गर्भधारणा झाल्यावर एखाद्या महिलेला गर्भपात झाल्यास, तो क्षण खूप दुःखदायक असतो. साधारणपणे महिलांमध्ये एकदा गर्भपात होणे सामान्य मानले जाते. मात्र, जर एखाद्या महिलेला हा त्रास वारंवार होत असेल, तर हे तिच्या शरीरातील एखाद्या मोठ्या आरोग्य समस्येचे संकेत असू शकते.
दिल्लीच्या आरएमएल हॉस्पिटलमधील महिला रोग विभागाच्या प्रमुख डॉ. सलोनी चड्ढा यांनी एका वृत्तसंस्थेला वारंवार गर्भपात होण्यामागील मुख्य कारणे आणि त्यापासून बचावाच्या उपायांविषयी महत्त्वाची माहिती दिली आहे.
डॉ. सलोनी चड्ढा यांच्या मते, वारंवार गर्भपात होण्याची अनेक कारणे असू शकतात:
1. हार्मोनची गडबड (Hormonal Imbalance): काही महिलांमध्ये प्रोजेस्टेरॉन (Progesterone) किंवा इन्सुलिन यांसारख्या हार्मोन्सची पातळी बिघडल्यास गर्भपात होतो.
2. गुणसूत्र/क्रोमोसोममधील दोष (Chromosomal Defects): गर्भधारणेच्या पहिल्या तिमाहीत (First Trimester - 13 आठवड्यांपर्यंत) होणाऱ्या सुमारे 50% गर्भपाताचे कारण गुणसूत्र संबंधी असामान्यता (Abnormalities) असते. महिला किंवा पुरुष दोघांच्याही क्रोमोसोममध्ये दोष असल्यास भ्रूणाचा विकास (Fetal Development) योग्य प्रकारे होत नाही.
3. संक्रमण (Infection): युरिनरी ट्रॅक (Urinary Tract) किंवा प्रजनन मार्गातील (Reproductive Tract) संक्रमण (Infection) देखील गर्भपाताचा धोका वाढवते.
4. वाढते वय: डॉ. सलोनी सांगतात की, 20 वर्षांच्या आसपासच्या महिलांमध्ये गर्भपाताचा धोका 12% ते 15% असतो, तर 40 वर्षांपर्यंत हा धोका वाढून सुमारे 25% पर्यंत पोहोचतो.
5. पूर्वीचा गर्भपात: ज्या महिलेचा एकदा गर्भपात झाला आहे, तिला दुसऱ्यांदा गर्भपात होण्याची शक्यता सुमारे 25% असते.
अनेक महिलांना गर्भपात होत आहे हे लक्षातही येत नाही. ज्या महिलांना लक्षणे दिसतात, त्यांच्यामध्ये खालील गोष्टी आढळू शकतात:
रक्तस्त्राव (Bleeding): हलक्या ते जास्त प्रमाणात रक्तस्त्राव होणे.
पोटात वेदना आणि पेटके: पोटात किंवा ओटीपोटात (Abdomen) तीव्र वेदना (Cramps) होणे.
कंबरदुखी: कंबर दुखणे, जी हलक्यापासून गंभीर स्तरापर्यंत असू शकते.
रक्ताचे छोट्या गाठी होणे (Blood Clots): रक्तस्रावाबरोबर रक्ताचे लहान गाठी बाहेर पडणे.
गर्भपात टाळण्यासाठी किंवा त्याचा धोका कमी करण्यासाठी गरोदरपणापूर्वीच काळजी घेणे आवश्यक आहे.
1. शरीराची संपूर्ण तपासणी (Full Body Checkup): गर्भधारणेपूर्वी थायरॉईड (Thyroid), शुगर, हार्मोन्स आणि कोणत्याही प्रकारचे संक्रमण (Infection) तपासण्यासाठी संपूर्ण चाचण्या करून घ्या.
2. पौष्टिक पूरक आहार: डॉक्टरांच्या सल्ल्यानुसार फोलिक ॲसिड (Folic Acid), लोह (Iron) आणि व्हिटॅमिन D ची योग्य मात्रा शरीराला मिळत असल्याची खात्री करा.
3. तणाव कमी करा: मानसिक ताण किंवा स्ट्रेस हे गर्भपाताचे एक प्रमुख कारण असू शकते. शक्य असल्यास तणावापासून दूर राहा.
4. व्यसनांपासून दूर राहा: धूम्रपान, मद्यपान आणि जास्त प्रमाणात कॅफिनचे सेवन पूर्णपणे टाळा.
गर्भधारणेपूर्वी आपल्या आरोग्याची पूर्ण तपासणी करणे आणि डॉक्टरांनी सांगितलेल्या उपायांचे पालन करणे, हे वारंवार होणारा गर्भपात टाळण्यासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
