नाशिक : दिलीप सूर्यवंशी
हृदयाची अँजिओप्लास्टी, ज्याला परक्यूटेनियस कोरोनरी इंटरव्हेन्शन असेही म्हणतात, ही हृदयाला रक्तपुरवठा करणार्या ब्लॉक झालेल्या किंवा अरुंद कोरोनरी धमन्यांवर उपचार करण्यासाठी वापरली जाणारी वैद्यकीय प्रक्रिया आहे. यात एका लहान फुग्याच्या टोकावर एक कॅथेटर असतो ज्याच्या टोकाला एक लहान चीरा दिला जातो, सामान्यतः मांडीचा सांधा किंवा मनगटात. धमनीमध्ये ब्लॉक तयार झालेल्या ठिकाणी फुगा फुगवला जातो, जो प्लाक धमनीच्या भिंतींवर दाबतो, धमनी रुंद करतो आणि हृदयात रक्त प्रवाह पुनर्संचयित करतो. छातीत दुखणे (एनजाइना) सारखी लक्षणे दूर करण्यासाठी आणि हृदयविकाराचा धोका कमी करण्यासाठी अँजिओप्लास्टी केली जाते.
अँजिओप्लास्टीची प्रक्रियेत मांडीच्या किंवा मनगटाच्या धमनीमध्ये एक लांब, पातळ नळीसारखा कॅथेटर घालला जातो. एक्सरे इमेजिंग वापरून कॅथेटर प्रभावित धमनीमध्ये घातला जातो. त्यानंतर अडथळा तपासण्यासाठी द्रव रंग इंजेक्ट केला जातो. जेव्हा दुसरा कॅथेटर त्याच्या ब्लॉकेजच्या ठिकाणी पोहोचतो, ज्यामध्ये अडथळा असतो तेव्हा फुगा उघडतो. त्यानंतर, फुगा आणि अडथळा काढून टाकला जातो.
हृदयविकाराचा धोका निर्माण झाल्यानंतर एक तासाच्या आत रुग्णावर अँजिओप्लास्टी केल्याने, मृत्यूचा धोका कमी होऊ शकतो. अँजिओप्लास्टी जितक्या लवकर केली जाईल तितका हार्ट फेल्युअरचा धोका कमी होते. अँजिओप्लास्टीचे तीन प्रकार आहेत. बलून अँजिओप्लास्टी, लेसर अँजिओप्लास्टी आणि एथेरॅक्टॉमी अँजिओप्लास्टी.
बलून अँजिओप्लास्टी दरम्यान, हात किंवा मांडीजवळ एक छोटीशी चीर करून, कॅथेटर नावाची पातळ नळी ब्लॉक केलेल्या धमनीमध्ये घातली जाते. एक्स-रे किंवा व्हिडीओच्या मदतीने डॉक्टर आत जाणार्या नळ्यांचे निरीक्षण करतात. ब्लॉक झालेल्या धमनीपर्यंत पोहोचल्यानंतर कॅथेटर फुगवला जातो. हा फुगा ब्लॉकेज हटवून, धमनी रूंद करतो आणि रक्त प्रवाह सुरळीत करतो.
लेसर अँजिओप्लास्टीमध्ये देखील कॅथेटर वापरला जातो. परंतु, त्यात बलूनऐवजी लेसरचा वापर केला जातो. यामध्ये लेसरला ब्लॉकेजपर्यंत नेले जाते आणि नंतर ब्लॉक धमनी बाष्पीकरणाने मोकळी करण्याचा प्रयत्न केला जातो. जेव्हा बलून किंवा लेसर अँजिओप्लास्टीद्वारे कोणतेही हार्ड ब्लॉकेज काढला जाऊ शकत नाही, तेव्हा एथेरेक्टॉमी शास्त्रक्रिया वापरली जाते.
अँजिओप्लास्टीद्वारे एखाद्या व्यक्तीचा जीव वाचवला जाऊ शकतो. ब्लॉक रक्तवाहिन्यांमध्ये रक्त प्रवाह परत सुरळीत करण्याचा हा सर्वात वेगवान मार्ग आहे. हृदयविकाराच्या झटक्याने श्वास लागणे किंवा छातीत दुखणे या समस्यांतून आराम मिळतो. यामुळे रक्ताच्या गुठळ्या होण्याची शक्यता आणि हृदयविकाराचा धोका कमी होऊ शकतो
अँजिओप्लास्टीनंतर धुम्रपानाचे व्यसन पूर्णत: टाळायला हवे. योग्य आणि संतुलित आहार घेणे आवश्यक आहे. कॉलेस्ट्रॉलची पातळी कमी ठेवण्यासाठी प्रयत्न करायला हवेत. भोपळ्याचा ज्यूस, जवस इत्यादी पदार्थ डॉक्टरांच्या सल्ल्याने घ्यायला हवेत. नियमित व्यायाम, संपूर्ण झोप आणि मानसिक तणावापासून दर रहायला हवे.