सोलापूर: उजनी जलाशयात हेलिकॉप्टर माशांचा प्रादुर्भाव: मासेमारीला फटका | पुढारी

सोलापूर: उजनी जलाशयात हेलिकॉप्टर माशांचा प्रादुर्भाव: मासेमारीला फटका

उजनी: गणेश चव्हाण: अत्यल्प प्रमाणात उजनी जलाशयात आढळणारा ‘हेलिकॉप्टर’ मासा यंदा तुलनेने जास्त प्रमाणात आढळत असल्यामुळे मच्छीमारांना मोठ्या प्रमाणात नुकसान सोसावे लागत आहे. शरीरावर सुरेख व आकर्षक नक्षीदार खवले असलेल्या या माशाला स्थानिक खरपा (सकर मासा) या नावानेही ओळखतात. हे मासे सध्या मासेमारी करणाऱ्या जाळीत मुबलक प्रमाणात सापडत असल्याने जाळ्यांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होऊ लागले आहे. त्यामुळे मासेमारी करणारे त्रस्त झाले आहेत. मच्छीमारांच्या जाळ्यात हा मासा अडकल्यानंतर तो मासा सहजासहजी जाळ्यातून निघत नाही. त्यासाठी जाळी फाडावी लागते. त्यामुळे जाळ्यांचे मोठे नुकसान होते. खाण्यास विषारी असलेला या माशाला मच्छी मार्केट मध्ये मागणी नसते. तरी सामान्यपणे 15 ते 20 रुपये प्रती किलो दराने व्यापारी घेतात. मासळीखत तयार करण्यासाठी या माशांचा उपयोग केला जातो, असे सांगितले जाते.

सकर अर्थात खरपा (हेलिकॉप्टर) माशाचे वैशिष्ट्ये –

या माशात पोहण्यासाठी असलेले सर्व पर हे पंख्याच्या पात्याप्रमाणे विकसित झालेले असून त्यात टोकदार काटे असतात. पाठीवरील पर हे होडीला बांधलेल्या शिडासारखे असते म्हणून इंग्रजीत या माशाला सेलफिन फिश असे नाव आहे. काटेरी पर व शरीरावरील खवले हे विषारी असून त्यांच्या स्पर्शने सूज येते. या माशांच्या शरीरात फुफ्फुसासारखे हवेच्या पिशव्या असल्यामुळे तो पाण्याबाहेर तासभर जिवंत राहू शकतो. त्यांचे तोंड गोलाकार असून त्याचे कडा चिकट द्रव स्त्राव करणाऱ्या ग्रंथींचे भरलेले असतात‌. शेवाळ व इतर छोटे मासे व माशांची अंडी या माशांचे प्रमुख खाद्य आहे. या माशांना पाण्याच्या तळाशी असलेल्या चिखलात राहायला आवडते. हा मासा साधारणपणे 200 ते 250 ग्रॅम वजनापासून 350 ते 400 ग्रॅम वजनाचा आत्तापर्यंत सापडलेला आहे. यापुढे त्याचे वजन वाढते की नाही, हे मात्र कळू शकले नाही.

टेरिगेप्लिथिस मल्टीरेडिएटा’ असे वैज्ञानिक नाव असलेला हा मासा कॅटफिश या गटात मोडतो. यावर्षी अतिवृष्टीमुळे उजनी जलाशयात पाण्याचे आवक प्रचंड प्रमाणात झालेली आहे. परिणामी वर्षानुवर्षे साठून राहिलेले मृतसाठ्याच्या ठिकाणी नवीन पाणी आल्यामुळे सर्वच प्रकारच्या माशांना पोषक वातावरण तयार झाले आहे. त्यामुळे खरपा मासे सुद्धा विपुल प्रमाणात वाढले आहेत.

– डॉ. अरविंद कुंभार, प्राणिशास्त्र अभ्यासक, अकलूज

सध्या उजनी जलाशयाची पाणी झपाट्याने कमी होत असल्याने मुबलक प्रमाणात मासे सापडत आहेत. परंतु मच्छीमारांना योग्य तो दर मिळत नाही. त्यामुळे मच्छीमारी व्यवसाय संकटात आला आहे. अमेरिकेत प्रजनन असणारा हा मासा उजनीत कसा आला याविषयी संशोधन होणे गरजेचे आहे. तसेच पूर्वी सापडणाऱ्या अनेक जातीच्या प्रजाती वरचेवर जलाशयामधून नष्ट होत आहेत. या जाती टिकवणे गरजेचे आहे.

– कल्याणराव साळुंके, जलतज्ज्ञ अभ्यासक, करमाळा

सकर अर्थात खरपा मासा (हेलिकॉप्टर) मासेमारी करणाऱ्यांना नुकसान पोहोचवतो. मासेमारी करण्यासाठी टाकलेल्या जाळ्यात जर तो सापडला. तर त्या जाळीचे नुकसान होते. त्यांच्या अंगावरील तीक्ष्ण काटे असलेल्या पर व शरीरावरील धारधार खवल्यांमुळे जाळीत सापडलेला हा मासा बाहेर काढणे कष्टदायी काम असते. तुलनेने यावर्षी हा मासा अधिक प्रमाणात सापडत आहे.

– अशोक पतुले, स्थानिक मच्छीमार, केत्तूर

हेही वाचा 

Back to top button