केमोथेरपी आणि रेडिएशन कर्करोगाच्या पेशी नष्ट करतात आणि जवळच्या पेशींनाही कमकुवत करतात. त्यामुळे केस गळतात, त्वचेच्या पोतमध्ये व्यत्यय येतो. सर्वच रुग्णांना रेडिएशन थेरपीचा त्रास होतो असे नाही. परंतु केमोथेरपी संपूर्ण शरीरावर परिणाम करते. यातील बहुतांश बदल तात्पुरते आहेत; परंतु त्यांच्याबद्दल जागरूक असणे आवश्यक आहे.
* स्तनाचा कर्करोग लक्षणांपैकी एक म्हणजे प्रभावित क्षेत्राभोवती त्वचेमध्ये होणारे बदल. स्तन आणि स्तनाग्र क्षेत्राभोवती त्वचा संकुचित किंवा कोरडी दिसू शकते.
* उपचारासाठी रुग्णाला शस्त्रक्रिया करावी लागली असेल, तर काही डाग किंवा चट्टे दिसू शकतात.
* उपचारादरम्यान तुमचे वजन वाढू शकते किंवा कमी होऊ शकते आणि याचा परिणाम त्वचा आणि केसांच्या गुणवत्तेवर होऊ शकतो.
* केमोथेरपी आणि रेडिएशनमुळे केस पातळ होतात आणि केस गळतात, जे अगदी सामान्य आणि तात्पुरते असते. उपचार पूर्ण झाल्यानंतर काही महिन्यांनी तुमचे केस परत वाढतील.
* त्वचेची जळजळ आणि खाज सुटणे हे स्तनाच्या कर्करोगाचे सामान्य दुष्परिणाम आहेत.
* रुग्णाला त्वचेवर लालसरपणा येणे, त्वचा सोलवटणे किंवा फोड येणे (सनबर्नसारखे) देखील दिसू शकते.
* स्तन किंवा स्तनाग्र सुजलेले दिसू शकतात.
* तुमची नखे गडद दिसू शकतात आणि सहज तुटू शकतात.
* जर तुम्ही रेडिएशन थेरपी केली असेल तर उपचार क्षेत्रात फोड येणे अगदी सामान्य आहे. केमोथेरपीच्या रुग्णांसाठी त्वचेवर पुरळ आणि अंगावर उठणार्‍या पित्ताच्या गाठी आढळतात.
* ज्या स्त्रियांना स्तनाची शस्त्रक्रिया करावी लागते, त्यांना बर्‍याचदा मानसिक त्रासाला सामोरे जावे लागते आणि त्यांचा आत्मविश्वास आणि आत्मसन्मान धोक्यात येऊ शकतो. हा कठीण काळ असतो आणि त्यांना या कठीण काळात कुटुंब आणि मित्रांच्या सर्व पाठिंब्याची गरज आहे. या टप्प्यात त्वचा आणि केसांची काळजी घेण्यासाठी काही गोष्टी उपयुक्त ठरतात.
* आपल्या त्वचेकरिता सौम्य घटकांचा वापर करा. खराब झालेली त्वचा चोळण्याचा किंवा सोलण्याचा प्रयत्न करू नका.
* घट्ट कपडे घालणे टाळा. आरामदायक आणि सुती अंतर्वस्त्रांचा वापर करा.
* जर तुम्हाला तुमची त्वचा स्वच्छ करायची असेल तर मऊ सुती कापड, सौम्य साबण आणि कोमट पाण्याचा वापर करा.
* आपल्या सर्जनशी चर्चा केल्याशिवाय गरम आणि थंड कॉम्प्रेस वापरण्याचा प्रयत्न करू नका.
* जर तुम्हाला काही स्किन क्रीम किंवा मलम वापरून पाहायचे असतील, तर ते वापरण्यापूर्वी डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.
* तुमच्या त्वचेच्या आणि केसांच्या आरोग्यासाठी तीव्र सूर्यप्रकाशात जाणे टाळा. दररोज सनस्क्रीन, टोपी आणि सनग्लासेस वापरा. प्रभावित आणि उपचारित क्षेत्रे नेहमी उन्हापासून संरक्षित ठेवा.
* केसांना विंचरण्यासाठी लाकडी कंगव्याचा वापर करा.
* केसांना घट्ट बांधू नका. सौम्य शैम्पू आणि कंडिशनर वापरा.
* उन्हात जाण्यापूर्वी नेहमी आपले केस झाकून ठेवा.
* जोपर्यंत तुमचे सर्जन ते ठीक करत नाही तोपर्यंत त्वचा आणि केसांसाठी कोणतेही रासायनिक उत्पादने वापरणे टाळा.
* तुम्हाला हवे असल्यास नॉन-कॉमेडोजेनिक आणि हलका मेकअप वापरा.
* त्वचेला नेहमी मॉइश्चरायझ्ड ठेवा.
* काही आठवड्यांच्या उपचारानंतर तुमच्या त्वचा आणि केसांचा रंग पूर्वीपेक्षा वेगळा असू शकतो. पण उपचारानंतरही तुम्हाला तुमच्या त्वचेची आणि केसांची खूप काळजी घेणे आवश्यक आहे.
डॉ. रिंकी कपूर
