EPFO (Employees' Provident Fund Organisation) ही भारत सरकारची एक संस्था आहे जी कर्मचार्यांच्या भविष्य निर्वाह निधी आणि पेन्शन यांची देखरेख करते. EPF खात्यात दरमहा दोन प्रकारचे योगदान केले जाते – EPF (भविष्य निर्वाह निधी) आणि EPS (पेन्शन योजना).
अनेक कर्मचार्यांना EPS म्हणजेच पेन्शन स्कीममधील रक्कम कधी काढता येते हे नीट माहिती नसते. चला तर मग जाणून घेऊया EPS रक्कम काढण्याचे नियम, अटी आणि प्रक्रिया सविस्तरपणे.
EPS म्हणजे Employees' Pension Scheme (1995). यातून कर्मचारी सेवानिवृत्तीनंतर दरमहा नियमित पेन्शन मिळवू शकतो. प्रत्येक महिन्याला तुमच्या पगारातून ठराविक रक्कम EPS खात्यात जमा होते.
सेवा 10 वर्षांपेक्षा कमी असेल, तर रक्कम काढता येते
जर एखाद्या कर्मचाऱ्याने 10 वर्षांपेक्षा कमी कालावधीसाठी काम केले असेल, आणि नोकरी सोडली असेल, तर तो EPS मधील एकरकमी रक्कम काढू शकतो.
यासाठी EPFO च्या पोर्टलवर Form 10C भरावा लागतो.
ही रक्कम “Table D” नुसार सेवा वर्षांच्या आधारावर दिली जाते.
उदा: जर तुम्ही 6 वर्षे EPS मध्ये योगदान दिले आणि नोकरी सोडली, तर Form 10C भरून तुम्ही काही हजार रुपयांची एकरकमी पेन्शन रक्कम मिळवू शकता.
सेवा 10 वर्षे किंवा त्यापेक्षा जास्त असेल, तर रक्कम काढता येत नाही
जर EPS मध्ये तुमची सेवा 10 वर्षांहून जास्त असेल, तर पेन्शन रक्कम काढता येत नाही.
अशा परिस्थितीत, तुम्हाला "Scheme Certificate" घ्यावे लागते.
58 वर्षे पूर्ण झाल्यावर तुम्ही Form 10D भरून मासिक पेन्शन सुरू करू शकता.
50 वर्षांनंतर "Early Pension" सुद्धा घेता येते, मात्र त्यामध्ये रक्कम थोडी कमी मिळते.
होय, पण 10 वर्षांपेक्षा कमी सेवा केल्यास अन्यथा, जरी ती रक्कम पासबुकमध्ये दिसत असली, तरी काढता येणार नाही.
EPS रक्कम काढण्यासाठी लागणारे फॉर्म्स
फॉर्म कधी वापरावा उपयोग Form 10C EPS सेवा < 10 वर्षे
एकरकमी रक्कम काढण्यासाठी Form 10D EPS सेवा ≥ 10 वर्षे आणि वय ≥ 58 वर्षे
मासिक पेन्शन सुरू करण्यासाठी Scheme Certificate EPS सेवा ≥ 10 वर्षे पण पेन्शन वय झाले नाही भविष्यात पेन्शन घेण्यासाठी प्रमाणपत्र
EPS रक्कम पासबुकमध्ये का दिसत नाही?
EPS ही PF सारखी सामान्य बचत रक्कम नसून, ती पेंशनसाठी राखीव ठेवलेली असते.
म्हणून, ही रक्कम पासबुकमध्ये वेगळ्या रकान्यात दर्शवली जाते.
काहीवेळेस ही “Balance” म्हणून काढता येत नाही.
EPFO Portal वर EPS कशी काढावी?
https://www.epfindia.gov.in या संकेतस्थळावर जा.
UAN आणि पासवर्डने लॉगिन करा.
“Online Services” मध्ये जाऊन Form 10C निवडा.
आवश्यक माहिती भरा आणि सबमिट करा.
EPS एकरकमी रक्कम किती मिळते?
ही रक्कम सेवा वर्षे आणि शेवटचा पगार (Basic + DA) यांच्या आधारे ठरते.
EPFO च्या अधिकृत "Table D" प्रमाणे गणना केली जाते.
EPFO अंतर्गत पेन्शन योजना ही दीर्घकालीन फायदे देणारी योजना आहे. मात्र, 10 वर्षांहून कमी सेवा असल्यास तुम्ही ती एकरकमी रक्कम काढू शकता. 10 वर्षांपेक्षा जास्त सेवा झाल्यास तुम्हाला मासिक पेन्शनसाठी Scheme Certificate घ्यावे लागते. प्रत्येक कर्मचार्याने आपली सेवा किती वर्षांची आहे हे तपासून योग्य वेळी योग्य निर्णय घ्यावा. तुमचा EPS सेवाकाल किती आहे हे माहित नसेल, तर EPFO पोर्टलवर “Service History” विभागात तपासा.
