India vs South Africa Kolkata Test 40 wikets in spin spin bowling
ईडन गार्डन्सवरील अत्यंत धोकादायक खेळपट्टीवर भारतीय संघाला निराशाजनक पराभवाचा सामना करावा लागला. कोलकात्यात १२४ धावांच्या माफक लक्ष्याचा पाठलाग करताना भारतीय फलंदाजी पत्त्याच्या बंगल्याप्रमाणे कोसळली आणि भारताने दक्षिण आफ्रिकेविरुद्धची पहिली कसोटी गमावली.
१२४ धावांचे माफक लक्ष्य भारतासाठी 'अग्निपरीक्षा' ठरले. दुखापतग्रस्त कर्णधार शुभमन गिलच्या गैरहजेरीत कमकुवत झालेल्या भारतीय फलंदाजीवर सायमन हार्मनच्या आक्रमक फिरकीने जोरदार हल्ला चढवला आणि संघाला अक्षरशः नेस्तनाबूत केले.
४०० धावा आणि ४० बळी... या आकडेवारीनेच खेळपट्टीच्या 'अति-धोकादायक' स्वरूपाची साक्ष दिली. पण अशा खडतर परिस्थितीत पाहुण्या दक्षिण आफ्रिकेने अधिक संयम दाखवला. दुसरीकडे बावुमा, बुमराह, हार्मन आणि सुंदर यांची वैयक्तिक कामगिरी बाजूला ठेवून, ही कसोटी तिच्या खेळपट्टीमुळे आणि त्यातून उसळलेल्या वादाच्या ठिणगीमुळेच चर्चेत राहील.
नाणेफेक जिंकून फलंदाजीचा निर्णय घेणाऱ्या दक्षिण आफ्रिकेचा डाव अवघ्या १५९ धावांत धडाधड कोसळला. पहिल्या दिवसाचा खेळ जसप्रीत बुमराहच्या नावावर होता! मायदेशातील खेळपट्ट्यांवर गोलंदाजीचा उत्कृष्ट नमुना पेश करत, बुमराहने आपल्या ५/२७ या आकडेवारीने आफ्रिकेच्या वरच्या आणि मधल्या फळीला जबरदस्त हादरा दिला. जडेजा, अक्षर आणि कुलदीप यादव यांनी त्याला अचूक साथ दिली, ज्यामुळे सामन्याचा साचा पहिल्या दिवशीच निश्चित झाला होता.
भारताने पहिल्या डावात फक्त ३० धावांची नाममात्र आघाडी घेतली. केएल राहुल (३९) आणि तिसऱ्या क्रमांकावर आलेल्या वॉशिंग्टन सुंदर (२९) यांच्या संयमी खेळीने भारतीय डावाला १८९ धावांचा आधार दिला. ऋषभ पंत आणि रवींद्र जडेजाच्या उपयुक्त योगदानामुळेही संघाला काही प्रमाणात स्थैर्य मिळाले. मात्र, सायमन हार्मनने तेव्हाही अचूक मारा करत तीन महत्त्वाचे बळी घेतले. कॉर्बिन बॉश आणि मार्को जेन्सन यांनीही वेळोवेळी बळी मिळवत भारताला मोठी आघाडी घेण्याची संधी दिली नाही.
दक्षिण आफ्रिकेसाठी पराभवाचे ढग जमा झाले असताना, टेंबा बावुमाच्या दुसऱ्या डावातील अभेद्य प्रतिकाराने सामन्याला निर्णायक कलाटणी दिली. तिसऱ्या दिवशी ७ बाद ९३ धावा (आघाडी ६३ धावांची) या नाजूक परिस्थितीतून, कर्णधाराने नेतृत्व सिद्ध केले. अत्यंत अवघड आणि धोकादायक खेळपट्टीवर तो एकटा उभा राहिला आणि १३६ चेंडूंमध्ये ५५ धावांची झुंजार खेळी केली. हे या कसोटीतील पहिले आणि एकमेव अर्धशतक ठरले. तळाच्या फलंदाजांना सोबत घेऊन त्याने मौल्यवान धावांची भर घातली आणि संघाला १५३ पर्यंत पोहोचवले. ज्यामुळे द. आफ्रिकेला १२३ धावांपर्यंत आघाडी मिळवण्यात यश आले. बावुमा बाद झाला, तेव्हा त्याने संघाचा आत्मविश्वास वाढवला होता आणि विजयाचा मार्ग मोकळा केला होता.
विजयासाठीच्या १२४ धावांचा पाठलाग करताना भारताची सुरुवात निराशाजनक झाली. पहिल्या डावात उत्कृष्ट गोलंदाजी करणाऱ्या मार्को जेन्सनने यावेळीही भारताला लागोपाठ दोन झटके दिले. त्याने आपल्या पहिल्याच दोन षटकांत यशस्वी जैस्वालला (०) आणि केएल राहुलला (१) बाद केले. उपहारापर्यंत टीम इंडियाची अवस्था २ बाद १० धावा अशी बिकट झाली.
शुभमन गिल मानेच्या स्नायूंमुळे त्रस्त असल्याने त्याला विश्रांती देण्यात आली होती. त्यामुळे सुंदरने महत्त्वाची भूमिका निभावली. त्याच्या ९२ चेंडूंमधील झुंजार ३१ धावांनी पाठलाग कोसळण्याची भीती असताना भारताला सावरले. रवींद्र जडेजा आणि ध्रुव जुरेल यांच्यासोबत त्याने केलेल्या भागीदारी अत्यंत महत्त्वाच्या ठरल्या, ज्यामुळे कोसळणाऱ्या डावात भारताला काही काळ स्थिरता मिळाली. परंतु जडेजा बाद झाल्यानंतर, हार्मनने आपल्या फिरकीचे जाळे विणायला सुरुवात केली, ज्यामुळे भारताला दडपण असह्य झाले.
फक्त दोन विकेट शिल्लक असताना, अक्षर पटेलने केशव महाराजवर हल्ला करण्याचा निर्णय घेतला. त्याने एकाच षटकात दोन षटकार आणि एक चौकार मारून भारतासाठी आशा निर्माण केली. पण महाराजनेच अक्षरला बाद करून भारताच्या विजयाच्या आशा संपुष्टात आणल्या. सिराज केवळ एका चेंडूवर बाद झाला आणि दक्षिण आफ्रिकेने हा सामना ३० धावांनी जिंकला.
या विजयामुळे दक्षिण आफ्रिकेने १५ वर्षांनंतर भारतीय भूमीवर पहिला कसोटी विजय नोंदवला आहे. परिणामी आता गुवाहाटी येथील पुढील सामना अत्यंत महत्त्वाचा बनला आहे. मालिका बरोबरीत आणण्यासाठी आणि जागतिक कसोटी अजिंक्यपद स्पर्धेतील (WTC) आपली आशा जिवंत ठेवण्यासाठी भारताला तो सामना जिंकणे आवश्यक आहे.