भारतीय रेल्वेने प्रवाशांच्या सोयीसाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे. रेल्वे मंडळाने गाडीच्या प्रस्थानाच्या 8 तास आधी आरक्षण तक्ता (Reservation Chart) तयार करण्याचा प्रस्ताव दिला आहे. यानुसार, दुपारी दोन वाजण्यापूर्वी सुटणाऱ्या गाड्यांसाठी हा तक्ता आदल्या दिवशी रात्री ११ वाजेपर्यंत तयार केला जाईल.
मिळालेल्या माहितीनुसार, १ जुलैपासून भारतीय रेल्वे केवळ प्रमाणित वापरकर्त्यांनाच (Authenticated Users) आयआरसीटीसी (IRCTC) संकेतस्थळ आणि मोबाईल ॲपवर तात्काळ तिकीट आरक्षित करण्याची मुभा देणार आहे. याशिवाय, जुलैच्या अखेरीस तात्काळ आरक्षणासाठी ओटीपी-आधारित प्रमाणीकरण (OTP-based Authentication) प्रक्रिया लागू केली जाईल. यासाठी प्रमाणित वापरकर्त्यांना त्यांच्या डिजिलॉकर (DigiLocker) खात्यात उपलब्ध असलेले आधार कार्ड किंवा अन्य कोणतेही सत्यापित शासकीय ओळखपत्र वापरणे अनिवार्य असेल.
रेल्वेमंत्र्यांनी या प्रस्तावाला सहमती दर्शवली असून, कोणताही व्यत्यय टाळण्यासाठी याची अंमलबजावणी टप्प्याटप्प्याने करण्याचे निर्देश मंडळाला दिले आहेत.
सद्यस्थितीत, गाडी सुटण्याच्या केवळ चार तास आधी आरक्षण तक्ता तयार केला जातो, ज्यामुळे प्रवाशांमध्ये मोठी अनिश्चितता निर्माण होते. हीच अनिश्चितता दूर करण्याच्या उद्देशाने रेल्वे मंडळाने प्रस्थानाच्या आठ तास आधी आरक्षण तक्ता तयार करण्याचा प्रस्ताव मांडला आहे.
या नवीन प्रस्तावामुळे प्रतीक्षा यादीच्या स्थितीबद्दल प्रवाशांना पूर्वीपेक्षा लवकर माहिती मिळेल. याचा विशेष लाभ दुर्गम भागांतून किंवा मोठ्या शहरांच्या उपनगरांतून लांब पल्ल्याच्या गाड्या पकडण्यासाठी प्रवास करणाऱ्या प्रवाशांना होईल. प्रतीक्षा यादीतील तिकीट निश्चित न झाल्यास, त्यांना पर्यायी व्यवस्था करण्यासाठी पुरेसा वेळ उपलब्ध होईल.
दरम्यान, रेल्वेमंत्र्यांनी प्रवासी आरक्षण प्रणालीच्या (PRS) अद्ययावतीकरणाचा आढावा घेतला. ‘सेंटर फॉर रेल्वे इन्फॉर्मेशन सिस्टिम्स’ (CRIS) मार्फत हा प्रकल्प कार्यान्वित केला जात आहे. नवीन प्रगत प्रवासी आरक्षण प्रणाली अधिक वेगवान, लवचिक आणि सध्याच्या प्रणालीपेक्षा दहापट अधिक भार हाताळण्यास सक्षम असेल. यामुळे तिकीट आरक्षणाच्या क्षमतेत लक्षणीय वाढ होणार आहे.
नवीन प्रणालीमुळे प्रति मिनिट दीड लाखांहून अधिक तिकीट आरक्षण करणे शक्य होईल, जे सध्याच्या 32 हजार तिकीट प्रति मिनिट क्षमतेपेक्षा जवळपास पाचपटीने अधिक आहे.
