हिवाळ्यातच का तयार होते धुके? धुके आणि धुरक्यामधील फरक समजून घ्या..

why fog only in winter experts explain difference between smog and fog

नवी दिल्ली : पुढारी ऑनलाईन

उत्तर भारतात सध्या तीव्र थंडी पडत आहे. तज्ज्ञांनी धुके आणि धुरके यांमधील फरक स्पष्ट केला आहे. धुके ही तापमान आणि आर्द्रतेमुळे तयार होणारी नैसर्गिक ऋतुगत प्रक्रिया आहे, तर धुरके हे प्रदूषण आणि धुके यांच्या मिश्रणातून तयार होते.

संपूर्ण उत्तर भारतात सध्या अंग गोठवणारी थंडी जाणवत आहे. राजधानी दिल्लीमध्ये मसुरीपेक्षाही अधिक थंडी पडत आहे. तसेच देहरादूनसह संपूर्ण उत्तराखंडमध्ये ‘कोल्ड डे’ची परिस्थिती आहे. अल्हाददायक हवेसाठी ओळखले जाणारे देहरादून शहर सध्या AQI 340 पर्यंत पोहोचले आहे.

हिवाळ्यात उत्तराखंडसह उत्तर भारतातील अनेक भागांमध्ये दाट धुके ही एक सामान्य समस्या ठरते. हिवाळ्यातच धुके का तयार होते? धूर आणि धुक्यामध्ये काय फरक आहे? हवामान तज्ज्ञांच्या मते, यामागे हवेत असलेली आर्द्रता आणि सतत घटत जाणारे तापमान ही प्रमुख कारणे आहेत.

हवामान शास्त्रज्ञ डॉ. रोहित थपलियाल यांच्या मते, हवेत नेहमीच काही प्रमाणात आर्द्रता म्हणजेच जलबाष्प (Water Vapour) उपस्थित असते. हिवाळ्यात तापमान कमी झाल्यावर हे जलवाष्प थंड हवेशी संपर्कात येते आणि संघनन (Condensation) प्रक्रियेतून जाते. या प्रक्रियेदरम्यान जलबाष्प अतिशय सूक्ष्म पाण्याच्या थेंबांमध्ये रूपांतरित होते. हे थेंब हवेत तरंगत राहतात आणि त्यातूनच धुके तयार होते. तापमान जितके अधिक घटते, तितके धुके अधिक दाट होते.

धूर आणि धुक्यामधील फरक

तज्ज्ञांच्या मते, फॉग (धुके) ही तापमान आणि आर्द्रतेमुळे तयार होणारी एक नैसर्गिक ऋतुगत प्रक्रिया आहे. तर स्मॉग हा प्रदूषण आणि कोहरा यांच्या संयोगातून तयार होतो. हिवाळ्यात वाऱ्याचा वेग कमी असल्यामुळे प्रदूषक कण वातावरणात अडकून राहतात, त्यामुळे स्मॉगची परिस्थिती अधिक गंभीर बनते.