आज सिलिकॉन व्हॅलीमध्ये म्हणजेच अमेरिकेतील उत्तर कॅलिफोर्नियामध्ये सॅन फ्रान्सिस्को बे एरियामध्ये असलेले एक क्षेत्र आहे. याठिकाणी आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI) मुळे जी प्रचंड ऊर्जा, उत्साह आणि गुंतवणुकीची घाई दिसत आहे, ती पाहता अनेकांना 1990 च्या दशकाची आठवण होते आहे. 90 च्या दशकात जसा इंटरनेटचा शोध लागला आणि 'डॉटकॉम बूम' (Dot-Com Boom) आला, तसाच मोठा बदल आता AI मुळे होताना दिसत आहे. ही AI क्रांती जुन्या इंटरनेट क्रांतीसारखीच वाटते, पण त्याचबरोबर ती अनेक बाबतीत खूप वेगळी आणि मोठी आहे.
सध्याची AI क्रांती आणि 90 च्या दशकातील इंटरनेट क्रांतीमध्ये खालीलप्रमाणे साम्य आढळतात:
अति उत्साह आणि 'बूम': 90 च्या दशकात जसा इंटरनेटच्या नावाने कंपन्यांच्या मूल्यांकनात अचानक वाढ झाली होती, तसाच अति उत्साह (Hype) आणि गुंतवणुकीचा पूर आज AI कंपन्यांमध्ये येत आहे. गुंतवणूकदार कंपनीची कमाई न पाहता फक्त भविष्यातील क्षमतेवर पैसे लावत आहेत.
पायाभूत बदल (Foundational Shift): ज्याप्रमाणे इंटरनेटने व्यवसाय, संवाद आणि जीवन पूर्णपणे बदलले, त्याचप्रमाणे AI ही मूलभूत तांत्रिक क्रांती आहे, जी प्रत्येक उद्योगाचे स्वरूप बदलून टाकण्याची क्षमता ठेवते. नोकियासारख्या कंपन्यांचे सीईओ याला 90 च्या दशकातील 'इंटरनेट सुपरसायकल'ची (Supercycle) उपमा देत आहेत.
नवीन तंत्रज्ञानाची घाई: 90 च्या दशकात लोक जसे नवीन वेबसाईट आणि ई-कॉमर्सच्या मागे धावत होते, तसेच आज प्रत्येक कंपनी आपल्या उत्पादनात AI तंत्रज्ञान (उदा. चॅट जीपीटीसारखे Large Language Models) समाविष्ट करण्याची घाई करत आहे.
उच्च मूल्यांकन (High Valuations): काही AI कंपन्यांचे मूल्यांकन त्यांच्या सध्याच्या नफ्याच्या तुलनेत खूप जास्त (Overvalued) झाले आहे. 90 च्या दशकातही असेच चित्र होते, जिथे कंपन्यांचा नफा नगण्य असतानाही त्यांचे शेअर प्रचंड महाग झाले होते.
सध्याच्या AI क्रांतीमध्ये 90 च्या दशकात नसलेल्या अनेक महत्त्वाच्या गोष्टी आहेत:
मजबूत आर्थिक पाया: 90 च्या दशकातील बऱ्याच डॉटकॉम कंपन्यांचा आर्थिक पाया कमकुवत होता. आज AI मध्ये आघाडीवर असलेल्या मायक्रोसॉफ्ट, गूगल, ॲमेझॉन यांसारख्या कंपन्यांचे आर्थिक ताळेबंद (Balance Sheets) अत्यंत मजबूत आहेत आणि त्या नफा कमवत आहेत.
त्वरित व्यावसायिक उपयोग (Immediate Application): इंटरनेटला सामान्य लोकांपर्यंत पोहोचायला वेळ लागला, पण आज AI ने चॅट जीपीटी सारख्या साधनांमुळे अवघ्या काही महिन्यांतच सामान्य ग्राहक आणि कंपन्यांच्या दैनंदिन कामात प्रवेश केला आहे. मागणी प्रचंड वेगाने वाढत आहे.
मागणी आणि पुरवठा: 90 च्या दशकात नेटवर्क आर्किटेक्चरमध्ये (उदा. फायबर ऑप्टिक केबल्स) गरजेपेक्षा जास्त गुंतवणूक झाली होती. याउलट, आज AI मॉडेल्स विकसित करण्यासाठी लागणाऱ्या डेटा सेंटर्स आणि चिप्सची मागणी पुरवठ्यापेक्षा खूप जास्त आहे.
मर्यादित स्पर्धक: 90 च्या दशकात 'डॉटकॉम' क्षेत्रात नवीन कंपन्यांची गर्दी झाली होती. सध्या AI चे नेतृत्व करणारे मोजके मोठे खेळाडू आहेत, ज्यांच्याकडे डेटा आणि संसाधने मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध आहेत.
सध्याची AI क्रांती ही 90 च्या दशकातील इंटरनेट क्रांतीसारखीच उत्सवाची आणि धोक्याची घंटा घेऊन आली आहे. मात्र, यावेळी तंत्रज्ञानाचा पाया अधिक मजबूत आहे आणि त्याचा व्यावसायिक वापर त्वरित होताना दिसत आहे. AI हे भविष्यातील अर्थव्यवस्थेचे इंजिन ठरणार आहे, परंतु गुंतवणूकदारांनी 'बूम'च्या उत्साहात वाहून न जाता, कंपन्यांचे मूल्यांकन आणि आर्थिक आधार तपासून सावधगिरीने गुंतवणूक करणे आवश्यक आहे.
नोकियाचे सीईओ जस्टिन हॉटार्ड यांनी सध्याच्या आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI) मध्ये सुरू असलेल्या मोठ्या गुंतवणुकीची आणि उत्साहाची तुलना १९९० च्या दशकातील इंटरनेट क्रांतीशी केली आहे. AI मध्ये 'फुगा' तयार होण्याची भीती असली तरी, हॉटार्ड यांच्या मते AI मुळे होणारा मूलभूत बदल कायमस्वरूपी टिकणारा आहे. त्यांनी रॉयटर्स या वृत्तसंस्थेशी बोलताना स्पष्ट केले की, आपण AI च्या 'सुपरसायकल' (Supercycle) च्या सुरुवातीला आहोत. तात्पुरती मंदी किंवा 'फुगा' निर्माण झाला तरी, दीर्घकालीन ट्रेंडअत्यंत सकारात्मक दिसत आहेत आणि AI चे भविष्य उज्ज्वल आहे.
नोकिया सीईओ जस्टिन हॉटार्ड
नोकियाचे सीईओ जस्टिन हॉटार्ड यांनी सध्याच्या आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI) मध्ये सुरू असलेल्या मोठ्या गुंतवणुकीची आणि उत्साहाची तुलना १९९० च्या दशकातील इंटरनेट क्रांतीशी केली आहे. AI मध्ये 'फुगा' तयार होण्याची भीती असली तरी, हॉटार्ड यांच्या मते AI मुळे होणारा मूलभूत बदल कायमस्वरूपी टिकणारा आहे. त्यांनी रॉयटर्स या वृत्तसंस्थेशी बोलताना स्पष्ट केले की, आपण AI च्या 'सुपरसायकल' (Supercycle) च्या सुरुवातीला आहोत. तात्पुरती मंदी किंवा 'फुगा' निर्माण झाला तरी, दीर्घकालीन ट्रेंडअत्यंत सकारात्मक दिसत आहेत आणि AI चे भविष्य उज्ज्वल आहे.
