क्लिनिकल डेटा मॅनेजमेंटमध्ये जॉबची वाढती मागणी, जाणून घ्या कुठे करता येईल 'हा' कोर्स
सुमित रामटेके
पुढारी ऑनलाईन: आजकाल सर्वच विद्यार्थ्यांना आपलं करिअर वेगळ्या आणि नवीन क्षेत्रात (career in unique field) करायचं असतं. त्यांना असे कोर्स करायचे असतात की, अभ्यासक्रमांनंतर त्यांना लवकरात लवकर चांगल्या पगाराची नोकरीही मिळायला हवी. एवढंच नाहीतर विद्यार्थ्यांना असं करिअर निवडायचं असतं, ज्यामध्ये त्यांची नवी ओळख होऊ शकेल. म्हणूनच आज आम्ही तुम्हाला अशा करिअर क्षेत्राची (Top trending fields for career) माहिती देणार आहोत, ज्यामुळे तुम्हाला उत्तम करिअरच्या संधी मिळू शकतील. या क्षेत्राचे नाव आहे क्लिनिकल डेटा मॅनेजमेंट. चला तर मग याबद्दल जाणून घेऊया.
क्लिनिकल डेटा मॅनेजमेंट म्हणजे नेमकं काय?
क्लिनिकल डेटा मॅनेजमेंट (CDM) ही अचूक माहिती मिळविण्यासाठी संशोधन डेटा संकलित आणि व्यवस्थापित करण्याची प्रक्रिया आहे. क्लिनिकल डेटा मॅनेजमेंटचे क्षेत्र फार्मास्युटिकल उद्योग आणि नियामक प्राधिकरण या दोघांच्या मागणीमुळे आले आहे. फार्मास्युटिकल उत्पादनाचा विकास वेगाने हाेण्याच्या मोहिमेला गती देण्यासाठी नियामक संस्थांनी औषध मूल्यमापन प्रक्रियेत वापरला जाणारा डेटा संकलित करण्यासाठी गुणवत्तापूर्ण मानकांची पूर्तता करणे आवश्यक करून प्रतिसाद दिला आहे.
क्लिनिकल डेटा इंटरचेंज स्टॅडइस कन्सोटियमद्वारे (CDISC) तयार केलेली अशी दोन मानके CDM साठी महत्त्वपूर्ण आहेत. यामध्ये स्टडी डेटा टॅब्युलेशन मॉडेल आणि इम्प्लिमेंटेशन गाईडलाईन फॉर ह्यूमन क्लिनिकल ट्रायल्सचा (SDTMIG) समावेश आहे. जे सध्या अमेरिकेच्या अन्न आणि औषध प्रशासन (एफडीए) द्वारे वापरण्यासाठी अनिवार्य आहे. क्लिनिकल डेटा ऐक्विझिशन स्टॅंडर्ड हार्मोनायझेशनने (CDASH) संपूर्ण अभ्यासात डेटा गोळा करण्यासाठी एक मानक स्वरूप तयार केले आहे, जेणेकरून डेटा सबमिशन अधिक सहजपणे ट्रॅक आणि पुनरावलोकन केले जाऊ शकते.
CDM मध्ये विशेष सॉफ्टवेअर ऍप्लिकेशन्सचा वापर ऑडिट ट्रेल्स तयार करण्यासाठी केला जातो. ज्यामुळे मोठ्या आणि क्लिष्ट क्लिनिकल चाचण्यामध्येही विसंगती कमी करता येतात. यामध्ये Oracle Clinical, Rave, eClinical suite Clintrial आणि Macro यांचा समावेश आहे. क्लिनिकल डेटा मॅनेजमेंट सिस्टम (CDMS) विशेषत वैद्यकीय केंद्रांवर आयोजित केलेल्या चाचण्यांमध्ये महत्वपूर्ण आहेत. ज्यामध्ये प्रचंड प्रमाणात डेटा तयार केला जातो.
CDMS विशिष्ट कंपन्याच्या गरजा पूर्ण करणारी साधने शोधत आहेत. याव्यतिरिक्त TrailDB, open CDMS, open Clinical आणि PhOSCO सारखी मुक्त स्रोत साधने विनामूल्य उपलब्ध आहेत आणि ती तितकीच प्रभावी असू शकतात. ते CDM व्यावसायिकाच्या कार्याचे मार्गदर्शन करतात कारण, वर नमूद केल्याप्रमाणे माहिती औषध उद्योगात औषधाचे मूल्यांकन करण्यासाठी वापरली जाते. याव्यतिरिक्त कोड ऑफ फेडरल रेग्युलेशन्स (CFR), 21 CFR भाग 11 अनुपालन गाईडलाईन प्रदान करते. ज्यांचे पालन CDM सिस्टम करते.
क्लिनिकल डेटा मैनेजमेंट (CDM) कसे कार्य करते?
डेटा अखंडता राखण्यासाठी COM प्रक्रिया क्लिनिकल चाचणीच्या सुरुवातीस अभ्यास प्रोटोकोलला अंतिम रूप देण्याआधीच सुरू होते. CDM टीम केस रिपोर्ट फॉर्म (CRF) डिझाइन करते आणि डेटा फील्ड परिभाषित करते. CRF गोळा करायचा डेटा प्रकाराच्या मोजमापांची एकके आणि मार्गदर्शक तत्वे निर्दिष्ट करतात. यासाठी व्हेरिएबल्स एनोटेड कोडेड संज्ञा वापरत आहेत. चाचणीच्या CDM क्रियाकलापांच्या वर्णनांसह डेटा व्यवस्थापन योजना (DMP) नंतर मार्गदर्शक म्हणून विकसित केली जाते. पुढे संबंधित अनुपालन साधनासह CDM कार्याना समर्थन देण्यासाठी डेटाबेस तयार केले जातात. शेवटी क्लिनिकल चाचणी डेटासह योजना वापरण्यापूर्वी चाचणी केली जाते. CFR ट्रॅकिंग डेटा एंट्री, वॅलिडेशन, डिस्क्रिपेनसि मॅनेजमेंट, मेडिकल कोडिंग आणि डेटाबेस लॉकिंग या प्रक्रियेतील त्यानंतरचे टप्पे आहेत.
CRF पेपर किंवा इलेक्ट्रॉनिक माध्यमांवर डेटा गोळा करण्यासाठी वापरले जाऊ शकतात. जसजसे तंत्रज्ञान विकसित होत आहे, तसतसे इलेक्ट्रॉनिक डेटा संकलनाकडे कल वाढला आहे. याशिवाय अनेक औषध कंपन्यांनी वेळ वाचवण्याचा उपाय म्हणून रिमोट डेटा एंट्री किंवा e-CRF चा अवलंब केला आहे.
क्लिनिकल डेटा मॅनेजर होण्यासाठी काय करावे लागेल?
क्लिनिकल डेटा मॅनेजर होण्यासाठी लाईफ सायन्स ग्रॅजुएट सोबत पोस्ट ग्रॅज्युएट डिप्लोमा इन क्लिनिकल डेटा मॅनेजमेंट फार्माकोव्हिजिलन्स, क्लिनिकल रिसर्च हा कोर्स करणे आवश्यक आहे.
येणाऱ्या पुढील दहा वर्षांत BLS (2022) सर्वेनुसार क्लिनिकल प्रयोगशाळा तंत्रज्ञ आणि तंत्रज्ञ (संबंधित क्षेत्र) यांच्या नोकऱ्याच्या प्रमाणात राष्ट्रीय स्तरावर 7 टक्क्यांनी वाढ होईल, जी सर्व व्यवसायाच्या राष्ट्रीय सरासरीपेक्षा (5 टक्के) अधिक आहे. आणखी या क्षेत्राबद्दल एक अंदाज आहे की, येत्या दशकात 21,800 नवीन क्लिनिकल डेटा मॅनेजमेंट पोझिशन्सची आवश्यकता असेल. या पदासाठी सरासरी वार्षिक वेतन ४ ते ८ लाख दरम्यान आहे.
CDM मध्ये कोणत्या भूमिकांचा समावेश आहे? CDM ला टीम सदस्याच्या विविध भूमिका आणि जबाबदाऱ्यांची आवश्यकता असते.
१. डेटा मॅनेजर
२. डेटाबेस प्रोग्रामर आणि डिझाइनर
३. मेडिकल कोडर
४. क्लिनिकल डेटा अँनालिस्ट
५. क्लिनिकल कंट्रोल असोसिएट
६ . क्लिनिकल रिसर्च असोसिएट
कुठे करता येईल हा कोर्स-
क्लिनिकल डेटा मॅनेजमेंट कोर्स वर्क, स्पेशलायझेशन इन फार्मासुटिकल आणि IT कंपन्यांमधील जॉबच्या संधी पाहून सावित्रीबाई फुले पुणे विद्यापीठाने खालील कोर्स सुरु केले आहेत.
१. पोस्ट ग्रॅज्युएट डिप्लोमा इन क्लिनिकल डेटा मॅनेजमेंट आणि फार्माकोव्हिजिलन्स
२. पोस्ट ग्रॅज्युएट डिप्लोमा इन क्लिनिकल रिसर्च टेकनॉलॉजि हा कोर्स करण्याची पात्रता एनि ग्रॅजुएट इन लाईफ सायन्स आहे
जर तुम्हाला क्लिनिकल डेटा मॅनेजमेंट या क्षेत्राची आवड असेल तर तुम्ही या कोर्सबद्दल नक्की विचार करू शकता. तसेच येणाऱ्या काळात करिअर घडवण्याचा हा एक चांगला मार्ग ठरू शकतो.