N D Mahanor | लेखक, कवी, शेतकरी ते आमदार…! असा होता ना. धों. महानोर यांचा जीवनप्रवास

पुढारी ऑनलाईन डेस्क :  ज्येष्ठ साहित्यिक, रानकवी ना. धों. महानोर  यांनी ८१ व्या वर्षी अखेरचा श्वास घेतला. (poet, lyricist Namdeo Dhondo Mahanor passes away) ना. धों. महानोर यांचा जन्म छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यातील पळसखेड या गावी  १६ सप्टेंबर १९४२ रोजी झाला. त्यांचे शालेय शिक्षण पळसखेड, पिंपळगाव, शेंदुर्णी येथे झाले. मराठी साहित्य क्षेत्रात ते निसर्गकवी म्हणून प्रसिद्ध होते. त्यांच्या कवितांवर बालकवींचा प्रभाव राहिला. (N D Mahanor)

ना. धों. महानोर यांच्या कवितांनी बालकवी व बहिणाबाईंचा वारसा समृद्ध जपला. ना. धों. महानोरांचे 'पानझड', 'तिची कहाणी' 'पळसखेडची गाणी म्हणजे मराठवाडी लोकगीतांचा खजिना. त्यांच्या 'रानातल्या कवितां'ना खरा मातीचा गंध येतो. झी मराठी या दूरचित्रवाणी वाहिनीवरील नक्षत्रांचे देणे या प्रसिद्ध कार्यक्रमासाठी विंदा करंदीकर आणि ना.धों. महानोर यांच्या गीतरचना गायल्या गेल्या त्या शशांक पोवार याने संगीतबद्ध केल्या होत्या.

देवकी पंडित यांनी महानोरांनी लिहिलेली काही चित्रपट गीते गायली आहेत, ती अशी, जाळीमधी झोंबतोया गारवा (कवी -ना.धों. महानोर, संगीत – आनंद मोडक, चित्रपट – एक होता विदूषक, सहगायक – रवींद्र साठे),  तुम्ही जाऊ नका हो रामा (कवी-ना.धों. महानोर, संगीत – आनंद मोडक, चित्रपट-एक होता विदूषक, सहगायक-आशा भोसले), सूर्यनारायणा नित्‌ नेमाने उगवा (कवी-ना. धों. महानोर, संगीत – आनंद मोडक, चित्रपट – एक होता विदूषक), श्रावणातल्या उन्हाचा कोवळेपणा आणि स्त्रीचा नाजूकपणा एकत्रितपणे दर्शवणारा कवी ना. धों.  महानोर यांची लावणी 'श्रावणाचं ऊन्ह मला झेपेना' ही आशा भोसले यांनी 'एक होता विदूषक' या चित्रपटासाठी गायली. ती प्रचंड गाजली.

N D Mahanor : राजकीय कारकीर्द

शेती आणि साहित्य क्षेत्रात यशस्वी मुशाफिरी करत असताना त्यांनी विधिमंडळात आमदार म्हणूनही प्रतिनिधित्व केलं. ते १९७८ साली त्यांची राज्यपाल नियुक्त महाराष्ट्र विधान परिषदेचे नियुक्त सदस्य झाले. कला आणि शेती क्षेत्रातुन त्यांची विधानपरिषदेवर नियुक्ती करण्यात आली होती.

नामदेव धोंडो महानोर  गीतकार असलेले चित्रपट

• जैत रे जैत – १९७७
• सर्जा – १९८७
• एक होता विदूषक – १९९२
• मुक्ता – १९९४
• अबोली -१९९५
• दोघी – १९९५
• ऊरुस – २००८
• अजिंठा – २०११
• यशवंतराव चव्हाण – २०१२
• दूरच्या रानात केळीच्या बनात (आल्बम) – २०१४?
• मालक – २०१५

महानोर यांना मिळालेले सन्मान आणि पुरस्कार 

• कृषीभूषण (महाराष्ट्र शासन) – १९८५
• भारत सरकारचा 'पद्मश्री' पुरस्कार – १९९१
• 'वनश्री' पाणलोट पर्यावरण क्षेत्रातील कार्याबद्दल. इ.स १९९१
• भालचंद्र वनाजी नेमाडे यांना 'देखणी'साठी १९९२ साली ना.धों. महानोर पुरस्कार मिळाला होता.
• साहित्य अकादमी पुरस्कार, इ.स. २००० – 'पानझड'
• पहिले जलसाहित्य संमेलन नागपूरमध्ये २००३ मध्ये झाले होते . संमेलनाध्यक्ष – श्री. ना.धों. महानोर होते. हे संमेलन नागपूरच्या महिला पाणी मंचाच्या सहकार्याने पार पडले होते.
• 'कृषिरत्न' शेती क्षेत्रातील बहुमोल कामगिरीबद्द्ल सुवर्ण्पदक इ.स. २००४
• डॉ. पंजाबराव देशमुख गौरव पुरस्कार इ.स. २००४
• कुसुमाग्रज प्रतिष्ठानचा जनस्थान पुरस्कार, इ.स. २००९
• नंदुरबारचे पहिले जिल्हा साहित्य संमेलन, १४ जानेवारी २००९ रोजी नंदुरबार येथे झाले होते. संमेलनाध्यक्ष रानकवी ना. धों. महानोर होते.
• विंदा करंदीकर जीवनगौरव पुरस्कार (महाराष्ट्र शासन) २०१२
• मराठी साहित्य परिषदेच्या वतीने पुणे शहरातील बालगंधर्व रंगमंदिराच्या कलादालनात २२ फेब्रुवारी २०१२ रोजी झालेल्या पहिल्या पर्यावरणप्रेमी साहित्य संमेलनाचे ते अध्यक्ष होते.
• यशवंतराव चव्हाण यांच्या जन्मशताब्दीनिमित्त महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यामधील फलटण या गावी, २५ ते २७ नोव्हेंबर २०१२ या दिवशी यशवंतराव चव्हाण स्मृति साहित्य संमेलन झाले. महाराष्ट्र साहित्य परिषदेच्या पुणे व फलटण शाखा आणि सातारा जिल्हा परिषद यांनी या संमेलनाचे आयोजन केले होते. संमेलनाच्या अध्यक्षपदी ना.धों. महानोर होते.
• जागतिक चित्रपट महोत्सव गीतकार जीवन गौरव पुरस्कार, पुणे २०१५
• महानोर आणि त्यांच्या पत्नी सुलोचना यांना यशवंत-वेणू पुरस्कार (२०१७)
• 'मराठवाडा भूषण'
• अनंत भालेराव स्मृतिपुरस्कार.
• इ.स. १९९३ सालापासून सेवा संघाच्या माध्यमातून सु.ल. गद्रे यांनी त्यांच्या आईवडिलांच्या स्मरणार्थ साहित्य, कला आणि शिक्षण या तीन क्षेत्रांत पुरस्कार ठेवले आहेत. ना.धों. महानोर यांनाही हा पुरस्कार मिळाला होता.
•  इतकेच नाही तर २४ मार्च २०१४ रोजी सुरू झालेल्या दशदिवसीय ई-साहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपदही त्यांनी भूषविले होते.
• यशवंतराव चव्हाण स्मृती समिती, अंबाजोगाईचा ३ रा भगवानराव लोमटे स्मृती राज्य पुरस्कार – २०१५
• औदुंबर साहित्य संमेलनाचे अध्यक्षपद.

हेही वाचा 

• अण्णा भाऊ साठे यांच्या मुंबई येथील स्मारकाचा आराखडा नव्याने तयार करू : उपमुख्यमंत्री फडणवीस
  
• Haryana Violence : 'अधिकारी प्रत्येकाचे रक्षण करू शकत नाही'; हिंसाचारावर हरियाणाचे CM 'खट्टर' यांचे विधान