एलन मस्क घडवणार मंगळ ग्रहाचे 'पर्यटन' ? जाणून घ्‍या सर्वात शक्तिशाली रॉकेट 'स्टारशिप'बद्दल
पुढारी ऑनलाईन डेस्‍क : जगातील आघाडीची अंतराळ संशोधन कंपनी SpaceX एक नवा विक्रम आपल्‍या नावावर नोंदविण्‍यासाठी सज्‍ज झाली आहे. SpaceX चे स्टारशिप रॉकेट आज पहिले चाचणी उड्डाण करणार आहे. ( Starship rocket system ) चंद्र आणि मंगळावर आणि त्यापलीकडे अंतराळवीरांना पाठवण्यासाठी डिझाइन केलेले हे आतापर्यंतचे सर्वात शक्तिशाली रॉकेट मानले जात आहे. त्‍याविषयी जाणून घेवूया
स्टारशिप रॉकेट
SpaceX चे स्टारशिप स्पेसक्राफ्ट आणि सुपर हेवी रॉकेट यांना एकत्रितपणे स्टारशिप असे नाव देण्यात आले आहे. स्टारशिप हे अंतराळयान आहे जे पृथ्वीच्या कक्षेत, चंद्र, मंगळ आणि त्यापलीकडे क्रू आणि कार्गो दोन्ही वाहून नेण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे. हे जगातील आतापर्यंतचे सर्वात शक्तिशाली प्रक्षेपण वाहन असेल. या रॉकेटची उंची १२० मीटर आणि व्यास ९ मीटर आहे.
Starship rocket system : मोहिमेचे टप्पे किती?
सर्वात शक्‍तीशाली ( सुपर हेवी ) हा स्टारशिप लाँच सिस्टमचा पहिला टप्पा आहे. सब-कूल्ड लिक्विड मिथेन (CH4) आणि लिक्विड ऑक्सिजन (LOX) वापरून 33 रॅप्टर इंजिन आहे. हे पुन्हा वापरता येणारे रॉकेट आहे. तो पृथ्वीच्या वातावरणात पुन्हा प्रवेश करू शकेल आणि प्रक्षेपणस्थळी परत येऊ शकेल. त्याची उंची ६९ मीटर, व्यास ९ मीटर आणि थ्रस्ट क्षमता ३,४०० टन प्रति ७.५ एमएलबी आहे.
स्टारशिप : स्टारशिप हे अंतराळयान आणि स्टारशिप प्रणालीचा दुसरा टप्पा आहे. वाहनामध्ये एकात्मिक पेलोड विभाग आहे आणि ते पृथ्वीच्या कक्षेत, चंद्र, मंगळ आणि त्यापलीकडे क्रू आणि कार्गो वाहून नेण्यास सक्षम आहे. स्टारशिप देखील पृथ्वीवर एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी जाण्यास सक्षम आहे. ते एका तासात किंवा त्यापेक्षा कमी वेळात जगात कुठेही जाऊ शकते. स्टारशिप वाहन 50 मीटर उंचीचे, 9 मीटर व्यासाचे आणि 1,200 टन प्रति 2.6 एमएलबी क्षमता आणि 100 ते 150 टन पेलोड क्षमता आहे.
रॅप्टर इंजिन : रॅप्टर इंजिन हे पुन्हा वापरता येण्याजोगे मिथेन-ऑक्सिजन स्टेज्ड-कम्बशन इंजिन आहे. हे स्टारशिप सिस्टमला शक्ती देते. स्टारशिपमध्‍ये सहा इंजिन, तीन रॅप्टर इंजिन आणि तीन रॅप्टर व्हॅक्यूम (RVac) इंजिनचा समावेश असेल, जे स्पेसच्या व्हॅक्यूममध्ये वापरण्यासाठी डिझाइन केलेले आहेत.
… तर मिशन पुढे ढकलले जाणार
अमेरिकेच्या टेक्सास राज्यातील SpaceX स्पेसपोर्टवरून ( Starship rocket ) मध्यवर्ती वेळेनुसार सकाळी 8:00 वाजता (1300 GMT) रॉकेट प्रक्षेपित होणार आहे. सोमवारच्या लाँचला उशीर झाल्यास वीकेंडसाठी राखीव वेळा देखील सेट केल्या आहेत. यासंदर्भात एलन मस्क यांनी रविवारी ट्विटर स्पेसवर लाइव्ह प्रोग्राममध्ये म्हटलं आहे की, ‘हे एक गुंतागुंतीच्या, प्रचंड रॉकेटचे पहिले प्रक्षेपण आहे. हे रॉकेट अनेक प्रकारे अयशस्वी होऊ शकते. आम्ही खूप सावध आहोत आणि काही चिंताजनक आढळल्यास, मिशन पुढे ढकलले जाईल.”
स्टारशिपच्‍या प्रक्षेपणानंतर…
जर सर्व काही योजनेनुसार झाले तर, सुपर हेवी बूस्टर लॉन्च झाल्यानंतर सुमारे तीन मिनिटांनी स्टारशिपपासून वेगळे होईल आणि सहा इंजिनांसह स्टारशिप सुमारे 150 मैलांच्या उंचीवर उड्डाण करेल. प्रक्षेपणानंतर सुमारे ९० मिनिटांनी ते पृथ्वीच्या जवळची कक्षा पूर्ण करेल. मस्क म्हणाले, ‘ते कक्षेत पोहोचले तर ते मोठे यश असेल.’
स्टारशिप सुरू केल्याने काय फायदा होईल?
स्टारशिप हे मंगळावर आणि परतीच्या लांब पल्ल्याच्या सहलींसाठी वापरले जाईल. त्‍यासाठी ९ महिन्‍यांचा कालावधी लागू शकतो. मस्क पेलोड क्षेत्रात सुमारे ४० केबिन बसवण्याचा विचार करत आहे. मला वाटते की, “प्रत्येक केबिनमध्ये दोन किंवा तीन लोक आणि मंगळावर जाणार्‍या प्रत्येक फ्लाइटमध्ये सुमारे १०० लोकांना जावे.”
नासाच्या आर्टेमिस प्रोग्राममध्ये स्टारशिप देखील महत्त्वाची भूमिका बजावेल, ज्याचा उद्देश दीर्घ कालावधीसाठी चंद्रावर मानव पाठवण्याचा आहे. एप्रिल 2021 मध्ये, यूएस स्पेस एजन्सीने या दशकात अंतराळवीरांना चंद्राच्या पृष्ठभागावर पोहोचविण्यास सक्षम असलेल्या लँडरमध्ये स्टारशिप विकसित करण्यासाठी SpaceX सोबत करार केला आहे.
Elon Musk’s SpaceX made final preparations early on Monday to launch its powerful new Starship rocket system to space for the first time, on a brief but highly anticipated uncrewed test flight from the Gulf Coast of Texas https://t.co/W7MZwK1ZPr
— Reuters (@Reuters) April 17, 2023