कटकच्या खेळपट्टीवर भारतीय फलंदाजांना धावा काढणे एका कष्टापेक्षा कमी नव्हते. खेळपट्टी चिकट असल्याने फलंदाजांना चेंडूचा टायमिंग साधणे अत्यंत अवघड जात होते. शुभमन गिलपासून ते सूर्यकुमार यादव, तिलक आणि अक्षर पटेल यांना चांगली सुरुवात करूनही मोठ्या धावसंख्येत रूपांतर करता आले नाही. या 'अवघड' परिस्थितीतही, भारताचा अष्टपैलू खेळाडू हार्दिक पांड्या याने अत्यंत दुर्मिळ आणि चमकदार खेळी करून दाखवली आहे!
हार्दिकची 'वेगळी पिच'!
एका बाजूला लुंगी एन्गिडीने ३ बळी घेत आणि मार्को जॅन्सनने प्रभावी गोलंदाजी करत दक्षिण आफ्रिकेची सामन्यावरील पकड मजबूत ठेवली होती. आफ्रिकेचे गोलंदाज नेमक्या वेळी विकेट्स घेत होते, त्यामुळे भारताचा डाव गडगडण्याची भीती होती.
मात्र, हार्दिक पांड्या जणू एका वेगळ्याच खेळपट्टीवर फलंदाजी करत होता. खेळपट्टीच्या कठीण परिस्थितीचा त्याच्यावर किंचितही परिणाम जाणवला नाही. त्याने आपल्या खास शैलीत आणि आत्मविश्वासाने चौकार-षटकारांची आतषबाजी करत सामन्याचा मोमेंटम पूर्णपणे भारताच्या बाजूने वळवला!
त्याच्या या अप्रतिम खेळीमुळे भारत या सामन्यात स्पर्धात्मक धावसंख्या उभारण्यात यशस्वी झाला आहे. आता संपूर्ण जबाबदारी भारतीय गोलंदाजांवर आहे. त्यांना याच कठीण परिस्थितीचा फायदा घेऊन आफ्रिकेच्या फलंदाजांना अडचणीत आणता येते का, हे पाहणे रंजक ठरणार आहे.
कटकच्या मैदानात सध्या हार्दिक पांड्याच्या बॅटने आफ्रिकेच्या गोलंदाजांची धुलाई सुरू केली आहे. दक्षिण आफ्रिकेविरुद्धच्या सामन्यात एकीकडे भारताचे फलंदाज एकामागोमाग बाद होत असताना, हार्दिक पांड्याने एकहाती किल्ला लढवत धडाकेबाज अर्धशतक पूर्ण केले आहे.
१९व्या षटकात, नॉर्खियाने टाकलेला शॉर्ट चेंडू हार्दिकने अगदी उशिरा खेळून काढला आणि तो चेंडू थर्ड मॅनवरून थेट सीमापार षटकारासाठी पाठवला! या षटकारासह त्याने आपले अर्धशतक पूर्ण केले. तो एकटाच भारताला या सामन्यात जिवंत ठेवत आहे. हार्दिकच्या या आक्रमक आणि झुंजार खेळीमुळे कटकच्या स्टेडियममधील प्रेक्षक आनंदात आहेत आणि त्यांचे जोरदार अभिनंदन करत आहेत. भारतीय डावाला आधार देत, त्याने संघाच्या आशा कायम ठेवल्या आहेत.
भारतीय संघाची सध्याच्या सामन्यात विकेट गमावण्याची मालिका सुरूच आहे. भारताला सहावा मोठा झटका लागला असून, फलंदाज शिवम दुबे क्लीन बोल्ड झाला आहे.
सामन्याच्या १७.१ व्या षटकात, दक्षिण आफ्रिकेचा गोलंदाज फेरेरा याने हा बळी घेतला. फेरेराने मधल्या स्टंपवर फुल लेंग्थ चेंडू टाकला. शिवम दुबेने जोरदार फटका मारण्याचा प्रयत्न केला, पण तो चेंडू पूर्णपणे चुकला. चेंडू सरळ स्टंपमध्ये घुसला आणि मधला स्टंप उखडला.
शिवम दुबेने काही चांगले फटके मारले होते, पण इतर भारतीय फलंदाजांप्रमाणेच त्यालाही आपली खेळी मोठी करण्यात अपयश आले.
दुबे केवळ ११ धावा करून पॅव्हेलियनमध्ये परतल्यामुळे भारतीय संघाची धावसंख्या आता अडचणीत आली आहे. मधल्या फळीतील फलंदाजांना मोठी खेळी करता न आल्याने संघावर दबाव वाढला आहे.
दक्षिण आफ्रिकेविरुद्धच्या दुसऱ्या एकदिवसीय सामन्यात भारतीय संघाला आणखी एक मोठा झटका बसला. भारताचा अष्टपैलू खेळाडू अक्षर पटेल सिपामालाच्या एका दमदार पुनरागमनामुळे २४ धावांवर बाद झाला आहे. मागील चेंडूवर षटकार खाल्ल्यानंतरही वेगवान गोलंदाज सिसांडा सिपामाला याने जबरदस्त मानसिकतेचे प्रदर्शन करत अक्षर पटेलला तंबूचा रस्ता दाखवला. सिपामालाने ऑफ-स्टंपच्या बाहेर शॉर्ट पिच चेंडू टाकला, ज्यावर अक्षरने बॅट उशिरा फिरवत त्याला बॅकवर्ड पॉइंटच्या दिशेने कट करण्याचा प्रयत्न केला.
मात्र, तिथे तैनात असलेल्या फर्रेरा याने कोणतीही चूक न करता सुरक्षित 'रिव्हर्स कप' झेल टिपला. अक्षर पटेलने २१ चेंडूंमध्ये १ षटकारासह २३ धावांची महत्त्वपूर्ण खेळी केली होती. त्याला मोठी खेळी करण्याची संधी होती, पण तो पुन्हा एकदा आपल्या 'स्टार्ट'चे मोठ्या स्कोअरमध्ये रूपांतर करण्यात अपयशी ठरला. सिपामालाने घेतलेली ही त्याची दुसरी विकेट आहे. या विकेटमुळे टीम इंडियाची परिस्थिती अधिक बिकट झाली आहे.
भारतीय संघाला सध्याच्या सामन्यात मोठा झटका बसला आहे. युवा फलंदाज तिलक वर्मा याची संघर्षपूर्ण खेळी संपुष्टात आली आहे आणि भारताने आपला चौथा गडी गमावला आहे.
सामन्याच्या ११.४ षटकांत, वेगवान गोलंदाज लुंगी एन्गिडीने लेग-स्टंपवर एक आखूड चेंडू फेकला. तिलक वर्माने त्यावर पूल शॉट खेळण्याचा प्रयत्न केला, पण चेंडू थेट मार्को जानसेनच्या हातात गेला. फाइन लेगवर उभा असलेल्या जानसेनने मागच्या बाजूला जात असतानाही तो सुरक्षित झेल घेतला. पंचांनी टीव्ही रिप्ले तपासल्यावर झेल सुरक्षित असल्याची खात्री झाली. तिलक वर्माने ३२ चेंडूंत केवळ २६ धावा केल्या. या खेळीत त्याला संघर्ष करावा लागला, जी 'रस्टी' वाटत होती. तो बाद झाल्यानंतर आता मध्यफळीवर अधिक दबाव वाढला आहे. एन्गिडीच्या या बळीने दक्षिण आफ्रिकेला सामन्यावर पकड मिळवण्याची संधी दिली आहे.
१०व्या षटकाअखेर भारताची धावसंख्या ३ बाद ७०
अभिषेक शर्मा याची वादळी खेळी मार्को जॅन्सनच्या अविश्वसनीय झेलमुळे संपुष्टात आली आहे. जॅन्सनने घेतलेला हा झेल पाहून खुद्द अभिषेक शर्मालाही विश्वास बसला नाही. भारताने लागोपाठ दोन विकेट्स गमावल्यानंतर अभिषेक शर्माने फक्त १२ चेंडूंमध्ये १७ धावा (२ चौकार, १ षटकार) ठोकत भारताचा डाव सावरण्याचा प्रयत्न केला होता. पण, सिपामालाने टाकलेल्या संथ चेंडूवर तो फसला.
सिपामालाने लेग स्टंपवर लांबीचा चेंडू टाकला, ज्यावर अभिषेक शर्माने आत सरकून फाइन-लेगच्या दिशेने त्याला दिशा देण्याचा प्रयत्न केला. पण चेंडूत वेग कमी असल्याने तो हवेत तरंगत गेला. फाइन-लेगवर असलेल्या मार्को जॅन्सन याने वेगाने आपल्या डाव्या बाजूला धाव घेतली, हवेत सूर मारला आणि एका हाताने तो जबरदस्त झेल टिपला. जॅन्सनच्या या अद्भुत क्षेत्ररक्षणामुळे अभिषेक शर्माला १७ धावांवर पॅव्हेलियनमध्ये परतावे लागले. भारताला मोमेंटम मिळायला सुरुवात झाली असतानाच हा तिसरा मोठा झटका बसला आहे, ज्यामुळे टीम इंडिया पुन्हा अडचणीत आली आहे.
७व्या षटकाअखेर भारताची धावसंख्या ३ बाद ५०
कर्णधार सूर्यकुमार यादवची १२ धावांची छोटी पण आक्रमक खेळी संपुष्टात आली. सलामीवीर शुभमन गिलच्या मागोमाग सूर्याही तंबूच्या वाटेवर परतला. सामन्यातील दुसऱ्या बळीचा मानही वेगवान गोलंदाज लुंगी एन्गिडी यानेच पटकावला. एन्गिडीने ऑफ-स्टंपवर टाकलेला चांगल्या लांबीचा चेंडू सूर्यकुमार यादवने थेट मिड-ऑन वरून खेळण्याचा प्रयत्न केला. मात्र, गिलप्रमाणेच या वेळीही चेंडू पिचवर थोडा थांबला, त्यामुळे सूर्याला अपेक्षित टायमिंग साधता आले नाही.
चेंडू हवेत उंच उडाला आणि मिड-ऑनवर उभ्या असलेल्या एडन मार्कराम याने कोणतीही चूक न करता सोपा झेल टिपला.
सूर्यकुमार यादवने सुरुवातीला एक चौकार आणि एक षटकार मारून इरादे स्पष्ट केले होते, पण गिलने ज्या पद्धतीने आपली विकेट गमावली, त्यातून त्याने कोणताही धडा घेतल्याचे दिसले नाही. पॉवरप्लेमध्येच भारताचे दोन फलंदाज एकाच प्रकारे बाद झाल्यामुळे टीम इंडियाची चिंता वाढली.
तिस-या षटकाअखेर भारताची धावसंख्या २ बाद १८
सलामीवीर शुभमन गिलने मोठी निराशा केली. दुखापतीनंतर संघात परतलेल्या गिलची बॅट आज शांत राहिली. आफ्रिकेचा वेगवान गोलंदाज लुंगी एन्गिडी याने टाकलेल्या डावातील दुसऱ्याच चेंडूवर गिल बाद झाला. एन्गिडीने मधल्या आणि लेग स्टंपवर टाकलेला लांबीचा चेंडू गिलने मिड-ऑफवरून टोलवण्याचा प्रयत्न केला. पण त्याला चेंडूवर नीट नियंत्रण ठेवता आले नाही. चेंडू हवेत उडाला आणि क्षेत्ररक्षक मार्को जॅन्सन याने सोपा झेल घेतला. गिल अवघ्या ४ धावा (२ चेंडूत १ चौकार) काढून पॅव्हेलियनमध्ये परतला.
पहिल्या षटकाअखेर भारताची धावसंख्या १ बाद ६
भारत (Playing XI) : अभिषेक शर्मा, शुभमन गिल, सूर्यकुमार यादव (कर्णधार), तिलक वर्मा, हार्दिक पंड्या, शिवम दुबे, जितेश शर्मा (यष्टिरक्षक), अक्षर पटेल, जसप्रीत बुमराह, वरुण चक्रवर्ती, अर्शदीप सिंग
दक्षिण आफ्रिका (Playing XI) : क्विंटन डी कॉक (यष्टिरक्षक), एडन मार्करम (कर्णधार), ट्रिस्टन स्टब्स, डेवाल्ड ब्रेविस, डेव्हिड मिलर, मार्को जानसेन, केशव महाराज, लुथो सिपाला, लुंगी एनगिडी, एनरिच नॉर्खे
T20 विश्वचषकाच्या तयारीच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वपूर्ण असलेल्या भारत आणि दक्षिण आफ्रिका यांच्यातील पाच सामन्यांच्या T20 आंतरराष्ट्रीय मालिकेचा थरार सुरू झाला आहे. नाणेफेक जिंकून दक्षिण आफ्रिकेचा कर्णधार एडन मार्करम याने प्रथम गोलंदाजी करण्याचा निर्णय घेतला आहे.
नाणेफेक हरल्यानंतरही भारतीय कर्णधार सूर्यकुमार यादव समाधानी दिसला. ‘विकेट पाहून आम्ही थोडे संभ्रमात होतो, पण प्रथम फलंदाजी करण्यास आनंद आहे,’ असे 'सूर्या'ने सांगितले. बोर्डवर मोठी धावसंख्या उभारून तिचा बचाव करण्याचे आव्हान स्वीकारण्याची भारताची तयारी आहे. दवामुळे गोलंदाजांना आव्हान मिळणार असले तरी, यावर अधिक लक्ष न देता, पुढील तीन तास निर्भीडपणे आणि खेळाचा आनंद घेत खेळायचे आहे, असे सूर्याने स्पष्ट केले. आगामी 15 T20 सामने (दक्षिण आफ्रिका आणि न्यूझीलंडविरुद्ध) ही विश्वचषकासाठी उत्तम तयारी असल्याचे त्याने नमूद केले. संजू सॅमसन, कुलदीप यादव, वॉशिंग्टन सुंदर आणि हर्षित राणा यांना वगळण्याचा कठीण निर्णय घेतल्याचे त्याने सांगितले.
मार्करमने प्रथम गोलंदाजी निवडण्यामागे दव हेच मोठे कारण असल्याचे स्पष्ट केले. "दव संपूर्ण सामन्यात कायम राहू शकते आणि नंतर ते अधिक वाढू शकते," असे मार्करम म्हणाला. विश्वचषकासाठी भारतीय परिस्थितीतील खेळाडूंना आजमावण्याची ही उत्तम संधी आहे, असेही त्याने नमूद केले.
ओडिशातील कटक येथील बाराबती स्टेडियम क्रिकेटच्या इतिहासात पहिल्यांदाच एका नव्या युगाची सुरुवात करण्यासाठी सज्ज झाले आहे. भारत आणि दक्षिण आफ्रिका यांच्यातील पहिल्या T20 आंतरराष्ट्रीय सामन्यासाठी, या मैदानावर प्रथमच लाल मातीची खेळपट्टी तयार करण्यात आली आहे.
या 'लाल माती'च्या खेळपट्टीवर हिरवळ आणि नैसर्गिक उसळीचा अनुभव मिळणार आहे. त्यामुळे, ही खेळपट्टी फलंदाजांसाठी पर्वणी ठरू शकते आणि हा सामना हाय-स्कोअरिंग होण्याची शक्यता आहे. थोडा ओलावा मिसळल्यास, धावांचा पाऊस पडेल यात शंका नाही.
भारतीय संघाचा कर्णधार सूर्यकुमार यादव या बदलामुळे उत्साहित आहे. त्याने प्रतिक्रिया दिली, ‘लाल मातीची खेळपट्टी? आणि तीही पहिल्यांदा? मी अजून खेळपट्टी पाहिली नाही, पण ती चांगली असावी असे मला वाटते. काळी माती उत्तम ठरली असती, पण मला वाटते की लाल माती देखील चांगली साथ देईल. लाल मातीची खेळपट्टी वेगवानही असू शकते. जर ती वेगवान असेल तर खूप छान.’
या नव्या वातावरणात नाणेफेक जिंकणारा कर्णधार प्रथम गोलंदाजी करण्याचा निर्णय घेऊ शकतो, पण हा निर्णय काहीसा जोखमीचा ठरणार आहे.
फेब्रुवारी-मार्च २०२६ मध्ये होणाऱ्या T20 वर्ल्डकप स्पर्धेसाठी भारताची तयारी सुरू झाली आहे. या स्पर्धेदरम्यान अशाच प्रकारच्या खेळपट्ट्या अपेक्षित आहेत. या मालिकेतील पाच आणि न्यूझीलंडविरुद्धच्या पाच T20 सामन्यांसह भारताला केवळ १० सामने मिळणार आहेत.
सूर्यकुमारने स्पष्ट केले की, वर्ल्डकपची तयारी २०२४ चा T20 वर्ल्डकप जिंकल्यानंतर लगेच सुरू झाली आहे. तो म्हणाला, "कोणत्याही मोठ्या स्पर्धेसाठी, तुम्ही ती स्पर्धा आल्यावर तयारी सुरू करू शकत नाही. आम्ही शाळेत जसे परीक्षांसाठी वर्षभर अभ्यास करतो, तसेच आमची तयारी २०२४ वर्ल्डकप संपल्यानंतर लगेच सुरू झाली."
या मालिकेत भारताचे लक्ष शुभमन गिल आणि हार्दिक पांड्या यांच्यावर असणार आहे. मानेच्या दुखापतीतून परतलेला गिल, अभिषेक शर्मासोबत सलामीला उतरून नियंत्रित आक्रमकता दाखवणार का, याकडे सर्वांचे लक्ष असेल.
दुसरीकडे, आशिया चषकानंतर प्रथमच परतलेला अष्टपैलू हार्दिक पांड्या भारतीय संघासाठी महत्त्वाचा आहे. जसप्रीत बुमराहसोबत गोलंदाजीची सुरुवात करणे आणि फलंदाजीला ६ व्या क्रमांकावर येऊन संघाला समतोल राखणे, ही त्याची प्रमुख जबाबदारी आहे.
भारत आणि दक्षिण आफ्रिका यांच्यातील पहिला टी-२० सामना आज कटकमधील बाराबती स्टेडियमवर खेळला जात आहे. दोन्ही संघ विजयी सुरुवात करून मालिकेची सुरुवात करण्याचा प्रयत्न करतील.
