आजच्या धावपळीच्या आणि तणावपूर्ण जीवनात उच्च रक्तदाब (High Blood Pressure) ही एक सामान्य पण गंभीर समस्या बनली आहे. या 'सायलेंट किलर'वर नियंत्रण मिळवण्यासाठी अनेक जण औषधोपचारांवर अवलंबून असतात. पण तुम्हाला माहित आहे का, की तुमच्या स्वयंपाकघरातील एक सामान्य भाजी या समस्येवर नैसर्गिक उपाय ठरू शकते? होय, आम्ही बोलत आहोत बीटाबद्दल. गडद लाल रंगाचे हे कंदमूळ केवळ आरोग्यासाठीच नव्हे, तर विशेषतः उच्च रक्तदाब नियंत्रणात आणण्यासाठी एक 'सुपरफूड' म्हणून समोर येत आहे.
अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांमध्ये हे सिद्ध झाले आहे की, बीटाचा रस नियमितपणे प्यायल्याने रक्तदाब कमी होण्यास मदत होते. यामागे एक महत्त्वाचे वैज्ञानिक कारण आहे.
बीटामध्ये नैसर्गिकरित्या 'डायटरी नायट्रेट्स' (Dietary Nitrates) भरपूर प्रमाणात असतात. जेव्हा आपण बीटाचा रस पितो, तेव्हा आपल्या शरीरातील लाळ या नायट्रेट्सचे रूपांतर 'नायट्रिक ऑक्साईड' (Nitric Oxide) नावाच्या रेणूमध्ये करते. नायट्रिक ऑक्साईड आपल्या रक्तवाहिन्यांसाठी (Blood Vessels) अत्यंत फायदेशीर आहे. ते रक्तवाहिन्यांना शिथिल करते आणि रुंद करते, या प्रक्रियेला 'व्हॅसोडायलेशन' (Vasodilation) म्हणतात. रक्तवाहिन्या रुंद झाल्यामुळे रक्ताचा प्रवाह सुरळीत होतो आणि रक्तदाब आपोआप कमी होतो.
एका अभ्यासानुसार, दररोज केवळ एक ग्लास (सुमारे २५० मिली) बीटाचा रस प्यायल्याने काही तासांतच रक्तदाबात लक्षणीय घट दिसून येते.
उच्च रक्तदाबावर नियंत्रणासोबतच बीटाचे सेवन करण्याचे इतरही अनेक फायदे आहेत:
स्टॅमिना वाढवतो: व्यायामापूर्वी बीटाचा रस प्यायल्याने शरीरातील स्टॅमिना आणि ऊर्जा वाढते. नायट्रिक ऑक्साईडमुळे स्नायूंना अधिक ऑक्सिजन मिळतो, ज्यामुळे थकवा कमी जाणवतो.
अँटीऑक्सिडंट्सचा खजिना: बीटामध्ये 'बीटालेंस' (Betalains) नावाचे शक्तिशाली अँटीऑक्सिडंट्स असतात, जे शरीराला फ्री रॅडिकल्समुळे होणाऱ्या नुकसानीपासून वाचवतात आणि कर्करोगासारख्या आजारांचा धोका कमी करतात.
पोषक तत्वांनी परिपूर्ण: बीटामध्ये फोलेट, पोटॅशियम, मॅंगनीज, लोह आणि व्हिटॅमिन सी यांसारखी आवश्यक पोषक तत्वे मुबलक प्रमाणात आढळतात.
सर्वात जास्त फायदा मिळवण्यासाठी कच्च्या बीटाचा रस काढून पिणे उत्तम मानले जाते. त्याची चव अधिक चांगली करण्यासाठी तुम्ही त्यात सफरचंद, गाजर, आले किंवा लिंबाचा रस मिसळू शकता. सकाळी नाश्त्यासोबत किंवा दुपारच्या जेवणापूर्वी हा रस घेणे फायदेशीर ठरू शकते.
एक गोष्ट लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की, बीटाचा रस हा उच्च रक्तदाबावरील औषधांना पर्याय नाही. तो एक नैसर्गिक पूरक उपाय आहे. जर तुम्ही उच्च रक्तदाबाचे रुग्ण असाल, तर तुमच्या आहारात कोणताही मोठा बदल करण्यापूर्वी किंवा बीटाचा रस नियमितपणे सुरू करण्यापूर्वी आपल्या डॉक्टरांचा सल्ला घेणे अत्यंत आवश्यक आहे. यामुळे तुमचा आहार आणि औषधोपचार यांच्यात योग्य संतुलन राखले जाईल.
