वेल्हे : पुढारी वृत्तसेवा : वेल्हे तालुक्यातील 30 गावात स्वातंत्र्यपूर्व काळापासूनच्या जन्म-मृत्यू रजिस्टरमध्ये तब्बल 5 हजार 402 कुणबी नोंदी सापडल्या आहेत, तर हवेली तालुक्यातील सिंहगड-पश्चिम हवेली भागातील जिल्हा परिषदेच्या प्राथमिक शाळांत कुणबी नोंदी आढळून येत आहेत. वेल्हे तालुका तहसील कार्यालयात कुणबी दस्तऐवजांचा शोध घेण्यासाठी स्वतंत्र कक्ष सुरू करण्यात आला आहे.
बि—टिश राजवटीतील गावोगावच्या जन्म-मृत्यू रजिस्टर तसेच इतर कागदपत्रांत कुणबी नोंदी आहेत. आतापर्यंत विंझर, आंबवणे, पानशेत व वेल्हे या 4 मंडळांतील 30 गावांच्या जन्म-मृत्यू रजिस्टरची तपासणी करण्यात आली. त्यात 5 हजार 402 कुणबी नोंदी सापडल्या आहेत. बहुतांश गावांत 1870 पासून 1930 पर्यंत सरसकट मराठ्यांच्या जातीचा उल्लेख 'कुणबी' म्हणून आहे. त्यानंतर मात्र काही ठिकाणी जातीच्या पुढे 'मराठा' असा उल्लेख आहे. दरम्यान वेल्हे सकल मराठा समाजाच्या कार्यकर्त्यांनी शुक्रवारी (दि. 17) तहसीलदार दिनेश पारगे यांची भेट घेऊन सर्व कुणबी नोंदींची अद्यावत माहिती मराठी भाषेत प्रकाशित करण्याची मागणी केली.शाळेच्या
सिंहगड भागातील सकल मराठा समाजाचे कार्यकर्ते जुन्या शाळांतील कुणबी नोंदी शोधण्यासाठी पुढे आले आहेत. लक्ष्मण माताळे, बाजीराव पारगे आदींनी डोणजे (ता. हवेली) येथील जिल्हा परिषद शाळेतील कुणबी नोंदींची माहिती घेतली. शाळेच्या मुख्याध्यापिका मनीषा हारगे यांनी सुट्टीतही कार्यकर्त्यांना माहिती दिली. डोणजे येथे 55, शिवापूर येथे 17, खडकवासला येथे 9, नांदेड येथे 105, गोर्हे बुद्रुक येथे 30, तर कोंढापूर येथे 34 कुणबी नोंदी सापडल्या आहेत. इतरही शाळेत कुणबी नोंदी आहेत. बि—टिश राजवटीत या गावात मराठी शाळा सुरू झाल्या आहेत. या शाळेच्या विद्यार्थी दाखल रजिस्टरमध्ये कुणबी नोंदीचा उल्लेख असल्याने या रजिस्टरला महत्त्व प्राप्त झाले आहे.
राजगड, तोरणागडाच्या परिसरासह पानशेत, सिंहगडापर्यंत तालुक्याचा विस्तार आहे. बि—टिश राजवटीपासून तहसील रेकॉर्डमध्ये असलेल्या 30 गावांच्या जन्म-मृत्यू रजिस्टरची तपासणी पूर्ण झाली आहे. 6 गावांतील नोंदींचे मराठीमध्ये भाषांतर करण्यात आले आहे. तालुक्यात 129 गावे आहेत, त्यापैकी फक्त 30 गावांच्या जन्म-मृत्यू रजिस्टरची तपासणी पूर्ण झाली आहे. तालुक्यातील सर्व गावांच्या जन्म-मृत्यू रजिस्टरमध्ये 20 हजारांवर कुणबी नोंदी असाव्यात, असा अंदाज आहे. तर जन्म-मृत्यू रजिस्टरशिवाय सनद, वतन आदी ऐतिहासिक दस्ताऐवजांसह बि—टिश राजवटीतील जनगणना, गॅझेट, महसुली दप्तर, शिक्षण, भूमी अभिलेख, महसूल विभागातील दस्तऐवज व इतर कागदपत्रांची तपासणी करण्यात येणार आहे. यामध्येही कुणबी नोंदी सापडत आहेत.
दिनेश पारगे, तहसीलदार
हेही वाचा
