रामदास डोंबे
खोर: होय... मोबाईलच्या वाढत्या वापरामुळे पुस्तके वाचण्याची सवय कमी झाली आहे. डिजिटल माध्यमांमध्ये सहज उपलब्ध असलेल्या माहितीमुळे आणि मोबाईल गेम्स, सोशल मीडियाच्या आकर्षणाने लोकांमधील वाचनाची आवड व त्याबाबतची गोडी आज लहान मुलांपासून ते तरुणाईपर्यंत हरवली आहे.
मोबाईल येण्यापूर्वी पुस्तकांचे वाचन हे सामूहिकपणे व्हायचे; मात्र धावते युग व मोबाईलचा वाढता वापर यामुळे अगदी लहान मुलांपासून ते सर्वच तरुणाई पुस्तकांपासून दूर गेली असून यामुळे वाचन व्यवस्था कोलमडली आहे.
केंद्र व राज्य स्तरावरील अनेक परीक्षांमध्ये वाचन खूप महत्त्वाचे आहे, हे दिसून आले आहे. असे असले तरी वाचनाची गोडी काही वाढताना दिसत नसल्याचे विदारक चित्र सध्या आहे. दरम्यान, पुस्तके वाचणे खूप महत्त्वाचे आहे. त्यामुळे आपण आपले ज्ञान वाढवू शकतो. संवाद कौशल्ये सुधारू शकतो. कल्पनाशक्ती वाढवू शकतो आणि स्मरणशक्ती सुधारू शकतो. त्यामुळे आपण मोबाईलच्या जमान्यातही पुस्तके वाचायला वेळ द्यावा, हे तितकेच महत्त्वपूर्ण आहे.
पुस्तकवाचन कमी होण्यामागील कारणे
1) डिजिटल माध्यम : मोबाईल, टॅब आणि लॅपटॉप यासारख्या डिजिटल माध्यमांमुळे लोकांना माहिती मिळवणे सोपे झाले आहे. त्यामुळे ते पुस्तके वाचण्याऐवजी ऑनलाइन माहिती शोधणे पसंत करतात.
2) मोबाईल गेम्स आणि सोशल मीडिया : मोबाईल गेम्स, सोशल मीडिया आणि इतर मनोरंजक अॅप्समुळे लोकांचे लक्ष पुस्तकांवरून दूर जाते.
3) वेळेची कमतरता : कामाचा आणि इतर जबाबदार्यांचा ताण वाढत असल्याने लोकांना पुस्तके वाचण्यासाठी वेळ मिळत नाही.
4) वाचनाची आवड कमी होणे : काही लोकांना पुस्तके वाचणे कंटाळवाणे वाटते किंवा त्यांना वाचनाची आवड नसते.
पुस्तके वाचण्याचे फायदे
1) ज्ञान वाढते : पुस्तके वाचल्याने आपल्याला नवीन गोष्टी आणि कल्पना शिकायला मिळतात.
2) संवाद कौशल्ये सुधारतात : पुस्तके वाचल्याने आपण विविध भाषा आणि शैली शिकतो, ज्यामुळे आपला संवाद सुधारतो.
3) कल्पनाशक्ती वाढते : पुस्तके वाचल्याने आपण आपल्या कल्पना आणि भावना व्यक्त करण्यास शिकतो.
4) स्मरणशक्ती सुधारते : पुस्तके वाचल्याने आपण माहिती लक्षात ठेवण्यास शिकतो, ज्यामुळे आपली स्मरणशक्ती सुधारते.
पुस्तके वाचण्याची सवय वाढवण्यासाठी काय करावे
1) डिजिटल माध्यमांचा वापर कमी करावा : मोबाईल आणि इतर डिजिटल माध्यमांचा वापर कमी करून आपण पुस्तके वाचायला वेळ देऊ शकतो.
2) वाचनाची सवय लावावी : आपण पुस्तके वाचण्याची सवय लावून, आपल्या मुलांनाही पुस्तके वाचायला प्रोत्साहित करू शकतो.
3) ग्रंथालयांचा वापर करावा : आपण आपल्या परिसरातील ग्रंथालयात जाऊन पुस्तके वाचू शकतो.