आपली मुलं टेक्नॉलॉजीच्या बाबतीत आपल्यापेक्षा जास्त हुशार का आहेत, असा प्रश्न तुम्हालाही पडतो का? ज्या गोष्टी समजायला आपल्याला अनेक वर्षं लागली, त्या गोष्टी ही मुलं अगदी सहजपणे हाताळतात. खरं तर, हे त्यांच्या पिढीचं वैशिष्ट्य आहे.
प्रत्येक पिढीचं नाव त्या काळातील आव्हानं, यश आणि जीवनशैलीवर आधारित असतं. काहींनी आपलं आयुष्य रेडिओ आणि वर्तमानपत्रांसोबत घालवलं, तर आजची पिढी स्मार्टफोन आणि सोशल मीडियावर मोठी होत आहे. चला तर मग, जाणून घेऊया वेगवेगळ्या पिढ्यांची नावं आणि त्यांची खासियत.
ही ती पिढी होती ज्यांनी पहिलं महायुद्ध आणि जागतिक महामंदीचा भीषण काळ अनुभवला. त्यांना त्याग आणि देशभक्तीसाठी ओळखलं जातं. याच काळात औद्योगिक क्रांतीनेही जोर धरला होता.
दुसरं महायुद्ध आणि शीतयुद्धाच्या काळात वाढलेल्या या पिढीने सामाजिक आणि राजकीय मुद्द्यांवर शांत राहणं पसंत केलं. वादविवाद टाळण्याच्या त्यांच्या वृत्तीमुळे त्यांना "सायलेंट" (शांत) जनरेशन म्हटलं गेलं. या पिढीसाठी कुटुंब आणि स्थिरता सर्वात महत्त्वाची होती.
दुसऱ्या महायुद्धानंतर जन्मलेल्या या पिढीने समाजात मोठे बदल पाहिले. या काळात आर्थिक सुबत्ता आली आणि टेलिव्हिजनसारख्या माध्यमांचा लोकांच्या जीवनावर मोठा प्रभाव पडला. वैयक्तिक हक्क आणि स्वातंत्र्यावर जोर देणारी ही पिढी खूप प्रभावी ठरली.
या पिढीने तंत्रज्ञानातील बदलांचा सुरुवातीचा काळ पाहिला. आई-वडील दोघेही नोकरी करत असल्याने या पिढीतील मुलांना "लॅचकी किड्स" (Latchkey Kids) म्हणजे 'स्वतःची काळजी घेणारी मुलं' म्हटलं गेलं. संगीत, फॅशन आणि कामासोबतच वैयक्तिक आयुष्याला महत्त्व देणं ही या पिढीची ओळख बनली.
मिलेनियल्सनी इंटरनेट आणि स्मार्टफोनचा उदय पाहिला. सोशल मीडिया आणि ई-कॉमर्सची सुरुवात याच पिढीने केली. अनुभवांना आणि वैयक्तिक विकासाला प्राधान्य देणाऱ्या या पिढीला 'डिजिटल युगाचे पहिले नागरिक' असंही म्हटलं जातं.
ही पिढी पूर्णपणे डिजिटल युगातच लहानाची मोठी झाली. स्मार्टफोन आणि सोशल मीडिया त्यांच्या जीवनाचा अविभाज्य भाग आहेत. पर्यावरण आणि सामाजिक न्यायाच्या मुद्द्यांवर ही पिढी खूप जागरूक आहे. छोटे व्हिडिओ बनवणे आणि एकाच वेळी अनेक कामं (मल्टीटास्किंग) करण्यात ते पटाईत आहेत.
ही पिढी पूर्णपणे डिजिटल जगातच जन्माला आली आहे. आर्टिफिशियल इंटेलिजन्स (AI), व्हर्च्युअल रिॲलिटी (VR) यांसारख्या अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाचा ते भाग आहेत. शिक्षणाच्या आणि शिकण्याच्या नवीन डिजिटल पद्धती स्वीकारणारी ही मुलं सामाजिक आणि पर्यावरणीय समस्यांबद्दल खूप संवेदनशील आहेत.
येणारी ही पिढी AI, मेटाव्हर्स आणि बायोटेक्नॉलॉजीसारख्या तंत्रज्ञानाचा भाग असेल, असा अंदाज आहे. त्यांचं जीवन अधिक स्मार्ट आणि स्वयंचलित (automated) असेल आणि हवामान बदलासारख्या जागतिक समस्यांबद्दल ते अधिक जबाबदार असतील अशी अपेक्षा आहे.
थोडक्यात सांगायचं तर, प्रत्येक पिढीने आपापल्या काळातील बदल आणि आव्हानांना तोंड दिलं आहे. जनरेशन GI ने त्यागाचं महत्त्व शिकवलं, तर जनरेशन अल्फा डिजिटल युगात नवीन शक्यता शोधत आहे. आता येणारी 'जनरेशन बीटा' तंत्रज्ञान आणि जीवनशैलीत कोणते नवीन बदल घडवते, हे पाहणं रंजक ठरेल.