भारतामध्ये विशेषत: थंडीच्या दिवसांत गूळ, तीळ आणि शेंगदाणे (शेंगदाणा) यांचा वापर मोठ्या प्रमाणात केला जातो. मकरसंक्रांतीच्या काळात तर 'तिळगूळ घ्या गोड गोड बोला' म्हणत या तिन्ही पदार्थांचे लाडू किंवा वड्याच्या स्वरूपात सेवन करण्याची परंपरा आहे. मात्र, हा केवळ समारंभाचा पदार्थ नसून, थंडीच्या दिवसांत शरीराला नैसर्गिकरित्या ऊर्जा, उष्णता आणि ताकद देणारे हे एक प्रभावी औषधच आहे. या तिन्ही पदार्थांचे वैज्ञानिक आणि आरोग्यदायी फायदे जाणून घ्या
गूळ हे साखरेला एक उत्तम आणि आरोग्यदायी पर्याय आहे. थंडीत गूळ खाण्याचे फायदे:
नैसर्गिक उष्णता: गुळाची प्रकृती उष्ण असते. हिवाळ्यात गूळ खाल्ल्याने शरीराचे तापमान नियंत्रित राहते आणि थंडीपासून बचाव होतो.
लोहाचा मोठा स्रोत (Iron Source): गूळ हा लोहाचा एक चांगला स्रोत आहे. लोहामुळे शरीरातील हिमोग्लोबिन वाढते, ज्यामुळे अशक्तपणा दूर होतो.
पचनक्रिया सुधारते: जेवणानंतर थोडा गूळ खाल्ल्यास पचनक्रिया सुधारते आणि बद्धकोष्ठतेची समस्या दूर होते.
श्वसनमार्गाची स्वच्छता: गूळ खाल्ल्याने फुफ्फुसे आणि श्वसनमार्ग स्वच्छ राहतो, ज्यामुळे सर्दी आणि खोकल्यामध्ये आराम मिळतो.
तिळाचा वापर फक्त लाडवांपुरता मर्यादित नाही. तिळातून मिळणारे फायदे थंडीसाठी महत्त्वाचे आहेत:
कॅल्शियमचा साठा: तिळामध्ये कॅल्शियम (मुबलक प्रमाणात आढळते. हे हाडे मजबूत करण्यासाठी आणि संधिवात सारख्या थंडीत वाढणाऱ्या समस्यांपासून बचाव करण्यासाठी आवश्यक आहे.
शरीरासाठी ऊर्जा: तिळात आरोग्यदायी फॅट्स आणि प्रथिने असतात, जे शरीराला दीर्घकाळ ऊर्जा देतात.
नैसर्गिक तेल: तिळात नैसर्गिक तेल असते, जे त्वचा आणि केसांना थंडीत येणाऱ्या कोरडेपणापासून वाचवते.
रोगप्रतिकारशक्ती: तिळात असलेले झींक आणि सेलेनियम रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यास मदत करतात.
शेंगदाणे हे गरीबांचा बदाम म्हणून ओळखले जातात आणि ते ऊर्जेचा एक स्वस्त आणि प्रभावी स्रोत आहेत:
उच्च प्रथिने (High Protein): शेंगदाणे हे प्रथिनांचा एक उत्कृष्ट स्रोत आहेत, जे स्नायूंची वाढ आणि दुरुस्ती करण्यासाठी महत्त्वाचे आहेत.
आरोग्यदायी फॅट्स: शेंगदाण्यात असणारे असंतृप्त फॅट्स हृदयासाठी चांगले असतात. हे खराब कोलेस्ट्रॉल कमी करण्यास मदत करतात.
थंडीत उष्णता: गूळ आणि तिळाप्रमाणे शेंगदाणे देखील शरीराला नैसर्गिकरीत्या उष्णता देतात, ज्यामुळे थंडीचा सामना करणे सोपे होते.
व्हिटॅमिन आणि मिनरल्स: शेंगदाण्यात व्हिटॅमिन ई, नियासिन (Niacin) आणि मॅग्नेशियम (Magnesium) यांसारखी आवश्यक पोषक तत्वे असतात.
तिळगूळ लाडू/वड्या: रोजच्या आहारात तिळगूळ लाडू किंवा वडीचा समावेश करा.
शेंगदाणे: भाजलेले शेंगदाणे किंवा शेंगदाणा चिक्की खावी.
गूळ: चहामध्ये साखरेऐवजी गूळ वापरा किंवा जेवणानंतर छोटा खडा खावा.
या त्रिकुटाचे सेवन केल्याने थंडीच्या काळात येणारा आळस दूर होतो आणि शरीर निरोगी राहते.
