Nashik | अँजिओग्राफी म्हणजे काय?

नाशिक : दिलीप सूर्यवंशी

सर्वसाधारणपणे हृदयविकाराचा झटका आल्यानंतर आपण त्वरित डॉक्टरांकडे धाव घेतो. प्राथमिक उपचार केल्यानंतर हृदयविकराचा झटका पुन्हा येऊ नये, म्हणून डॉक्टर अँजिओग्राफी आणि त्यानंतर अँजिओप्लास्टीचा सल्ला देतात. सामान्यत: अँजिओग्राफी किंवा अँजिओप्लास्टी म्हणजे नेमके काय हे सर्वसामान्यांना माहीत नसते. या लेखातून हृदयविकार म्हणजे काय? हृदयविकाराची लक्षणे, अँजिओग्राफी म्हणजे काय? याबद्दल आपण जाणून घेणार आहोत.

हृदयविकाराचा झटका, ज्याला मायोकार्डियल इन्फ्रक्शनदेखील म्हणतात, हृदयाच्या स्नायूच्या एका भागाला जेव्हा पुरेसे रक्त मिळत नाही तेव्हा हृदयविकाराची समस्या उद्भवते. रक्तप्रवाह पुनर्संचयित करण्यासाठी उपचारांशिवाय हृदयाचा स्नायू जितका जास्त काळ चालू रहातो तितके हृदयाचे अधिक नुकसान होते.

हृदयविकाराच्या झटक्याची लक्षणे व्यक्तिपरत्वे वेगवेगळी असतात. काही लोकांमध्ये किरकोळ लक्षणे असतात; काहींना गंभीर लक्षणे दिसतात, तर काहींमध्ये कोणतीही लक्षणे जाणवत नाहीत. छातीत दुखणे, घट्टपणा, दाब, वेदना, दुखणे किंवा दाबल्यासारखे वाटू शकते, वेदना किंवा अस्वस्थता हात, खांदा, मान, पाठीचा जबडा आणि दातांमध्ये वेदना पसरते, धाप लागणे, छातीत जळजळ किंवा अपचन, हलकेपणा, अचानक चक्कर येणे, मळमळ, थकवा, अचानक घाम येणे, पायांवरील सूज ही हृदयविकाराची लक्षणे असू शकतात.

हृदयविकाराचे निदान करण्यासाठी ही चाचणी आहे. हृदयातून वाहणाऱ्या विद्युत आवेगांवर ही चाचणी लक्ष ठेवते. चिकट ठिपके (इलेक्ट्रोड्स) छातीवर आणि काही प्रकरणांमध्ये, हात आणि पायांवर ठेवले जातात.

हृदयविकाराच्या झटक्यानंतर, हृदयाची प्रथिने हळूहळू रक्तप्रवाहात गळती करतात. ही प्रथिने रक्त तपासणी (कार्डियाक मार्कर) वापरून शोधली जाऊ शकतात. छातीचा एक्स रे : छातीचा एक्स रे हृदय आणि फुफ्फुसांची स्थिती आणि आकार दर्शवितो.

हृदयातील रक्तवाहिन्यांची तपासणी करण्यासाठी केली जाणारी एक्स रे प्रक्रिया म्हणजे अँजिओग्राफी. अँजिओग्राफीतून रक्तवाहिन्यांची प्रतिमा मिळते, ज्यामुळे रक्ताभिसरण प्रणालीत हृदयाला रक्तपुरवठा करणाऱ्या नसांमध्ये किती ब्लॉकेजेस आहेत हे ओळखता येते. यासाठी एक लांब, पातळ ट्यूब (कॅथेटर) धमनीत, साधारणपणे पायाच्या जांघेतून किंवा हाताच्या मनगटातून टाकल्यानंतर हृदयाला मार्गदर्शन केले जाते.

हॉस्पिटलच्या एक्स रे किंवा रेडिएशन थेरपी विभागात अँजिओग्राफी केली जाते. यास सहसा 30 मिनिटे ते दोन तास लागतात. अँजिओग्राफी करण्यासाठी सुरुवातीला मांडीच्या सांध्याजवळ किंवा मनगटाजवळ वर एक लहान चिरा केला जातो. भूल देऊन तो भाग अगोदर बधीर केला जातो. कॅथेटर नावाची पातळ नळी रक्तवाहिनीतून थ्रेड केली जाते.

अँजिओग्राफीनंतर कमीत कमी 2 तासांनंतर रुग्ण घरी जाऊ शकतो. अँजिओग्राफीनंतर वजन उचलणे किंवा उंच चढावर चालणे यासारखे जड व्यायाम 4-6 आठवडे टाळावेत. अँजिओग्राफीनंतर समतोल आहार घेणे योग्य ठरते, जास्त मसालेदार, तेलकट पदार्थ खाणे टाळावे.