investment scam
नवी दिल्ली: देशातील प्रमुख शहरांमध्ये गेल्या सहा महिन्यांत सायबर गुन्हेगारांनी केलेल्या गुंतवणूक घोटाळ्यांनी हजारो लोकांना कंगाल केले आहे. गृह मंत्रालयाच्या सायबर शाखेच्या अहवालानुसार, ३० हजारहून अधिक लोकांनी या घोटाळ्यांमध्ये आपली बचत गमावली असून, १,५०० कोटी रुपयांपेक्षा जास्त आर्थिक नुकसान झाले आहे.
बेंगळूरु, दिल्ली-एनसीआर आणि हैदराबाद ही शहरे सायबर गुन्हेगारांचे प्रमुख केंद्र बनली आहेत, जिथे सुमारे ६५ टक्के प्रकरणे नोंदवली गेली आहेत. विशेष म्हणजे, एकूण नुकसानीपैकी एक चतुर्थांशाहून अधिक (२६.३८ टक्के) एकट्या बेंगळूरु शहरात झाले आहे. बळी पडलेल्यांमध्ये ३० ते ६० वयोगटातील लोकांचे प्रमाण सर्वाधिक आहे, जे एकूण पीडितांच्या ७६ टक्क्यांहून अधिक आहे. आपल्या कमाईच्या शिखरावर असलेल्या लोकांच्या आर्थिक आकांक्षांचा गैरफायदा सायबर गुन्हेगार घेत असल्याचे यातून स्पष्ट होते. तसेच, ८.६२ टक्के (सुमारे २,८२९) ज्येष्ठ नागरिक (६० वर्षांवरील) देखील या जाळ्यात अडकले आहेत.
नोंदवलेले घोटाळे किरकोळ घटना नाहीत तर त्यात मोठ्या प्रमाणात रक्कम आहे. प्रत्येक पीडिताचे सरासरी नुकसान सुमारे ५१.३८ लाख रुपये आहे, जे दर्शविते की या गुंतवणूक योजना अत्याधुनिक आहेत आणि वैयक्तिक आर्थिक धोक्यांना मोठा धोका निर्माण करतात.
सायबर गुन्हेगारांनी या फसवणुकीसाठी व्हॉट्सॲप आणि टेलिग्राम यांसारख्या मेसेजिंग ॲप्सचा सर्वाधिक वापर केला आहे. एकूण प्रकरणांपैकी सुमारे २० टक्के घटना या ॲप्सद्वारे घडल्या आहेत. एन्क्रिप्टेड मेसेजिंग आणि ग्रुप तयार करण्याची सुलभता यामुळे हे प्लॅटफॉर्म स्कॅमर्ससाठी सोयीचे ठरले आहेत. याउलट, अहवालात असे आढळून आले आहे की लिंक्डइन आणि ट्विटर सारख्या औपचारिक व्यावसायिक नेटवर्कचा वापर क्वचितच (०.३१ टक्के) केला जातो. अहवालातील आणखी एक उल्लेखनीय निष्कर्ष म्हणजे ‘इतर’ या श्रेणीतील प्लॅटफॉर्म्सचा वापर सर्वाधिक (४१.८७ टक्के) असल्याचे नमूद करण्यात आले आहे, याचा अर्थ गुन्हेगार फसवणुकीसाठी सातत्याने नवनवीन आणि सहज ओळख न होणाऱ्या माध्यमांचा वापर करत आहेत.
