डीप व्हेन थ्रोम्बोसिस (डीव्हीटी) हा एक गंभीर; परंतु टाळता येण्याजोगा रक्तवाहिन्यांचा विकार आहे, ज्यामुळे जीवघेणी गुंतागुंत होऊ शकते.यात शरीरात खोलवर असलेल्या नसांमध्ये रक्ताची गुठळी निर्माण होते.
नसांमधील रक्ताची गुठळी सामान्यतः मांडी किंवा पायामध्ये तयार होते; मात्र शरीराच्या इतर भागांतदेखील या तयार होऊ शकतात. या गुठळ्या रक्त प्रवाह रोखू शकतात आणि सूज किंवा वेदना निर्माण करू शकतात. उपचार न केल्यास, गुठळी फुटू शकते आणि फुफ्फुसांमध्ये जाऊ शकते, ज्यामुळे पल्मोनरी एम्बोलिझम (पीई) होऊ शकते, जी एक गंभीर गुंतागुंत असते.
दीर्घकाळ बसून राहणे किंवा गतिहीन जीवनशैली, शस्त्रक्रिया, विशेषतः ऑर्थोपेडिक प्रक्रिया, कर्करोग किंवा रक्त गोठण्याचे विकार अशी काही वैद्यकीय परिस्थिती यासारखे अनेक घटक डीव्हीटीचा धोका वाढवू शकतात. तसेच,
* गर्भधारणा आणि प्रसूतीनंतरचा काळ
* धूम्रपान आणि लठ्ठपणा
* गर्भनिरोधक गोळ्या किंवा हार्मोन थेरपीचा वापर, कौटुंबिक इतिहास
* धूम्रपान आणि लठ्ठपणा सारखे घटक देखील डीव्हीटीचा धोका वाढवू शकतात.
एका पायाला सूज (क्वचितच दोन्ही), वेदना किंवा संवेदनशीलता, बहुतेकदा पोटरीपासून सुरू होते, प्रभावित भागात उष्णता किंवा लालसरपणा तसेच पायात क्रॅम्पिंग किंवा जडपणा जाणवतो.
डीव्हीटीचे निदान सामान्यतः डॉपलर अल्ट्रासाऊंड सारख्या इमेजिंग चाचण्यांद्वारे केले जाते, जे रक्तवाहिन्यांमधील रक्त प्रवाह तपासते. काही प्रकरणांमध्ये, रक्त गोठण्याची स्थिती नििंश्चत करण्यासाठी डी-डायमर रक्त चाचण्या आणि व्हेनोग्राफी वापरली जाते.
लक्षणांवर आधारित डीव्हीटीचे निदान झाल्यानंतर पल्मोनरी एम्बोलिझमसारख्या गंभीर गुंतागुंत रोखण्यासाठी वेळीच उपचार करणे गरजेचे असते.
उपचार : डीव्हीटीवरील उपचारांमध्ये रक्त गोठण्याची क्षमता कमी करणे आणि नवीन गुठळी तयार होण्यापासून रोखणे यावर लक्ष केंद्रित केले जाते.
रक्त पातळ करणारे (अँटिकोआगुलंट्स) रक्त गोठण्याची क्षमता कमी करते.
कॉम्प्रेशन स्टॉकिंग्ज : पायांमध्ये रक्त प्रवाह सुधारण्यास मदत करते.
थ्रोम्बोलायटिक्स: गंभीर प्रकरणांमध्ये, रक्त गोठणे कमी करणारी औषधे वापरली जाऊ शकतात.
डॉक्टर शस्त्रक्रिया देखील करू शकतात. म्हणून, थ्रोम्बेक्टॉमी किंवा कॅथेटर-निर्देशित थ्रोम्बोलिसिस सारख्या प्रक्रिया सुचवल्या जाऊ शकतात.
शरीर सक्रिय राखावेआणि जास्त वेळ बसणे टाळावे. दर 1 ते 2 तासांनी हालचाल करावी. प्रवासादरम्यान योग्य हायड्रेशन राखावे. तज्ज्ञांच्या सल्ल्याने कॉम्प्रेशन स्टॉकिंग्ज घालावे.
वजन नियंत्रित राखावे आणि धूम्रपान टाळावे.
शस्त्रक्रियेनंतर किंवा गर्भधारणेदरम्यान डॉक्टरांच्या सल्ल्याचे पालन करावे.
