X-ray
नवी दिल्ली : वैद्यकीय क्षेत्रात तंत्रज्ञानाने क्रांती घडवून आणली आहे, पण अनावश्यक रेडिओलॉजिकल तपासण्या जसे की एक्स-रे आणि सीटी स्कॅनचा वाढता वापर रुग्णांसाठी धोकादायक ठरत आहे. शनिवारी दिल्लीतील राम मनोहर लोहिया रुग्णालयात आयोजित न्यूरोलॉजिकल सर्जन्स सोसायटी ऑफ इंडियाच्या दोन दिवसीय प्रशिक्षण कार्यक्रमात डॉ. आर. एस. मित्तल यांनी हे मत व्यक्त केले.
त्यांनी सांगितले की, वारंवार केल्या जाणाऱ्या रेडिओलॉजी तपासण्यांमुळे होणारा विकिरण (Radiation) धोका, विशेषतः २० वर्षांखालील रुग्णांमध्ये कर्करोगाचा धोका १० टक्क्यांपर्यंत वाढवू शकतो. या प्रशिक्षण कार्यक्रमात विविध राज्यांमध्ये वैद्यकीय शिक्षण घेणारे विद्यार्थी सहभागी झाले होते, ज्यांना १५ ते ४० वर्षांचा अनुभव असलेल्या डॉक्टरांनी मार्गदर्शन केले. या प्रशिक्षणात विद्यार्थ्यांना रुग्णांची तपासणी कशी करावी, आजार कसा ओळखावा, उपचाराची गरज कधी आहे हे समजून घेणे, गरज नसताना शस्त्रक्रिया (सर्जरी) टाळणे आणि एक उत्तम न्यूरो सर्जन कसे बनायचे याचे प्रशिक्षण देण्यात आले.
सोसायटीचे संस्थापक अध्यक्ष आणि न्यूरो सर्जन प्रो. आर. एस. मित्तल म्हणाले की, तंत्रज्ञानावरील अति-अवलंबनामुळे मॅन्युअल तपासणीची कला कमकुवत होत आहे. अत्यंत आवश्यक असल्याशिवाय रेडिओलॉजी तपासणी टाळली पाहिजे, असे त्यांनी सांगितले. मॅन्युअल तपासणीला प्रोत्साहन दिल्यास केवळ रुग्णांचे आरोग्यच जपले जाणार नाही, तर अनावश्यक खर्च आणि धोकाही कमी होईल. एनएसएसआयचे माजी अध्यक्ष प्रो. एम. के. तिवारी यांनी सांगितले की, कृत्रिम बुद्धिमत्तेच्या (Artificial Intelligence - AI) युगातही मानवी कौशल्याची बरोबरी कोणी करू शकत नाही. एआय आपल्याला दिशा दाखवू शकते, पण रुग्णाची स्थिती समजून योग्य तपासणीची निवड प्रशिक्षित सर्जनच करू शकतात.
डॉक्टरांनी सांगितले की, आजकाल तरुणांमध्ये स्पॉन्डिलायटिस आणि डिस्क संबंधित समस्या झपाट्याने वाढत आहेत. याचे मुख्य कारण म्हणजे चुकीची मुद्रा, मोबाईल आणि कॉम्प्युटरचा दीर्घकाळ वापर, तणाव आणि व्यायामाची कमतरता. तज्ज्ञांनी नियमित व्यायाम, योग्य बसण्याची मुद्रा आणि संतुलित आहाराने या समस्या थांबवता येतात असे सुचवले.
दररोज स्ट्रेचिंग आणि व्यायाम करा.
बसण्याची योग्य मुद्रा अवलंबा.
मोबाईल आणि कॉम्प्युटरचा वापर मर्यादित करा.
कॅल्शियम आणि व्हिटॅमिन डी युक्त आहार घ्या.