इंडियन फार्मर्स फर्टिलायझर कोऑपरेटिव्ह लिमिटेडने (इफ्को) गुजरातमधील कलोल येथे देशातील पहिला नॅनो लिक्विड युरिया प्रकल्प उभारला आहे. या युरियाची अर्धा लिटरची बाटली पारंपरिक युरियाच्या एका पोत्याएवढे पोषक तत्त्वे देतो. पीक उत्पादनासाठी फायदेशीर आणि शेतकर्‍यांच्या उत्पन्नात वाढ होईल असे नॅनो युरिया देशातील कृषी क्षेत्राचा कायापालट करू शकते.
नॅनो तंत्रज्ञानाचा वापर करून पिकाच्या वाढीसाठी आवश्यक असणार्‍या पोषक युरियाच्या घटकास नॅनो युरिया असे म्हटले जाते. पारंपरिक युरियाला नॅनो युरिया हा पर्याय होऊ शकेल आणि 50 टक्क्यांनी युरियाचा वापर कमी करू शकेल. नॅनो लिक्विड युरिया हे पूर्णपणे भारताने विकसित केलेले उत्पादन आहे.
द्रवरूप नॅनो युरिया दोन टप्प्यांत थेट पिकांच्या पानांवर फवारता येणार आहे. पिकांना पूर्वीसारखे जमिनीतून युरिया पोहोचविण्याची गरज उरणार नाही. द्रवरूपातील अल्ट्रा स्मॉल पार्टिकल्स पानांच्या माध्यमातून जमिनीत शोषले जातात. पारंपरिक पद्धतीत 70 टक्के युरिया पिकांपर्यंत न पोहोचता अतिपाण्यामुळे जमिनीत मुरून बसतो किंवा हवेत उडून जातो. थोडक्यात वाया जायचा. ज्यामुळे जमीन अ‍ॅसिडिक बनते. जलस्रोत प्रदूषित होतात. जमिनीतील युरियाच्या वापराला आळा घालण्यासाठी संशोधकांनी द्रव रूपातील नॅनो युरिया विकसित केले आहे. नॅनो युरिया ड्रोनच्या माध्यमातूनही पिकांवर फवारता येणार आहे. पिकांवर फवारण्यासाठी एक लीटर पाण्यात 2-4 मिलीलिटर नॅनो युरिया मिसळावे लागते.
– द्रव रूपातील नॅनो युरिया हे पिकांच्या पोषणासाठी प्रभावी आणि कार्यक्षम आहे, जे सुधारित पोषण गुणवत्तेसह उत्पादन वाढवते.
– नॅनो युरिया लिक्विडच्या वापरामुळे पर्यावरण, पाणी आणि मातीचे प्रदूषण होणार नाही.
– युरियावरील खर्च कमी झाल्याने तसेच पिकाच्या उत्पादनात वाढ झाल्याने शेतकर्‍यांच्या उत्पन्नात वाढ होऊ शकेल.
– नॅनो युरिया बाटली स्वरूपात मिळणार असल्याने खतांच्या साठवणुकीसाठी लागणारे गोदाम, वाहतूक आदींच्या खर्चात बचत होऊ शकते.
– नॅनो युरियाची अर्धा लिटरची बाटली साधारण 240 रुपयांना उपलब्ध होणार आहे. म्हणजे पारंपरिक युरियाच्या दहा टक्के किमतीला शेतकर्‍यांना मिळणार आहे.
-येत्या काळात देशभरात असे आणखी 8 प्रकल्प उभारण्यात येणार.
-चालू आर्थिक वर्षात पाच कोटी बाटल्यांचे उत्पादन करण्याचे लक्ष्य.
