पुणे : शस्त्रक्रियेनंतर रक्तस्राव न थांबणे, अंतर्गत रक्तस्रावामुळे सांध्यांवर परिणाम होणे किंवा किरकोळ जखमेमुळे सुरू झालेला रक्तस्राव न थांबणे अशा लक्षणांमधून हिमोफिलिया आजाराचे निदान होते. हिमोफिलिया हा दुर्मीळ आजार एक्स-क्रोमोझोमशी संबंधित असल्यामुळे पुरुषांमध्ये आजाराचे प्रमाण जास्त आहे. प्लाझ्मा थेरपी हिमोफिलियावर प्रभावी ठरते. हिमोफिलिया आणि इतर रक्तस्त्राव विकारांबद्दल जागरुकता निर्माण करण्यासाठी दरवर्षी 17 एप्रिल रोजी जागतिक हिमोफिलिया दिवस पाळला जातो.
हिमोफिलीयाच्या समस्येबद्दल जनजागृती करण्यासाठी आणि या क्षेत्रात काम करणार्‍या लोकांच्या कार्याची माहिती जन सामान्यांना कळावी हा या दिवसामागचा उद्देश आहे हिमोफिलिया मध्ये एखादर दुखापत किंवा शास्त्रक्रिया झाल्यानंतर दीर्घकाळ रक्तस्त्राव होत राहतो. त्यामुळे लाल रंग या दिवसाचा प्रतीक रंग मानला जातो. जनुकांमधील फॅक्टर 8 किंवा 9 मधील परिवर्तनामुळे हिमोफिलिया होण्याची शक्यता वाढते. रक्त गोठण्यासाठी आवश्यक असलेल्या फॅक्टर 8 च्या कमतरतेमुळे आजाराला आमंत्रण मिळते. अनेक प्रकारच्या जनुकीय आजारांमध्ये प्लाझ्मा थेरपी वापरली जाते. यामध्ये हिमोफिलियासह इतरही आजारांचा समावेश होतो.
हिमोफिलियाच्या रुग्णांमध्ये रक्तस्राव सुरू झाल्यास थांबत नाही. बरेचदा मूल रांगायला लागल्यावर त्याच्या सांध्यांमधील दोषांमधून हिमोफिलियाची शक्यता दिसू शकते. रक्त गोठण्याच्या तपासण्या करून निदान केले जाते. रक्तस्रावाचा परिणाम सांध्यांवर होऊन सांधे सुजणे, चालता न येणे, सूज येणे, अपंगत्व येणे असे परिणाम होऊ शकतात. फॅक्टर डिफेक्टिव्ह असेल, तर इंजेक्शन देऊन उपचार केले जातात.
– डॉ. अभिजित गिरम, हिमॅटोलॉजिस्ट
वेळेत उपचार आवश्यक
गर्भधारणेच्या पहिल्या चार महिन्यांमध्ये केलेल्या रक्त तपासणीमधून गर्भातील बाळामधील हिमोफिलियाचे निदान होऊ शकते. हिमोफिलियाच्या तीव—तेवर निदान अवलंबून असते. बरेचदा, सौम्य स्वरूपाचा हिमोफिलिया लवकर लक्षात येत नाही. लवकर निदान आणि उपचारांनी हिमोफिलियावर नियंत्रण मिळवता येते.
