पुढारी ऑनलाईन : लेखक आणि महात्मा गांधी यांचे नातू अरुण गांधी यांचे मंगळवारी अल्पशा आजाराने कोल्हापूर येथे निधन झाले. ते ८९ वर्षाचे होते. सामाजिक-राजकीय कार्यकर्ते असलेले अरुण गांधी यांच्या पार्थिवावर आज कोल्हापुरात अंत्यसंस्कार करण्यात येणार आहेत, असे त्यांचे पुत्र तुषार गांधी यांनी पीटीआय वृत्तसंस्थेशी बोलताना सांगितले. (Mahatma Gandhi's grandson Arun Gandhi passed away at Kolhapur)
अरुण गांधी यांचे गेल्या दोन महिन्यांपासून कोल्हापुरात वास्तव्य होते. त्यांच्या निधनाचे वृत्त कळताच त्यांचे पुत्र तुषार गांधी कोल्हापुरला येण्यास निघाले आहेत, अशी माहिती ज्येष्ठ पत्रकार जतिन देसाई यांनी 'पुढारी'शी बोलताना दिली.
अरुण गांधी हे मणिलाल गांधी यांचे पुत्र आहेत. १४ एप्रिल १९३४ रोजी डर्बनमध्ये त्यांचा जन्म झाला होता. ते त्यांचे आजोबा महात्मा गांधी (mahatma gandhi) यांच्या पावलावर पाऊल ठेवत सामाजिक कार्यात सक्रिय होते. अरुण गांधी यांनीही काही पुस्तके लिहिली आहेत. त्यापैकी 'द गिफ्ट ऑफ एंगर : अँड अदर लेसन्स फ्रॉम माय ग्रँडफादर महात्मा गांधी' हे त्यांचे प्रमुख पुस्तक आहे. अरुण गांधी १९८७ मध्ये त्यांच्या कुटुंबासह अमेरिकेत स्थायिक झाले होते. तेथे त्यांनी Christian Brothers विद्यापीठात अहिंसेशी संबंधित एक संस्थाही स्थापन केली.
गेल्या दोन महिन्यांपासून अरुण गांधी त्यांच्या इच्छेनुसार अवनी संस्थेच्या अध्यक्षा अनुराधा भोसले यांच्या घरी हणबरवाडी येथे वास्तव्यास होते.
अरुण गांधी हे भारतीय-अमेरिकन शांतता कार्यकर्ते, वक्ता आणि लेखक होते, जे त्यांच्या अहिंसा आणि सामाजिक न्यायाच्या वकिलीसाठी ओळखले जात. त्यांचा जन्म १४ एप्रिल १९३४ रोजी दक्षिण आफ्रिकेतील डर्बन येथे झाला आणि ते मोहनदास करमचंद गांधी यांचे पाचवे नातू आहेत, ज्यांना महात्मा गांधी म्हणूनही ओळखले जाते, ब्रिटीश औपनिवेशिक राजवटीपासून भारताच्या स्वातंत्र्याच्या अहिंसक लढ्याचे ते नेते होते.
दक्षिण आफ्रिकेत वाढलेल्या अरुण गांधींनी वर्णभेद आणि पृथक्करण, तसेच भारतीय स्थलांतरितांविरुद्ध भेदभाव आणि हिंसाचार यांचा प्रत्यक्ष अनुभव घेतला. १९४६ मध्ये, जेव्हा ते बारा वर्षांचे होते, ते त्यांच्या आजोबांसोबत (महात्मा गांधी) यांच्यासोबत राहण्यासाठी भारतात आले, जे त्यांचे गुरू आणि अहिंसा आणि सामाजिक न्यायासाठी आयुष्यभर वचनबद्धतेसाठी प्रेरणा बनले.
अरुण गांधींनी सेवाग्राम गावात आजोबांसोबत दोन वर्षे घालवली, जिथे त्यांना अहिंसेची तत्त्वे आणि भारतीय स्वातंत्र्याच्या लढ्याबद्दल माहिती मिळाली. त्यांनी गरीब ग्रामीण समुदायात राहण्याची आव्हाने पाहिली आणि सहानुभूती आणि सामाजिक जबाबदारीची खोल भावना स्वत:मध्ये विकसित केली.
१९४८ मध्ये दक्षिण आफ्रिकेत परतल्यानंतर, अरुण गांधी वर्णभेदविरोधी चळवळीत सहभागी होत राहिले आणि त्यांच्या सक्रियतेसाठी त्यांना अनेक वेळा अटक करण्यात आली. १९५६ मध्ये ते पत्रकार म्हणून काम करण्यासाठी भारतात आले आणि १९६० मध्ये ते भारताचे नागरिक झाले.
पुढील वर्षांमध्ये, अरुण गांधी यांनी पत्रकार आणि संपादक म्हणून काम केले. भारत आणि परदेशात अहिंसा आणि सामाजिक न्यायाचा प्रचार केला. त्यांनी परिषदा आणि विद्यापीठांमध्ये बोलून आणि त्यांच्या आजोबांच्या आदर्शांचा प्रचार करत, मोठ्या प्रमाणावर प्रवास केला. १९८७ मध्ये त्यांनी एम. के. गांधी इन्स्टिट्यूट फॉर नॉनव्हायलेन्स इन मेम्फिस, टेनेसी, ज्याचा उद्देश अहिंसेला जीवनाचा मार्ग आणि सामाजिक बदलाचे साधन म्हणून प्रोत्साहन देणे आहे.
अरुण गांधी यांनी "द गिफ्ट ऑफ अँगर: अँड अदर लेसन फ्रॉम माय ग्रँडफादर महात्मा गांधी" यासह अनेक पुस्तके लिहिली आहेत, ज्यात त्यांच्या आजोबांसोबतच्या नातेसंबंधातून त्यांच्या वाढीचा आणि आत्म-शोधाचा वैयक्तिक प्रवास वर्णन केला आहे. त्यांनी अहिंसा, सामाजिक न्याय आणि महात्मा गांधींचा वारसा (mohandas karamchand gandhi) यावरही विपुल लेखन केले आहे आणि २००४ मध्ये आंतरराष्ट्रीय शांतता पुरस्कारासह त्यांच्या कार्यासाठी त्यांना अनेक पुरस्कार मिळाले आहेत.
अरुण गांधी हे अरुण चव्हाण (अवनी संस्थेचे संस्थापक) यांचे जवळचे मित्र होते, ज्यांनी भारतातील कोल्हापुरातील उपेक्षित आणि शोषित मुलांच्या काळजी आणि संरक्षणासाठी अवनि संस्थेची स्थापना केली. अरुण गांधींनी अवनिसाठी नवीन कॅम्पस असण्याची गरज लक्षात घेतली, जिथे की अधिक मुलींची काळजी घेतली जाऊ शकते यासाठी त्यांनी अवनि संस्थेला प्रेरणा आणि अमूल्य असे सहकार्य केले. २००८ मध्ये, त्यांनी गांधी वर्ल्डवाईड एज्युकेशन इन्स्टिट्यूट (GWEI) ची स्थापना केली, ज्याचे ध्येय भारतातील समान कारणासाठी काम करणाऱ्या संस्थांना समर्थन देणे हे होते.
वर्षानुवर्षे, अरुण गांधी आणि GWEI ने अवनी होम फॉर गर्ल्स आणि तिच्या संस्थापक, अनुराधा भोसले यांच्या कार्याला जोरदार पाठिंबा दिला. किंबहुना, विविध संस्थांनी केलेल्या गांधीवादी कार्याबद्दल जगभरातील लोकांना शिक्षित करण्यासाठी त्यांनी भारत आणि दक्षिण आफ्रिकेचा गांधी वारसा दौरा आयोजित केला होता. अवनी संघटनेशी ते गेल्या २६ वर्षांपासून जोडले गेले होते.
फेब्रुवारी २०२३ मध्ये, अरुण गांधी यांनी अवनी होम फॉर गर्ल्सला भेट दिली. परंतु दुर्दैवाने त्यांची तब्येत अचानक खालावली आणि ते परत जाऊ शकले नाहीत.
गेल्या दोन महिन्यांपासून अरुण गांधी त्यांच्या इच्छेनुसार अवनी संस्थेच्या अध्यक्षा अनुराधा भोसले यांच्या घरी हणबरवाडी येथे वास्तव्यास होते. अरुण गांधी यांचे पुत्र तुषार व त्यांचे नातेवाईक यांच्या संमतीने अरुण गांधी यांच्यावर वाशी (ता. करवीर, जि. कोल्हापूर, नंदवाळ रोड, येथील गांधी फौन्डेशनच्या जागेत सायंकाळी ०५ ते ६:३० या वेळेत अंत्यसंस्कार होणार आहे.
हे ही वाचा :