्या गोलंदाजीवर जडेजाला एकही धाव काढता आली नाही! आता आर्चर षटकाची सुरुवात करणार असून, बुमराह स्ट्राईकवर आहे. हा भारतीय फलंदाज टिकून राहू शकेल का?
अप्रतिम फटका! जडेजाने बुमराहला काही चेंडू केवळ अडवून खेळण्यास सांगितले असावे, परंतु बुमराहने बचावाऐवजी आक्रमक पवित्रा स्वीकारला. आखूड टप्प्याच्या चेंडूची अपेक्षा करत, चेंडू फारसा न उसळताच तो बॅकफूटवर गेला आणि मिड-विकेटच्या क्षेत्रातून चौकार वसूल केला. या फटक्यानंतर संपूर्ण मैदानात एकच जल्लोष झाला.
यात कोणतीही भीडभाड ठेवण्याचे कारण नाही; जोपर्यंत जडेजा येथे एखादी अविस्मरणीय खेळी करत नाही, तोपर्यंत या सामन्याचा निकाल निश्चित आहे. या सामन्यात अनेक निर्णायक क्षण आले, परंतु ऐन उपहारापूर्वी नितीशचा बळी, हाच इंग्लंडला मालिकेत 2-1 अशी आघाडी मिळवून देणारा क्षण ठरू शकतो.
भारताला विजयासाठी आणखी 81 धावांची आवश्यकता आहे. कसोटी क्रिकेटमध्ये यशस्वी धाव-पाठलाग करताना नवव्या किंवा दहाव्या गड्यासाठी झालेली सर्वोच्च भागीदारी नेमकी 81 धावांची आहे, जी व्हीव्हीएस लक्ष्मण आणि इशांत शर्मा यांनी 2010 मध्ये मोहाली येथे ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध केली होती. त्याखालोखाल 2019 मध्ये डर्बन आणि हेडिंग्ले येथे दहाव्या गड्यासाठी झालेल्या अनुक्रमे 78* आणि 76* धावांच्या भागीदाऱ्यांचा क्रमांक लागतो.
या मालिकेत उपहारापर्यंत भारताची पडझड
या मालिकेत उपहारापूर्वीच्या सुमारे 30 मिनिटे अगोदर भारताने गडी गमावल्याची अनेक उदाहरणे आहेत.
हेडिंग्ले कसोटी : पहिला दिवस - के. एल. राहुल, साई सुदर्शन
हेडिंग्ले कसोटी : दुसरा दिवस - शुभमन गिल, करुण नायर, ऋषभ पंत, शार्दुल ठाकूर
एजबॅस्टन कसोटी : पहिला दिवस - करुण नायर
एजबॅस्टन कसोटी : दुसरा दिवस - रवींद्र जडेजा
लॉर्ड्स कसोटी : तिसरा दिवस - ऋषभ पंत
लॉर्ड्स कसोटी : पाचवा दिवस - नितीश कुमार रेड्डी
लॉर्ड्स कसोटीच्या पाचव्या दिवशीचे पहिले सत्र उत्कंठावर्धक ठरले. इंग्लंड विजयाच्या उंबरठ्यावर पोहचला आहे. दिवसाच्या सुरुवातीला भारताला विजयासाठी 135 धावांची, तर इंग्लंडला 6 बळींची आवश्यकता होती. इंग्लंडने त्यापैकी 4 गडी बाद केले असून, विजयावर शिक्कामोर्तब करण्यासाठी त्यांना आता केवळ 2 बळींची गरज आहे.
स्टोक्स आणि आर्चर यांनी दिवसाच्या गोलंदाजीची सुरुवात केली. काल सायंकाळी कार्सने केलेल्या प्रभावी गोलंदाजीमुळे हा निर्णय काहीसा आश्चर्यकारक वाटत होता. तथापि, आर्चरने संघाचा विश्वास सार्थ ठरवत, पंतला त्रिफळाचीत करून इंग्लंडला पहिले यश मिळवून दिले. त्यानंतर स्टोक्सनेही गोलंदाजीत यश मिळवत राहुलला पायचीतच्या सापळ्यात अडकवले. भारताने आपले दोन प्रमुख फलंदाज सुरुवातीलाच गमावल्याने संघावरील दडपण वाढले.
रेड्डीच्या आधी सुंदरला फलंदाजीसाठी पाठवण्याचा प्रयोगही फसला आणि तो आर्चरच्या गोलंदाजीवर बाद झाला. त्यावेळी भारतीय संघ अडचणीत सापडला होता आणि विजयासाठी अजूनही 111 धावांची आवश्यकता होती. त्यानंतर जडेजा आणि रेड्डी यांनी डाव सावरत एक छोटी भागीदारी रचली, परंतु दुपारच्या भोजनापूर्वीच्या अखेरच्या षटकात वोक्सने रेड्डीला बाद करून हे सत्र पूर्णपणे इंग्लंडच्या नावावर केले.
भारत हा अटळ वाटणारा पराभव आणखी किती काळ टाळू शकतो? की जडेजा, बुमराह आणि सिराजच्या साथीने एखादी विशेष किमया साधणार? याचे उत्तर आता पुढील 35 मिनिटांतच मिळेल.
वोक्सने अखेर यश मिळवले. त्याने महत्त्वपूर्ण भागीदारी संपुष्टात आणली. विकेट मिळाल्याच्या आनंदात वोक्स धावत सुटला आणि संपूर्ण इंग्लंड संघाने त्याच्याभोवती जल्लोष केला. आपल्या खेळीदरम्यान बहुतांश वेळी नियंत्रणात दिसणाऱ्या रेड्डीला अखेर बाहेर जाणाऱ्या चेंडूला अकारण छेडण्याचा मोह नडला आणि ऐन उपहारापूर्वी त्याने विकेट गमावली. हा एक अप्रतिम चेंडू होता. क्रीझच्या बाहेरून टाकलेला हा चेंडू किंचित आखूड टप्प्याचा होता. रेड्डीने बॅकफूटवर जाऊन बचाव करण्याचा प्रयत्न केला, मात्र टप्पा पडल्यानंतर चेंडू सरळ निघाला आणि बॅटच्या बाहेरील कडेला हलकासा स्पर्श करून यष्टीरक्षक जेमी स्मिथच्या हातात विसावला. दरम्यान, लॉर्ड्स कसोटीत विजय मिळवण्यापासून इंग्लंड संघ आता केवळ दोन बळी दूर आहे.
नितीश रेड्डी, झेल. जेमी स्मिथ, गो. वोक्स 13 धावा (53) [चौकार-1]
सर्व मदार आता रवींद्र जडेजा आणि नितीश कुमार रेड्डी यांच्यावर आहे. या दोघांनाही उपहारापर्यंत खेळपट्टीवर टिकून राहावे लागेल. सकाळच्या सत्रात भारताचे मोठे नुकसान झाले आहे. विजयासाठी आवश्यक 90 पेक्षा कमी धावांचे लक्ष्य आहे. तरी ते अत्यंत कठीण आहे. या दोन्ही खेळाडूंना हा सामना अधिक पुढे घेऊन जाण्याची आवश्यकता आहे. हे केवळ धावा काढून साध्य होणार नाही, तर चेंडू अडवून खेळत राहणे आणि तो अधिकाधिक जुना होईल याची खात्री करणेही तितकेच महत्त्वाचे आहे. यामुळे बेन स्टोक्सला आपल्या इतर गोलंदाजांना गोलंदाजीसाठी पाचारण करण्यास भाग पडेल. या सामन्यात बशीरच्या गोलंदाजीच्या स्थितीबद्दल अद्याप अनिश्चितता आहे आणि वोक्सच्या मते, इतक्या जुन्या चेंडूवर प्रभावी मारा करणे हे त्याचे वैशिष्ट्य नाही.
काल नितीश रेड्डीने झॅक क्रॉलीसमोर अत्यंत आक्रमकपणे आनंद साजरा केला होता आणि ही गोष्ट बेन स्टोक्स विसरलेला नाही. आपल्या षटकातील, आणि संभाव्यतः त्याच्या लांबलेल्या स्पेलमधीलही, अखेरचा चेंडू टाकल्यानंतर स्टोक्स नितीशला उद्देशून काहीतरी बोलला. यामुळे मैदानावरील वातावरण चांगलेच तापले.
या कसोटी सामन्यात ख्रिस वोक्सची भूमिका अत्यंत मर्यादित राहिली आहे. एजबॅस्टनमध्ये त्याला गोलंदाजीची संधी मिळाली होती, परंतु लीड्सप्रमाणेच येथेही तो फारसा प्रभावी ठरला नाही. त्यामुळे, त्याच्या भूमिकेसाठी इंग्लंडला इतर पर्यायांचा विचार करण्याची गरज आहे, असे दिसून येते.
विशेषतः सध्याच्या खेळपट्ट्या पाहता संघाला अशा गोलंदाजाची आवश्यकता आहे, जो केवळ स्विंगवर अवलंबून न राहता 'हार्ड लेन्थ'वर मारा करू शकेल आणि खेळपट्टीकडून मदत मिळत नसताना धावांवर अंकुश ठेवू शकेल. वोक्सपेक्षा 10-15 किमी प्रतितास अधिक वेगाने गोलंदाजी करणारा गोलंदाज निश्चितच प्रभावी ठरू शकतो, परंतु तसा गोलंदाज इंग्लंडच्या ताफ्यात आहे की नाही, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल.
लॉर्ड्सवर उपस्थित भारतीय समर्थकांचा उत्साह वाढला आहे, कारण भारताच्या १०० धावा पूर्ण झाल्या आहेत. या प्रेक्षकांमध्ये विजयाची आशा अजूनही कायम आहे.
इंग्लंडच्या खेळाडूंकडून होणारे स्लेजिंग आणि प्रेक्षकांच्या गदारोळातही ही जोडी शांत राहून खेळण्याचा प्रयत्न करत आहे. ३० षटके पूर्ण झाली असून, आता चेंडू नरम पडण्यास सुरुवात होईल. त्यांना याची जाणीव आहे की, जर त्यांनी खेळपट्टीवर संयम दाखवला, तर ते मोठी धावसंख्या उभारू शकतात आणि मग त्यांना बाद करणे सोपे राहणार नाही.
पहिल्या सत्रातील ड्रिंक्स ब्रेकपर्यंत इंग्लंडने सामन्यावर पूर्ण वर्चस्व राखले. आणखी एक गडी बाद केल्यास सामन्यावर शिक्कामोर्तब होईल, याची त्यांना कल्पना आहे. परंतु, रवींद्र जडेजा अजूनही खेळपट्टीवर असून, त्याच्यासोबत नितीश कुमार रेड्डीसारखा प्रतिभावान खेळाडूही आहे. त्यामुळे सामना अजून संपलेला नाही.
ब्रायडन कार्सला गोलंदाजीसाठी पाचारण करण्यात आले आहे. चेंडू आता 30 षटकांनी जुना झाल्यामुळे, पूर्वीप्रमाणे स्विंग आणि सीम गोलंदाजांना फारशी मदत करणार नाही. ही भागीदारी जितकी जास्त वेळ टिकेल आणि चेंडू अधिक जुना होईल, तितके फलंदाजी करणे सोपे होत जाईल. परंतु, सध्याच्या परिस्थितीला सामोरे जाण्यासाठी आवश्यक असलेला संयम या दोन्ही फलंदाजांमध्ये आहे की नाही, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल. यापूर्वी दोघांनीही अनेकदा उल्लेखनीय कामगिरी केली आहे, मात्र ही परिस्थिती पूर्णपणे भिन्न आहे. कसोटी सामन्यांमध्ये चौथ्या डावात धावांचा पाठलाग करण्यासाठी एका विशेष कौशल्याची आवश्यकता असते. विशेषतः, कमी धावसंख्येचा पाठलाग करताना गेल्या काही वर्षांत भारतीय संघ अनेकदा अडचणीत सापडल्याचे दिसून आले आहे.
गेला एक तास पूर्णपणे इंग्लंडच्या नावे राहिला आहे. जोफ्रा आर्चर आणि बेन स्टोक्स यांनी अत्यंत अचूक आणि प्रभावी मारा केला. त्यांच्या या आक्रमणापुढे भारतीय फलंदाज पूर्णपणे गोंधळून गेले. खरे पाहता, आजच्या तुलनेत काल सकाळच्या सत्रात चेंडूला खेळपट्टीकडून अधिक मदत मिळत होती. असे असूनही, अचूक टप्प्यावर आणि हवेत चेंडूला मिळवलेल्या किंचित हालचालीच्या जोरावर केलेल्या अप्रतिम गोलंदाजीने भारताचे मोठे नुकसान केले.
येथून सामना जिंकू शकतो, असा दृढ विश्वास इंग्लंडच्या संघाला असेल. भारताच्या दृष्टिकोनातून विचार केल्यास, आता चूक करण्यास अजिबात वाव नाही. ही अखेरची मान्यताप्राप्त फलंदाजीची जोडी असून, यापैकी एक जरी गडी बाद झाला, तर दुसऱ्या फलंदाजावर धावगती वाढवण्याचे दडपण येईल, जे नेहमीच धोकादायक ठरू शकते. सध्याची परिस्थिती पाहता इंग्लंडचा संघ सामन्यात आघाडी घेईल, असेच चित्र दिसत आहे.
भारताचा डाव वेगाने कोसळताना दिसत आहे. जोफ्रा आर्चरचा वेगवान मारा भारतीय फलंदाजांसाठी डोईजड ठरत आहे. ताशी 140 किमी वेगाने मधल्या आणि लेग यष्टीच्या दिशेने टाकलेल्या एका अतिशय फुल लेंथ चेंडूवर सुंदरने आपल्या बॅटचे पाते (face) किंचित लवकर बंद केले. परिणामी, चेंडू बॅटच्या खालच्या भागाला लागून थेट गोलंदाजाच्या दिशेने उडाला, जिथे आर्चरने तो सहज झेलला. वॉशिंग्टन सुंदर, झेल व गोलंदाज जोफ्रा आर्चर 0 (4चेंडू)
खरे तर, हे इंग्लंडच्या भेदक गोलंदाजीचेच यश आहे. भारताने हा पाठलाग जितका अवघड करून ठेवला आहे, तितका तो मुळात आव्हानात्मक नव्हता. हा पाठलाग काही प्रमाणात आव्हानात्मक असण्याची शक्यता होती, परंतु आता भारतीय संघ सामना गमावण्याच्या स्थितीत पोहोचला आहे.
काल सायंकाळी ब्रायडन कार्सने केलेल्या शानदार गोलंदाजीने या पडझडीला सुरुवात केली. त्याच्यासारखे खेळाडू संघात असण्याचा एक विशेष फायदा असतो. तो कदाचित नियमितपणे बळी मिळवणारा गोलंदाज नसेल, परंतु तो आपले सर्वस्व झोकून देऊन आणि पूर्ण ताकदीने गोलंदाजी करतो. काल सायंकाळी त्याच्या याच प्रयत्नांना यश मिळाले.
याशिवाय, भारतीय फलंदाजांच्या दृष्टिकोनातूनही असे दिसून आले की, केवळ खेळपट्टीवर टिकून राहिल्यास सामना आपोआप जिंकता येईल, असा त्यांचा काहीसा गैरसमज होता.
स्टोक्सने अपील केल्यानंतर, पंचानी ते फेटाळले होते. तथापि, कर्णधार स्टोक्स आणि जो रूट यांच्यात झालेल्या संक्षिप्त चर्चेनंतर, डीआरएस टायमरवर अवघे ६ सेकंद शिल्लक असताना इंग्लंडने review ची मागणी केली. चेंडू बॅटला लागला होता की नाही, हा मुख्य प्रश्न होता.
replay असे दिसून आले की, राहुलच्या बॅटचा खालचा भाग (टो-एंड) पॅडवर आदळला होता, मात्र चेंडूचा बॅटशी कोणताही संपर्क झाला नव्हता. चेंडू थेट लेग-यष्टीच्या वरच्या भागावर आदळत असल्याचे स्पष्ट झाले. तिन्ही निकषांवर 'रेड' सिग्नल (थ्री रेड्स) दिसल्याने, मैदानावरील पंचांना आपला निर्णय बदलावा लागला आणि राहुलला बाद घोषित करण्यात आले.
इंग्लंडचा कर्णधार बेन स्टोक्सने पुन्हा एकदा आपली उपयुक्तता सिद्ध करत भारताचा महत्त्वपूर्ण गडी बाद केला. या संपूर्ण सामन्यात प्रभावी गोलंदाजी करणाऱ्या स्टोक्ससाठी हा बळी निश्चितच सर्वाधिक आनंददायी ठरला असेल. स्टोक्सचा एक चेंडू तीव्रतेने आतल्या बाजूला वळला आणि थेट राहुलच्या पॅडवर आदळला, ज्यात तो पायचीत झाला.
राहुल पायचीत, गोलंदाज स्टोक्स - 39 धावा (58 चेंडू, 6 चौकार)
लॉर्ड्सवरील या कसोटी सामन्यात त्रिफळाचीत होणारा ऋषभ पंत हा 14 वा फलंदाज ठरला आहे. 21 व्या शतकातील कोणत्याही एका कसोटी सामन्यात फलंदाजांच्या त्रिफळाचीत बाद होण्याची ही सर्वाधिक संख्या आहे.
बोटाला दुखापत असूनही, ऋषभ पंत प्रति-आक्रमणाच्या पवित्र्यात होता. सामन्याच्या सुरुवातीच्या 15 मिनिटांतच त्याने आपले आक्रमक इरादे स्पष्ट केले. तथापि, कर्णधार बेन स्टोक्सने गोलंदाजीमध्ये केलेला बदल भारतासाठी महागडा ठरला.
एका बाजूने कार्स गोलंदाजी करेल अशी अपेक्षा असताना, स्टोक्सने जोफ्रा आर्चरला पाचारण केले आणि आर्चरने हा निर्णय सार्थ ठरवला. आर्चरचा एक चेंडू पंतच्या दिशेने आत आला, मात्र अखेरच्या क्षणी किंचित बाहेरच्या दिशेने वळण घेत थेट त्याच्या ऑफ-यष्टीवर आदळला. या अनपेक्षित बदलामुळे डावखुरा पंत पूर्णपणे निष्प्रभ ठरला आणि त्रिफळाचीत झाला.
पंतच्या रूपाने भारताने आपला अर्धा संघ गमावला असून, संघ आता मोठ्या अडचणीत सापडला आहे. यानंतर रवींद्र जडेजा फलंदाजीसाठी मैदानात येईल.
कार्सच्या जागी गोलंदाजीसाठी आणलेल्या जोफ्रा आर्चरने कर्णधाराचा निर्णय सार्थ ठरवला. क्रीझच्या रुंदीचा वापर करत आर्चरने योग्य टप्प्यावर चेंडू टाकला, जो टप्पा पडल्यानंतर वेगाने आत आला आणि नंतर तितक्याच धारदारपणे बाहेरच्या दिशेने वळण घेत थेट ऑफ यष्टीच्या वरच्या भागावर आदळला. चेंडूच्या या अनपेक्षित हालचालीमुळे पंत क्रीझमध्येच स्तंभित झाला. त्याच्या पायांची कोणतीही हालचाल झाली नाही आणि त्याने केवळ आडव्या बॅटने चेंडू अडवण्याचा प्रयत्न केला, ज्यात तो पूर्णपणे अयशस्वी ठरला.
पंत गो. जोफ्रा आर्चर 9 धावा (12 चेंडू, 2 चौकार)
पाचव्या दिवसाच्या खेळाला सुरुवात झाली असून, ऋषभ पंत फलंदाजीसाठी मैदानावर दाखल झाला आहे. तो कालच्या बेन स्टोक्सच्या अपूर्ण षटकातील उर्वरित चेंडूंचा सामना करेल. पंतने एक धाव पूर्ण करताच प्रेक्षकांनी त्याचे जल्लोषात स्वागत केले. आता विजयासाठी १३४ धावांची आवश्यकता आहे.
लॉर्ड्सच्या मैदानावर आज पुन्हा एकदा लख्ख सूर्यप्रकाश पसरला असून, सामन्याच्या अंतिम दिवसाच्या खेळाला सुरुवात होत आहे. येथून पुढे भारतासाठी धावांचा पाठलाग करणे अत्यंत आव्हानात्मक आणि तितकेच उत्कंठावर्धक ठरणार आहे.
खेळपट्टी गोलंदाजांना किती साथ देईल, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरेल. सध्या चेंडू 18 षटके जुना असून, काल सायंकाळी तो बऱ्यापैकी हालचाल करत होता. त्यामुळे आजही चेंडूला तशीच मदत मिळेल का, याकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे. सामन्यातील हीच उत्सुकता आता शिगेला पोहोचली आहे.
लॉर्ड्सच्या मैदानावरून समालोचक दीप दासगुप्ता यांनी खेळपट्टीचा अहवाल सादर केला आहे. त्यांच्या मते, रात्रभरात खेळपट्टीवर काही तडे आणि खडबडीत जागा (रफ पॅचेस) निर्माण झाल्या आहेत. दासगुप्ता यांनी नमूद केले की, इंग्लंडचे गोलंदाज गोलंदाजी करताना खेळपट्टीवरील याच भागांना लक्ष्य करतील. त्यामुळे भारतीय फलंदाजांसमोर आव्हान उभे राहू शकते. तथापि, असे असले तरी, भारताची मधली फळी अजूनही शिल्लक असल्याने 135 धावांचे लक्ष्य गाठणे शक्य आहे, असा अंदाजही त्यांनी वर्तवला आहे.
तिसरा कसोटी सामना अत्यंत चुरशीच्या स्थितीत पोहोचला आहे, कारण भारत आणि इंग्लंड यांच्यात लॉर्ड्सवर सोमवारी कडवी झुंज पाहायला मिळत आहे. पाचव्या दिवसाचा खेळ सुरू होण्यापूर्वी, सामना कोणाच्याही बाजूने झुकू शकतो आणि दोन्ही संघांना विजयाची समान संधी आहे. भारतासमोर १९३ धावांचे लक्ष्य ठेवण्यात आल्यानंतर, हे आव्हान सोपे वाटत होते. परंतु, पाहुण्या संघाने केवळ १७.४ षटकांत चार महत्त्वपूर्ण बळी गमावले आणि दिवसअखेर त्यांची धावसंख्या ४ बाद ५८ अशी झाली, ज्यामुळे इंग्लंडने सामन्यात पुनरागमन केले. यजमान संघाने शेवटच्या ३० मिनिटांत तीन बळी घेत सामन्यात नाट्यमयता आणली. भारताची सुरुवात खराब झाली, सलामीवीर यशस्वी जैस्वाल शून्यावर बाद झाला. अद्याप नाबाद असलेल्या के.एल. राहुलने करुण नायरच्या साथीने डाव सावरण्याचा प्रयत्न केला. परंतु, नायरने १३व्या षटकात ब्रायडन कार्सच्या गोलंदाजीवर निष्काळजीपणे फटका मारून आपला बळी दिला. त्याने ३३ चेंडूंत १४ धावा केल्या. त्यानंतर तर बळींची मालिकाच सुरू झाली. कर्णधार शुभमन गिल मैदानात उतरताच इंग्लंडच्या आक्रमक खेळाडूंनी त्याच्यावर दडपण आणले. गिल नऊ चेंडूंत सहा धावा काढून कार्सच्या गोलंदाजीवर पायचीत झाला.
भारताने वेगवान गोलंदाज आकाश दीपच्या रूपाने नाईट वॉचमनला पाठवून डाव सावरण्याचा प्रयत्न केला, परंतु तोही दिवसाचा खेळ वाचवू शकला नाही. दिवसाच्या शेवटच्या षटकात बेन स्टोक्सने त्याला बाद केले. राहुल (३३*) पाचव्या दिवशी फलंदाजीला सुरुवात करेल आणि त्याच्यासोबत नवीन फलंदाज ऋषभ पंत मैदानात उतरेल. या जोडीसाठी ही परिस्थिती नवीन नाही, कारण पहिल्या डावातही अशाच स्थितीत त्यांनी संघाचा डाव सावरला होता. इंग्लंडला आशा असेल की कार्स आणि आर्चर आदल्या दिवसाचा फॉर्म कायम ठेवतील. कार्सने चार षटकांत दोन बळी घेत, एक निर्धाव षटक टाकले आणि २.७५ च्या इकोनॉमी रेटने केवळ ११ धावा दिल्या. तर, आर्चरने एक बळी घेतला आणि चार षटकांत ४.५० च्या इकोनॉमी रेटने १८ धावा दिल्या.
दोन्ही संघांनी पहिल्या डावात ३८७ धावा केल्यानंतर, भारताने दुसऱ्या डावात सुरुवातीपासूनच इंग्लंडवर दबाव वाढवला. सलामीवीर झॅक क्रॉली (२२) आणि बेन डकेट (१२) यांना नितीश कुमार रेड्डी आणि मोहम्मद सिराज यांनी लवकर बाद केले. तिसऱ्या क्रमांकावर आलेल्या ऑली पोपलाही (४) सिराजने १७ चेंडूंनंतर पायचीत पकडले. इंग्लंडने जो रूट (४०) आणि हॅरी ब्रूक (२३) यांच्या भागीदारीतून संघर्ष करण्याचा प्रयत्न केला. रूटला कर्णधार स्टोक्सनेही (३३) साथ दिली, परंतु इंग्लंडची फलंदाजी वॉशिंग्टन सुंदरच्या फिरकीपुढे टिकू शकली नाही. त्यानंतर, सुंदरला जसप्रीत बुमराहने साथ देत इंग्लंडची खालची फळी झटपट गुंडाळली आणि इंग्लंडचा डाव १९२ धावांवर संपुष्टात आला. भारताकडून सुंदरने चार, तर बुमराह आणि सिराजने प्रत्येकी दोन बळी घेतले. नितीश आणि आकाश दीप यांना प्रत्येकी एक बळी मिळाला.
सामना सुरू होण्याच्या सुमारे २० मिनिटे आधी भारतीय संघ मैदानात एकत्र जमला आहे आणि कर्णधार शुभमन गिल आपल्या सहकाऱ्यांशी संवाद साधत आहे. कालच्या सामन्यात तो लयीत दिसला नाही आणि विशेष प्रभाव पाडू शकला नाही, परंतु त्याचा आपल्या संघावर पूर्ण विश्वास आहे. या कठीण परिस्थितीतून संघाला बाहेर काढण्यासाठी तो त्यांना तयार करू शकेल का?
ऋषभ पंत बाल्कनीमध्ये फलंदाजी प्रशिक्षक कोटक आणि गिल यांच्याशी चर्चा करताना दिसत आहे. दुसरीकडे, डाव्या हाताच्या बोटाला दुखापत झालेला बशीर चेंडू घेऊन सराव करण्यासाठी मैदानात उतरला आहे.
आज सकाळी बोलताना कार्स म्हणाला, “ते अविश्वसनीय होते. मैदानातील वातावरण प्रचंड उत्साहपूर्ण आणि खूप गोंगाटाचे होते… त्यामुळे आजच्या दिवसासाठी संघात मोठा उत्साह आहे.”
“लॉर्ड्सवर सुमारे ३० हजार प्रेक्षकांची गर्दी होती. संघातील खेळाडू वर चर्चा करत होते आणि त्यांच्यापैकी काहींच्या मते, कालच्या खेळानंतर लाँग रूममधून जाताना ऐकू आलेला आवाज हा आतापर्यंतच्या सर्वात मोठ्या आवाजांपैकी एक होता. यामुळे आजच्या दिवसासाठी खेळाडूंना खूप उत्साह आणि ऊर्जा मिळाली आहे.”
कार्स पुढे म्हणाला, “या मालिकेत आतापर्यंत फारसे असे काही घडले नाही. सर्व सामने खेळीमेळीच्या वातावरणात झाले. जेव्हा सामन्यात मोठी चुरस असते, एड्रेनालाईन वाढत असते आणि परिस्थिती अत्यंत तणावपूर्ण असते, तेव्हा दोन्ही बाजूंनी भावना व्यक्त करण्यात काहीही गैर नाही आणि कधीकधी यामुळे खेळाडूंमधील सर्वोत्तम खेळ बाहेर येतो. आशा आहे की आज आम्ही पहिल्या सत्रात तीच ऊर्जा घेऊन मैदानात उतरू.”
भारत विरुद्ध इंग्लंड थेट प्रक्षेपण, भारत विरुद्ध इंग्लंड तिसरी कसोटी मालिका, पाचवा दिवस: ऋषभ पंत अद्याप मैदानात दिसलेला नाही, तर रवींद्र जडेजा फलंदाजीचा सराव करण्यासाठी खेळपट्टीवर आहे. पंतला दुखापत झाल्यामुळे त्याने यष्टीरक्षणही केले नव्हते.
भारत विरुद्ध इंग्लंड थेट प्रक्षेपण, भारत विरुद्ध इंग्लंड तिसरी कसोटी मालिका, पाचवा दिवस: चौथ्या दिवशी खेळपट्टीच्या असमान उसळीमुळे आर्चर आणि वोक्स यांनी भारतीय सलामीवीरांना खूप अडचणीत आणले होते. आर्चरच्या गोलंदाजीवर राहुल जवळपास बाद झाला होता, परंतु वोक्सने त्याचा झेल सोडला.
भारत विरुद्ध इंग्लंड थेट प्रक्षेपण, भारत विरुद्ध इंग्लंड तिसरी कसोटी मालिका, पाचवा दिवस: कार्स उत्कृष्ट लयीत होता, त्याने चार षटकांत केवळ ११ धावा देत नायर आणि गिलला स्वस्तात बाद केले. तर, स्टोक्सने दिवसाच्या शेवटच्या चेंडूवर नाईट वॉचमनला तंबूत धाडले. भारताने शेवटच्या ३० मिनिटांत तीन बळी गमावले.
