Planet Formation Discovery
लंडन : खगोलशास्त्रज्ञांनी एका तरुण तार्याभोवती फिरणार्या संभाव्य नवजात महाकाय ग्रहाची एक अत्यंत मनमोहक प्रतिमा नुकतीच प्रसिद्ध केली आहे. हे संशोधन ग्रह निर्मितीच्या प्रक्रियेवर नवीन प्रकाश टाकू शकते. युरोपियन सदर्न ऑब्झर्व्हेटरीच्या (ESO) चिली येथील व्हेरी लार्ज टेलिस्कोप (VLT) द्वारे ही प्रतिमा घेण्यात आली आहे. या प्रतिमेत, एक तरुण तारा त्याच्याभोवती फिरणार्या वायू आणि धुळीच्या डोळ्याच्या आकाराच्या तबकडीने (disk) वेढलेला दिसत आहे. या तबकडीमधील एक गडद वलय सूचित करते की, एका नवजात ग्रहाचे गुरुत्वाकर्षण, जो बहुधा वायूचा महाकाय ग्रह असावा, तार्याभोवती फिरताना सामग्री गोळा करत आहे आणि आपला मार्ग तयार करत आहे.
‘आपण येथे एका बर्यापैकी मोठ्या ग्रहाबद्दल बोलत आहोत, जो बहुधा निव्वळ वायूचा विशाल गोळा असलेल्या आपल्या गुरू ग्रहाच्या वस्तुमानाच्या काही पट मोठा असेल,’ असे या अभ्यासाचे प्रमुख लेखक आणि आयर्लंडमधील युनिव्हर्सिटी ऑफ गॉलवे येथील भौतिकशास्त्र विभागाचे व्याख्याते ख्रिश्चन गिन्स्की यांनी सांगितले. ‘तो फिरताना एक पोकळी तयार करतो. कारण, सामग्री त्याच्यावर येऊन पडते.
आपण या ग्रहाला व्हॅक्यूम क्लिनरप्रमाणे समजू शकतो जो सर्व धूळ शोषून घेत आहे.’ हा ग्रह अगदी बाल्यावस्थेत असताना शोध लागल्याचे हे एक दुर्मीळ उदाहरण असू शकते. गिन्स्की आणि त्यांच्या सहकार्यांनी या संभाव्य महाकाय बाह्यग्रहाचे तबकडीमधील एक सिम्युलेशन देखील प्रसिद्ध केले आहे आणि येत्या काही महिन्यांत जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपचा वापर करून त्याच्या उपस्थितीची पुष्टी करण्याची त्यांना आशा आहे.
संशोधकांनी त्यांचे निष्कर्ष सोमवार, 9 जून रोजी प्रीप्रिंट डेटाबेस 'arXiv' वर पोस्ट केले असून, हा शोधनिबंध ‘अॅस्ट्रॉनॉमी अँड अॅस्ट्रोफिजिक्स’ या जर्नलमध्ये भविष्यात प्रकाशनासाठी स्वीकारला गेला आहे. गिन्स्की आणि त्यांचे सहकारी विविध प्रकारच्या ग्रह प्रणाली आणि आपल्या सूर्यमालेसारखी प्रणाली तयार करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या शक्तींबद्दल अधिक जाणून घेण्याचा प्रयत्न करत आहेत. यासाठी ते तरुण तार्यांचा शोध घेत आहेत, जे सक्रियपणे नवीन ग्रह जन्माला घालत असू शकतात. या नवीन प्रतिमेच्या केंद्रस्थानी असलेला तरुण तारा ‘2 MASSJ16120668-3010270’ किंवा थोडक्यात ‘2 MASSJ1612’ म्हणून ओळखला जातो आणि तो आपल्या सूर्यमालेपासून 430 प्रकाशवर्ष दूर आहे.