मानवी हृदय हे आपल्या शरीराचे इंजिन असते. जोपर्यंत हृदय व्यवस्थितपणे रक्त पंप करते, तोपर्यंत आपले शरीर सुरळीत चालते. मात्र, हृदयाच्या कार्यक्षमतेत कोणताही दोष निर्माण झाल्यास, शरीरामध्ये अनेक प्रकारच्या समस्या आणि धोक्याचे संकेत दिसू लागतात. हृदयविकार किंवा हृदयाची विफलता ही गंभीर स्थिती आहे, ज्यात हृदय शरीराच्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी पुरेसे रक्त पंप करू शकत नाही.
तुमचे हृदय योग्य प्रकारे रक्त पंप करत नाहीये, हे ओळखण्यासाठी खालील 10 प्राथमिक आणि महत्त्वाचे संकेत तज्ज्ञांनी दिले आहेत, जे दिसताच तुम्ही त्वरित सावध होऊन वैद्यकीय सल्ला घ्यावा.
सततचा आणि तीव्र थकवा (Persistent Fatigue):
हृदय योग्य प्रकारे रक्त पंप करत नसल्यास, स्नायूंना पुरेसा ऑक्सिजन मिळत नाही. त्यामुळे कोणतेही काम न करताही किंवा कमी काम केल्यावरही तुम्हाला अशक्तपणा आणि तीव्र थकवा जाणवतो.
श्वास घेण्यात अडचण (Shortness of Breath):
हृदय कमजोर झाल्यास, रक्त फुफ्फुसांमध्ये जमा होऊ लागते. यामुळे चालताना, जिने चढताना किंवा कधीकधी विश्रांती घेतानाही श्वास घेण्यास त्रास होतो किंवा धाप लागते.
पाय आणि घोट्याला सूज (Swelling in Legs and Ankles):
जेव्हा हृदय कमजोर होते, तेव्हा रक्तप्रवाह मंदावतो. यामुळे द्रवपदार्थ पायांमध्ये जमा होऊ लागतो, परिणामी पाय, घोटे आणि पोटऱ्या सुजतात. याला 'एडीमा' असेही म्हणतात.
छातीत दुखणे किंवा अस्वस्थता (Chest Pain or Discomfort):
हृदयाला पुरेसा रक्तपुरवठा न झाल्यास छातीत वेदना किंवा जडपणा जाणवतो. ही वेदना मान, खांदा किंवा हातापर्यंत पसरू शकते.
हृदयाचे ठोके अनियमित होणे (Irregular Heartbeat):
तुमच्या हृदयाचे ठोके खूप जलद, खूप हळू किंवा अनियमित वाटू शकतात. यामुळे हृदय व्यवस्थित रक्त पंप करत नाहीये, याचा हा थेट संकेत असू शकतो.
झोपताना त्रास होणे:
रात्री झोपताना श्वास घेण्यासाठी अडचण आल्यामुळे तुम्हाला वारंवार उठावे लागते. काही लोकांना उशीचा आधार घेऊन बसून झोपावे लागते.
सतत खोकला (Persistent Cough):
फुफ्फुसांमध्ये द्रव जमा झाल्यामुळे कोरडा किंवा कफ असलेला खोका सतत येत राहतो. या खोकल्यातून कधीकधी गुलाबी रंगाचे रक्त देखील बाहेर पडू शकते.
चक्कर येणे किंवा मूर्च्छा येणे (Dizziness or Fainting):
मेंदूपर्यंत पुरेसा रक्तपुरवठा न झाल्यामुळे चक्कर येणे, डोळ्यासमोर अंधारी येणे किंवा अचानक मूर्च्छा येणे हे हृदयाच्या गंभीर समस्येचे लक्षण असू शकते.
वजन वाढणे:
हृदयविकाराच्या सुरुवातीच्या टप्प्यात शरीरात द्रव जमा झाल्यामुळे अचानक वजन वाढू शकते, भलेही तुम्ही जास्त खाल्ले नसेल.
पचनक्रियेत समस्या:
काहीवेळा रक्तप्रवाहातील बदलांमुळे यकृत आणि पचनसंस्थेवर परिणाम होतो. यामुळे भूक न लागणे, मळमळ किंवा पोट फुगल्यासारखे वाटणे ही लक्षणे दिसू शकतात.
वरीलपैकी कोणतेही लक्षण, विशेषतः श्वास घेण्यास अडचण किंवा तीव्र छातीतील वेदना वारंवार जाणवत असल्यास, वेळ न घालवता त्वरित डॉक्टर किंवा हृदयविकार तज्ज्ञांचा सल्ला घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. वेळेवर निदान आणि उपचार हृदयविकाराचा धोका कमी करू शकतात
